Dứt khoát là phải làm đường sắt cao tốc Hà Nội – Tp.HCM  nhưng thời điểm như thế nào thì phải tính kỹ, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Hồ Nghĩa Dũng khẳng định khi trao đổi với báo chí bên hành lang Hội nghị của Chính phủ với các địa phương triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2011 vừa diễn ra tại Hà Nội.

Bộ trưởng cũng cho biết, về dự án nghiên cứu khả thi đường sắt cao tốc, hiện nay đã ký biên bản ghi nhớ giữa 2 bên rồi, có thể đầu năm 2011 sẽ triển khai nghiên cứu.

Đề cương nghiên cứu thì nhiều nội dung lắm. Bây giờ xem lại báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, bổ sung một số vấn đề cho rõ thêm, lập 2 dự án khả thi của Hà Nội – Vinh và Nha Trang – Sài Gòn. Trên cơ sở đó lên quy hoạch chi tiết để cắm mốc giới tuyến để giữ đất về lâu dài, ông Dũng nói.

Dứt khoát phải làm

Thưa ông, khi xem xét dự án tiền khả thi, nhiều ý kiến tại Quốc hội quan ngại về vấn đề môi trường, di dân, giải phóng mặt bằng, độ an toàn và đặc biệt là nguồn vốn thực hiện và hiệu quả của dự án. Vậy những vấn đề này sẽ được giải quyết như thế nào trong dự án nghiên cứu tới đây?

Trong báo cáo sắp tới không phải giải quyết được hết vấn đề đó mà chỉ khi nào làm báo cáo đầu tư, tức là lập dự án 2 đoạn dự kiến đề xuất làm trước như đã nói trên thì sẽ giải quyết được vấn đề đó một cách cụ thể hơn, chứ còn trên toàn tuyến thì chưa giải quyết được hết.

Bây giờ thì chưa nói được gì cụ thể nhưng tinh thần sẽ làm đường sắt cao tốc và nghiên cứu công nghệ, bước đi và nguồn vốn thế nào cho hợp lý. Trong đó vốn trong nước thế nào, vốn nhà tài trợ ra sao, lộ trình thực hiện… sẽ được làm rõ hơn.

Như vậy là Chính phủ Chính phủ quyết tâm xây đường sắt cao tốc, thưa ông?

Dứt khoát là phải làm nhưng mà thời điểm như thế nào thì mình phải tính kỹ, phải theo đúng thủ tục, quy định, rồi phải báo cáo Quốc hội. Chính phủ quyết tâm là quyết tâm để chuẩn bị dự án chứ không phải như nhiều người cứ ngộ nhận Chính phủ cứ làm mà không báo cáo Quốc hội.

Và dự định thời điểm trình lại Quốc hội dự án này cũng đã có?

Chưa, bây giờ nếu làm báo cáo dự án này theo tôi cũng phải mất từ 2 – 3 năm. Rồi còn xem tính khả thi của nó đến đâu đã rồi mới trình chứ không phải làm xong rồi trình. Có thể nó khả thi nhưng cũng lại phải cân nhắc thời điểm đó nguồn lực của đất nước như thế nào nữa, tình hình kinh tế của đất nước thế nào nữa.

Nghĩa là sau 3 năm nữa mới tính đến chuyện có trình Quốc hội dự án này hay không?

Chắc là khoảng đó. Tôi cũng nghĩ khoảng đấy, sau 3 năm nữa.

Cá nhân ông lo ngại nhất điều gì khi nghiên cứu và thực hiện dự án này?

Nguồn lực. Cơ bản vẫn là nguồn lực của đất nước. Bản thân của dự án một phần nhưng còn phải xem sức chịu đựng của nền kinh tế.

Vốn trong nước chỉ đối ứng

Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế như Bộ trưởng đã lo ngại và nợ công cũng sắp chạm ngưỡng an toàn cho phép, theo ông, liệu Việt Nam có nhất quyết cần làm đường sắt cao tốc với nguồn vốn vay sẽ rất lớn?

Cái đó phụ thuộc nguồn lực trong nước mình và sự hợp tác của đối tác. Dự án này mình không thể nào hoàn toàn sử dụng vốn trong nước được hết, nguồn lực của mình để đối ứng được thôi, nhưng phải xem khả năng của đối tác thế nào, có thể có cơ chế ODA, về các nguồn vốn vay ưu đãi. Cái đó còn phải bàn rất kỹ. Không phải dễ dàng.

Ông đã từng nói nếu nâng cấp đường sắt hiện hành sẽ tốn rất nhiều chi phí cho giải phóng mặt bằng, không thể thực hiện nổi. Nhưng nhiều chuyên gia về lĩnh vực giao thông, chuyên ngành đường sắt lại cho rằng nếu mở rộng, nâng cấp đường sắt hiện hành theo khổ 1m435 thì sẽ đỡ tốn kém rất nhiều nguồn lực cho đất nước, vừa chở hàng, vừa chở người thuận tiện. Ông nghĩ sao về quan điểm này?

Mình phải phân tích thế này: Đường sắt bây giờ đang là khổ 1m, nâng hết lên 1m45 thì phải ngưng toàn bộ hệ thống này vài 3 năm để làm thì như vậy việc giải quyết giao thông đường sắt như thế nào mình chưa lường được hết.

Cái thứ 2 là bây giờ hành lang hai bên đều đô thị hóa hết rồi, bây giờ làm đường sắt 1m435 là làm đường đôi chứ không thể làm đường một được, mà đường đôi thì không còn mặt bằng nữa trên tuyến này để làm. Ai nói gì thì nói, tôi làm thực tế tôi bảo đảm không thể nào giải phóng mặt bằng được để làm.

Hiện tại bây giờ người ta đang đòi dời đường sắt khỏi các trung tâm nữa kia, nên không thể nào làm như thế được.

Đường sắt cao tốc hay không cao tốc thì cũng dựa trên hạ tầng 1m45, mà làm đường đôi. Đường đôi thì bây giờ mình phải làm cái mới chứ, sao bây giờ làm chỗ cũ như nói trên được. Thế còn trên cái hạ tầng đường đôi mới 1m45 đó mình mới tính làm đường sắt cao tốc hay không và làm đoạn nào trước, đoạn nào sau. Cho nên lần này tôi làm quy hoạch để tôi tính giữ cho được đất, tính cho vài ba chục năm, 50 năm tới. và đoạn nào có thể làm được thì tôi ưu tiên làm trước.