Một đề án về điều hành giá bán lẻ xăng, dầu và xây dựng một quỹ bình ổn giá đang được xây dựng để trình Chính phủ.

Nếu thành hiện thực, đề án này được hy vọng sẽ là một cơ chế mới đem lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp, Nhà nước và toàn thị trường.

Trong những năm gần đây, các bộ, ngành rất vất vả trong việc điều hành giá xăng, dầu và dường như không có nhiều hiệu quả; cả nước chịu nhiều khó khăn trước tác động của việc tăng giá xăng, dầu liên tục. Điều này biểu hiện rõ nhất trong diễn biến giá cả 2007 và đợt tăng giá xăng dầu với biên độ rất lớn mới đây.

Diễn biến mới nhất là giá xăng, dầu trên thế giới đã chạm ngưỡng 100 USD/thùng càng khiến cho những lo ngại về tác động của giá xăng, dầu lớn hơn bao giờ hết. Trong hoàn cảnh đó, Chính phủ rất mong muốn tìm ra một cơ chế điều hành giá xăng, dầu mới, để các doanh nghiệp chủ động kinh doanh, đồng thời quyền lợi người dân được bảo vệ.

Trao đổi về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng tỏ ra tin tưởng, nếu đề án này được xây dựng phù hợp và thực hiện tốt sẽ có tác động tích cực đến bình ổn thị trường xăng, dầu.

Thưa Bộ trưởng, việc giá xăng, dầu đã lên đến ngưỡng 100 USD/thùng sẽ tiếp tục tác động thế nào đến giá cả trong nước?

Dù xu hướng tăng giá xăng, dầu đã được tính đến trong điều hành kinh tế năm 2008 tuy nhiên, những diễn biến tăng giá cao và đột biến, có thể lên mức 100 USD/thùng, sẽ có tác động rất lớn đến nền kinh tế.

Tôi tin rằng, nếu diễn biến 100 USD/thùng là hiện thực, chắc chắn sẽ ảnh hưởng quan trọng tới việc điều hành thị trường năm 2008 nhất là trong khi chúng ta vẫn nhập khẩu 100% xăng, dầu.

Trong khi đó, đến giữa năm 2009, khi Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đi vào hoạt động, mới đáp ứng một phần thôi vì công suất của Dung Quất chỉ có 6,5 triệu tấn trong khi đó hiện cả nước đã dùng đến 13,5 triệu tấn mỗi năm.

Vì thế, giá xăng dầu thế giới sẽ là yếu tố ảnh hưởng rất quan trọng tới sản xuất trong nước và thị trường trong năm 2008.

Hiện đang có đề án về điều hành giá bán lẻ mới và xây dựng một quỹ bình ổn xăng, dầu cho các doanh nghiệp. Ông hy vọng gì vào đề án này?

Hiện nay, đề án đó đã có và Bộ Tài chính đang chủ trì nghiên cứu để trình Chính phủ. Đề án này nếu trở thành hiện thực thì nó sẽ có tác dụng bình ổn ở một mức độ nhất định giá cả xăng, dầu.

Tức là đảm bảo cho doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu tiếp tục kinh doanh hiệu quả, không quá bị lỗ; giá cả được ổn định trong một thời gian tương đối để không tác động lớn đến đời sống người dân. Điều này phù hợp với chủ trương thị trường hóa giá cả các mặt hàng quan trọng của Chính phủ, đồng thời đáp ứng yêu cầu ổn định thị trường và bảo vệ người tiêu dùng.

Việc xây dựng quỹ này liệu có ảnh hưởng đến các cam kết của Việt Nam trong gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)?

Tôi cho rằng chúng ta được phép áp dụng những biện pháp quản lý nền kinh tế trong khuôn khổ các định chế WTO.

Theo đó, chúng ta không thực hiện trợ cấp, trợ giá nhưng đồng thời nếu những biện pháp để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thực hiện theo cơ chế thị trường thì những biện pháp đó chúng ta được phép áp dụng.

Quỹ này sẽ được hình thành như thế nào, do ai quản lý và làm sao để kiểm soát lỗ - lãi của doanh nghiệp nhằm đảm bảo khách quan trong quản lý?

Hiện Bộ Tài chính đang xây dựng đề án và tôi nghĩ rằng quỹ này có thể được đặt dưới sự quản lý của cơ quan chức năng liên quan tới điều hành giá cả tiêu dùng trong nước.

Với đề án mới này, các doanh nghiệp sẽ chủ động hoàn toàn về giá theo đúng chủ trương của Chính phủ là phải triển khai cơ chế thị trường đối với giá cả. Doanh nghiệp sẽ lấy một phần lợi nhuận khi kinh doanh để nộp vào hình thành quỹ. Khi giá dầu thế giới tăng, quỹ sẽ chi ra để bù lỗ cho doanh nghiệp nhằm ổn định giá định hướng cho cả năm.

Việc quản lý quỹ và kiểm soát lỗ, lãi của doanh nghiệp sẽ thực hiện theo các quy định của Chính phủ. Bản thân doanh nghiệp phải tự chịu trách nhiệm về hiệu quả kinh doanh của mình và các báo cáo của mình.

Giá cả trong nước năm 2008 sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp. Bộ Công thương sẽ có biện pháp gì để kiềm chế tăng giá?

Về vấn đề này, ngay từ những tháng cuối năm 2007, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành phải nghiên cứu và sớm có đề xuất với Chính phủ có những giải pháp ứng phó với biến động giá cả, đặc biệt là làm tốt công tác dự báo, nắm tình.

Một trong những giải pháp là cần phải tăng cường thêm cho công tác điều tra nắm bắt diễn biến thị trường, nhất là những mặt hàng trong nước chưa sản xuất được, những mặt hàng chiến lược như xăng dầu, phân bón, hóa chất.

Thứ hai, đẩy nhanh tốc độ xây dựng các công trình quan trọng của quốc gia mà chúng ta sẽ phải sản xuất để thay thế nhập khẩu như Lọc dầu Dung Quất, Phân đạm Ninh Bình, các dự án phôi thép. Nếu làm tốt vào khoảng 2010 trở đi, chúng ta sẽ chủ động hơn nhiều trong việc tự thu xếp nguyên liệu cho sản xuất trong nước.

Thứ ba, để đề phòng biến động giá cả là phải thúc đẩy sản xuất trong nước đảm bảo chất lượng, giá cả, đồng thời khắc phục những hạn chế trong lưu thông để không xảy ra khan hàng, sốt giá.

* Doanh nghiệp hoàn toàn tự quyết giá bán lẻ xăng, dầu

Theo đề án về điều hành giá cả và bình ổn thị trường xăng, dầu đang được Bộ Tài chính hoàn thiện thì giá xăng, dầu sẽ đi sát thị trường. Mức giá có thể sẽ cao hơn nhiều nhưng mức độ ổn định sẽ dài hơn.

Điểm thay đổi lớn nhất là doanh nghiệp sẽ được quyền đưa ra mức giá định hướng trên cơ sở giá cả các hợp đồng nhập khẩu xăng dầu và đăng ký liên bộ Tài chính - Công Thương để áp dụng cho cả năm.

Để đối phó với sự biến động liên tục của giá xăng, dầu, duy trì sự ổn định của giá bán lẻ sẽ xây dựng một quỹ bình ổn giá xăng, dầu. Khi doanh nghiệp có lãi phải trích ra một khoản để đóng góp, số tiền này sẽ được dùng để bù lỗ cho doanh nghiệp khi giá dầu lên cao để ổn định giá định hướng.