Như VnEconomy đã đưa tin trước đó, ngày 8/4, dư luận rúng động về những hình ảnh người dân mang băng rôn, khẩu ngữ kéo tới trụ sở Công ty Cổ phần Modern Tech tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, Tp. HCM) tố công ty này đã lừa đảo chiếm đoạt 15.000 tỷ đồng bằng hình thức huy động vốn thông qua phát hành tiền ảo. 

Công ty Cổ phần Modern Tech có trụ sở tại lầu 9, toà nhà Vietcomreal, 68 Nguyễn Huệ (quận 1, Tp. HCM) bị tố chính là chủ mưu của vụ việc. Công ty này vừa được thành lập ngày 31/10/2017. Modern Tech đã tuyên bố đóng cửa ngày 7/3/2018, tức chỉ hoạt động hơn 4 tháng.

Doanh nghiệp này có vốn điều lệ 100 tỷ đồng, do ông Hồ Xuân Văn là Tổng giám đốc. Ông Văn sinh ngày 20/6/1988. Khi mới thành lập, Modern Tech được quảng bá là đại diện và đã ký kết hợp tác với công ty công nghệ iFan tại Singapore.

Từ đó, công ty này liên tục tổ chức hội nghị khách hàng từ thành phố đến nông thôn với hàng chục nghìn người tham gia, phát hành tiền ảo với cam kết lãi suất 48%/tháng, lôi kéo được người mới tham gia sẽ được hưởng 8% giá trị vốn góp của họ. Tin vào những cam kết lãi suất "trong mơ", đông đảo người dân đã bị "sập bẫy". 

"Cần khởi tố vụ án, bị can"

(Luật sư Nguyễn Thế Truyền, Công ty Luật hợp danh Thiên Thanh, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội)

"Vụ việc này có căn cứ để các cơ quan chức năng tiến hành khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với những người trong ban điều hành, sang lập lên Modern Tech.

Theo quy định tại điểm d, khoản 1, điều 290 Bộ luật hình sự 2015 có quy định "Lừa đảo trong thương mại điện tử, thanh toán điện tử, kinh doanh tiền tệ, huy động vốn, kinh doanh đa cấp hoặc giao dịch chứng khoán qua mạng nhằm chiếm đoạt tài sản" những hành vị này nằm trong các hành vi mà điều 290 điều chính về tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Việc xác định trách nhiệm pháp lý khi các cơ quan chức năng mở hồ sơ vụ án sẽ phải làm rõ việc các pháp nhân nước ngoài đó có đăng ký kinh doanh tại Việt nam hay không? Modern Tech kêu gọi, huy động mọi người tham gia trên cơ sở pháp lý nào? Việc thoả thuận giữa Modern Tech với các công ty nước ngoài như iFan (từ Singapore) và Pincoin (Ấn Độ) không có nghĩa làm thay đổi bản chất vụ việc vì Modern Tech là công ty hoạt động tại Việt Nam, buộc phải tuân thủ theo quy định pháp luật Việt Nam. Xác định trách nhiệm với các công ty nước ngoài là cần phải có những về cơ bản không làm thay đổi bản chất vụ án hay miễn trừ trách nhiệm hình sự của các tổ chức cá nhân tại Việt Nam.

Luật sư Nguyễn Thế Truyền

Theo thông tin trên truyền thông Modern Tech đã tuyên bố giải thể từ 7/3/2018, tức chỉ hơn 4 tháng sau khi thành lập. Việc tuyên bố giải thể này không làm thay đổi trách nhiệm pháp lý nếu chưa hoàn thành đầy đủ các nghĩa vụ cũng như giải quyết các khoản đầu tư của các nhà đầu tư vào công ty, còn liên quan đến các vấn đề như thuế, bảo hiểm, các nghĩa vụ khác. Một công ty chỉ hoàn thành và coi là giải thể khi và chỉ khi có thông báo/quyết định của Sở kế hoạch đầu tư khi chính công ty đó đã hoàn thành toàn bộ các nghĩa vụ.

Nếu như các nạn nhân vụ tiền ảo này tố cáo là sự thật, các cơ quan chức năng tiến hành tố tụng xử lý theo quy định tại điều 290 Bộ luật hình sự 2015 thì chế tài ở mức cao nhất cho loại tội danh này lên đến 20 năm quy định tại khoản 4 của điều này.

Theo khoản 5 của Điều 290, Bộ Luật Hình sự 2015, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. Tuy nhiên, việc có áp dụng các chế tài nêu trên hay không hoàn toàn phụ thuộc vào kết quả xác minh làm việc của các cơ quan chức năng.

