Nghiệp vụ giao dịch ký quỹ là một trong những nghiệp vụ mà sắp tới đây Uỷ ban Chứng khoán sẽ chính thức cho phép áp dụng.

Xung quanh vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Huỳnh Thế Du, chuyên gia tài chính - ngân hàng đồng thời là giảng viên Chương trình Giảng dạy kinh tế Fulbright tại Việt Nam.

Thưa ông, có thể hiểu nghiệp vụ giao dịch ký quỹ (margin account) của các công ty chứng khoán như thế nào?

Thực chất, nghiệp vụ tài khoản ký quỹ là một loại hình tín dụng mà các công ty chứng khoán, các ngân hàng đầu tư thực hiện và hoàn toàn theo thông lệ.

Nghiệp vụ này đáng ra phải được thực hiện sớm hơn để giảm chi phí giao dịch, làm tăng tính thanh khoản cho thị trường chứng khoán đồng thời giảm thiểu rủi ro, bởi vì khi các công ty chứng khoán, các ngân hàng đầu tư cho vay là sử dụng nguồn vốn dài hạn của mình, loại nguồn vốn có tính ổn định hơn nguồn vốn ngắn hạn mà các ngân hàng thương mại đang dùng để cho vay kinh doanh chứng khoán.

Nghiệp vụ này sẽ được điều chỉnh theo quy định nào, thưa ông?

Vì đây là một loại hình tín dụng, nên khi các công ty chứng khoán, các ngân hàng đầu tư áp dụng thì phải chịu sự điều chỉnh của Luật Các tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, việc áp dụng các quy định như Quyết định 03, hay Chỉ thị 03 có vẻ không phù hợp với loại hình này vì đặc trưng của các công ty chứng khoán, các ngân hàng đầu tư hoàn toàn khác với các ngân hàng thương mại. Với nguồn vốn tự có của mình các công ty chứng khoán, các ngân hàng đầu tư cần được cho vay với một tỷ trọng cao hơn.

Chính vì vậy, khi chúng ta áp dụng quy định hạn mức cho vay chứng khoán 20% vốn điều lệ là không phù hợp lắm mà có thể nên áp dụng theo các chuẩn mực quốc tế, chẳng hạn như chuẩn mực Basel. Các chuẩn mực này dựa vào các chuẩn mực tài chính, vốn tự có của các ngân hàng, các tổ chức tài chính để đưa ra mức cho vay, hoặc những quyết định đầu tư của mình.

Vì thế, tính chủ động của các tổ chức tài chính và các cơ quan giám sát sẽ cao hơn việc đưa ra những quy định, hạn mức, giới hạn có thể làm “méo mó” thị trường.

Với quy mô thị trường chứng khoán như hiện nay, việc áp dụng nghiệp vụ này có thể đem lại những rủi ro gì cho công ty chứng khoán?

Vì đây là một nghiệp vụ tín dụng nên những rủi ro của nghiệp vụ này chủ yếu phụ thuộc vào khả năng thẩm định của công ty chứng khoán, tổ chức tài chính và tình hình thị trường chứng khoán nói chung.

Khi thị trường hoạt động hiệu quả, việc cho vay như vậy là rất tốt. Ngược lại, hình thức này có thể đẩy công ty chứng khoán đến rủi ro lớn, thậm chí có thể bị vỡ nợ nếu thị trường hoạt động không hiệu quả hoặc “bong bóng”. Những công ty hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận “thực sự” thì họ biết cách giảm thiểu rủi ro.

Với quy mô thị trường chúng ta hiện nay, nghiệp vụ này có thể được thực hiện theo những thông lệ chung. Nghĩa là, tùy thuộc vào điều kiện của mình, doanh nghiệp có thể quyết định các dịch vụ cung cấp, chỉ cần khống chế tỷ lệ đảm bảo an toàn theo thông lệ quốc tế. Đây là biện pháp giúp doanh nghiệp linh hoạt trong hoạt động đầu tư.

Bên cạnh nghiệp vụ này, có nên áp dụng các công cụ phái sinh khác?

Theo tôi, thời điểm này, cơ quan quản lý nên cho phép áp dụng các công cụ phái sinh. Khi thị trường đã đạt đến một quy mô nào nhất định, những người tham gia thị trường đã chuẩn bị những công cụ phòng ngừa rủi ro để tham gia vào một thị trường đa dạng, những nhà đầu tư sẽ có thêm công cụ để “chơi” trên thị trường.

Tuy nhiên, khi thị trường linh hoạt và năng động, rủi ro sẽ xuất hiện, đây là hai câu chuyện luôn đi kèm với nhau.

Tài khoản ký quỹ (Margin account):

Một loại tài khoản môi giới trong đó người môi giới cho khách hàng vay tiền mặt để mua chứng khoán. Khoản vay trong tài khoản được ký quỹ bởi chứng khoán và tiền mặt. Nếu giá trị của cổ phiếu sụt giảm quá một mức nhất định đã được xác định trước, người chủ tài khoản sẽ được yêu cầu đặt thêm tiền hoặc bán một phần cổ phiếu.

Tài khoản ký quỹ được quản lý trong đạo luật T bởi Hiệp hội Các nhà buôn bán chứng khoán Mỹ (National Association of Securities Dealers), Sàn giao dịch chứng khoán New York, và những luật lệ của từng công ty môi giới. Các yêu cầu ký quỹ có thể được trả bởi tiền mặt hoặc các chứng khoán đủ tư cách.

Mua ký quỹ (Margin purchare)

Là việc mua chứng khoán bằng tài khoản ký quỹ nhà đầu tư khi mua chứng khoán chỉ cần có một số tiền nhất định trong tổng giá trị chứng khoán đặt mua, phần còn lại sẽ do công ty chứng khoán cho vay. Sau khi thực hiện giao dịch, chứng khoán mua được sẽ do công ty nắm giữ để làm vật thế chấp.

Khi nhà đầu tư có nhu cầu bán chứng khoán, công ty chứng khoán sẽ thực hiện lệnh bán chứng khoán và thu về phần vốn đã cho nhà đầu tư vay gồm cả gốc lẫn lãi. Nhà đầu tư tiến hành giao dịch mua ký quỹ trong trường hợp họ kỳ vọng giá chứng khoán sẽ tăng lên trong tương lại.

Muốn thực hiện giao dịch mua ký quỹ, nhà đầu tư phải mở tài khoản ký quỹ. Trong hợp đồng mở tài khoản ký quỹ sẽ quy định rõ chủ tài khoản phải đảm bảo được tỷ lệ ký quỹ bắt buộc do Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước quy định. Tỷ lệ này càng cao thì giá trị chứng khoán hoặc tiền mà nhà đầu tư đi vay công ty chứng khoán càng nhỏ.

(Nguồn: www. saga.vn)