Trước thái độ ngày càng hung hăng của Trung Quốc trong các tuyên bố chủ quyền trên biển Đông, Philippines đang biến một ngôi làng bình yên bên vịnh Ulugan trở thành một căn cứ hải quân lớn, có thể đón tiếp các chiến hạm của Mỹ.

Hãng thông tấn AFP cho biết, Ulugan, một con vịnh nhỏ với những khu rừng đước rậm rạp vây quanh, gần đây bỗng chiếm một vị trí quan trọng trong các nỗ lực quân sự của Philippines nhằm củng cố bảo vệ chủ quyền đối với các hòn đảo và vùng nước tranh chấp với Trung Quốc.

“Đây là khu vực tiền tiêu cho các hoạt động bảo vệ lãnh thổ của Philippines tại nhóm đảo Kalayaan”, Tổng thống Philippines Benigno Aquino công bố hồi tháng 5 trong một chuyến thị sát tiến trình nâng cấp một đồn hải quân nhỏ ven vịnh Ulugan trở thành căn cứ hải quân lớn.

Ulugan nằm ở bờ phía Tây của hòn đảo lớn Palawan thuộc quần đảo Philippines, chỉ cách 160 km từ một nhóm đảo nhỏ có tên là Kalayaan trên biển Đông.

Căng thẳng trên biển Đông thời gian gần đây gia tăng mạnh sau khi Trung Quốc đơn phương hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

Ngoài ra, thông tin từ Philippines cho biết, Trung Quốc còn đang tiến hành khai hoang một số bãi đá nằm trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam và xây đảo nhân tạo ở khu vực này. Cuối tuần vừa rồi, Trung Quốc khởi công một trường học trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam tại cái gọi là “thành phố Tam Sa” mà Bắc Kinh thành lập phi pháp trên đảo này vào năm 2012.

Để đối phó với thái độ ngạo ngược bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc, Philippines đã tìm kiếm sự hỗ trợ từ đồng minh lâu năm là Mỹ để tăng cường sức mạnh vũ trang thông qua các trang thiết bị vũ khí mới và các hoạt động đào tạo.

Hồi tháng 4, nhân chuyến thăm Philippines của Tổng thống Mỹ Barack Obama, hai nước đã ký một thỏa thuận an ninh mới cho phép Mỹ sớm tăng cường hiện diện quân sự ở Philippines, bao gồm tại những căn cứ được mở rộng.

Ở vịnh Ulugan hiện chỉ có một đồn hải quân nhỏ giữ vai trò là trung tâm chỉ huy cho đơn vị quân đội Philippines chịu trách nhiệm bảo vệ vùng biển thuộc chủ quyền của nước này trên biển Đông. Một khi được nâng cấp, tại đây sẽ có một bến cảng lớn hơn nhiều và các cơ sở hạ tầng khác để phục vụ những con tàu lớn nhất của hải quân Philippines, bao gồm hai tàu khu trục mà nước này mua lại của Mỹ vào năm 2011.

Tổng thống Aquino nói rằng, việc nâng cấp đồn hải quân ở Ulugan thành căn cứ hải quân sẽ cho phép lực lượng hải quân Philippines giám sát tàu thuyền bằng radar và thực thi việc giám sát hàng hải thông qua một hệ thống dựa trên thông tin từ vệ tinh. Theo ông Aquino, căn cứ này sẽ đem đến cho Philippines khả năng lớn hơn để thăm dò và bảo vệ vùng biển thuộc chủ quyền của nước này trên biển Đông.

Số tiền mà Philippines dự kiến chi cho việc nâng cấp đồn hải quân ở Ulugan thành căn cứ hải quân chỉ vào khoảng 11,4 triệu USD. Tuy nhiên, nhân tố làm thay đổi cuộc chơi có thể sẽ là việc Mỹ bổ sung thêm quân và các trang thiết bị cho căn cứ này. Ngoài ra, Mỹ cũng có thể hỗ trợ thêm ngân sách để Philippines mở rộng thêm căn cứ này.

Theo thỏa thuận an ninh mới ký kết hồi tháng 4, các lực lượng của Mỹ sẽ được tiếp cận với 5 căn cứ quân sự của Philippines và được triển khai thêm máy bay, tàu chiến và các thiết bị tới các căn cứ này.

Hiện Philippines đã công khai đề nghị Mỹ quay trở lại căn cứ trên vịnh Subic, nơi quân Mỹ đã từng đồn trú trước đây. Căn cứ này cách Manila khoảng 100 km và hướng ra biển Đông.

Hiện chưa rõ căn cứ mới ở Ulugan có được Mỹ sử dụng hay không. Việc căn cứ nào được Mỹ chọn sẽ được công bố vào tháng 10 năm nay. Tuy vậy, nhiều khả năng căn cứ ở Ulugan, nơi cách Manila 500 km về phía Tây Nam và gần quần đảo Trường Sa hơn căn cứ ở Subic, sẽ được chọn.