Việc có lấy lại được tiền cho những người tham gia vào đường dây này hay không phụ thuộc rất nhiều yếu tố, thứ nhất các cơ quan chức năng phải nhanh chóng vào cuộc để kịp thời phong toả tài khoản, áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời tránh việc tẩu tán tài sản của những đối tượng này. Thứ hai phải xác định vai trò trách nhiệm của những người tham gia vì có những người tham gia đã được hưởng lợi từ việc lôi kéo người khác vào hệ thống lên tới 8%.

Việc xác định trách nhiệm của những người đã nhận 8% tiền giới thiệu cũng giống như bao nhiêu vụ đa cấp biến tướng lừa đảo khác "lá – thân – cành" hoàn toàn có thể xác định cá thể hoá trách nhiệm với vai trò đồng phạm giúp sức.

Tuy nhiên, trên thực tế do những vụ việc liên quan đến công nghệ cao thường có số lượng người tham gia rất lớn, như vụ tiền ảo này lên tới 30.000 người và khó xác định. Các cơ quan tố tụng thường xác định vai trò tổ chức, cầm đầu. Bản than những người tham gia và được hượng lợi "nếu có" thì xuất phát điểm cũng là những "bị hại" trong toàn bộ vụ việc.

Biểu hiện của tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản

(Luật sư Trần Minh Hùng, Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình, Đoàn Luật sư Tp. HCM)

"Qua thông tin, vụ việc có hàng nghìn người bị hại trong đó có nhiều người chưa tố cáo, thiệt hại lên tới hàng nghìn tỷ đồng gây hoang mang cho dư luận xã hội. Do đó, cơ quan điều tra có thẩm quyền cần khởi tố vụ án để điều tra, sau khi khởi tố và điều tra nếu có dấu hiệu tội phạm sẽ khởi tố bị can theo quy định.

Việc Modern Tech nói rằng là đại diện của Ifan (đến từ Singapore) và Pincoin (Ấn Độ) tức là các pháp nhân đến từ nước ngoài nhưng không có bằng chứng cụ thể các dự án này đến từ nước ngoài trong khi theo thông tin của cơ quan có thẩm quyền và truy cập mã số thuế công ty này thì đây là công ty 100% của Việt Nam không có bất kỳ cổ đông nào là người nước ngoài.

Thực chất đây là cách nói để "dụ dỗ" tâm lý nhà đầu tư trong nước tin dự án, người nước ngoài để quan mặt nhiều nhà đầu tư nhẹ dạ và chưa hiểu hết lĩnh vực đầu tư tiển ảo này. Do vậy trách nhiệm chính thuộc về những ngươi đứng đầu công ty này.

Để hoạt động lĩnh vực này thì công ty phải đăng ký hoạt động đúng ngành nghề đăng ký ngành nghề về tài chính, huy động vốn… Hiện chưa rõ Modern Tech có chức năng kinh doanh về tài chính và huy động vốn hay không vì đây là những ngành nghề đòi hỏi những điều kiện nhất định. Công ty này thay vì phát hành cổ phiếu, Modern Tech lại phát hành ra đồng tiền số này để huy động vốn nhằm tránh việc kiểm tra từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Như vậy đã là vi phạm pháp luật Việt Nam.

Luật sư Trần Minh Hùng

Nếu vụ việc được khởi tố và điều tra thì những cá nhân, tổ chức liên quan có thể bị xử lý hình sự về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc về các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ công tin, mạng viễn thông.

Đối với hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì hình phạt cao nhất có khi đến chung thân và Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Đối với các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ công tin, mạng viễn thông sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản…thì hình phạt tù cao nhất đến 20 năm tù.

Cơ hội lấy lại tiền cho người bị "sập bẫy" vào đường dây tiền ảo này là rất khó và thậm chí không thể trừ khi các bên tranh chấp khởi kiện ra cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc có quyết định của cơ quan có thẩm quyền về việc trả tiền và đồng thời Công ty Modern Tech còn có khả năng trả cho nhà đầu tư.

Bởi vì số tiền đầu tư tối thiểu đã cao, số tiền rút ra cũng cao không kém và khi muốn rút thì công ty nâng giới hạn để không cho người đầu tư rút. Chưa kể, hiện giá đồng tiền ảo này chỉ còn khoảng 0,01 USD/đồng. Điều đó đồng nghĩa toàn bộ số tiền đầu tư vào iFan, trái với việc nhận được tiền lãi cao, giờ đây nhà đầu tư đang giữ một đống tiền ảo với giá trị cực thấp và muốn bán cũng bán không được".