08:17 18/01/2021

Vì sao phụ nữ dễ bị bệnh tự miễn hơn nam giới?

Hoài Phương

Sự khác biệt về giới tính trong chức năng miễn dịch

Kết quả, bạn bị bệnh tự miễn. Gần 24 triệu người Mỹ mặc một vài dạng của bệnh tự miễn, chẳng hạn lupus, viêm khớp dạng thấp và tiểu đường tuýp 1. (có tới hàng trăm loại bệnh!) Không có xét nghiệm đặc hiệu cho phần lớn các bệnh này, bác sĩ thường xem xét các triệu chứng, tiền sử bệnh và các yếu tố nguy cơ trước khi đưa ra chẩn đoán.
Bệnh tự miễn là bệnh nguy hiểm vì không thể điều trị khỏi hoàn toàn và gây nhiều biến chứng nặng. Nó có thể xâm lấn bất kỳ bộ phận nào, phá hoại một số chức năng của cơ thể và tạo ra các vấn đề đe dọa sức khoẻ và tính mạng của bệnh nhân. Các bệnh tự miễn thường gặp gồm viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống (gọi tắt là lupus), đa xơ cứng (MS) và bệnh Graves.Mỗi bệnh tự miễn sẽ có một tác động riêng biệt đến cơ thể, nhưng chúng cũng có những dấu hiệu tương tự nhau, mà thường gặp nhất là: khó tập trung, đau bụng, các vấn đề tiêu hóa, chóng mặt, mệt mỏi, sốt nhẹ, tê và ngứa ran tay chân, bệnh về da và nổi hạch. Những dấu hiệu ban đầu không rõ ràng này gây khó khăn cho việc nhận diện và chẩn đoán sớm các bệnh tự miễn. Vì thế, các bác sĩ thường phải tiến hành nhiều đánh giá lâm sàng, phân tích dữ liệu tâm thần, hình ảnh, xét nghiệm máu và các xét nghiệm sàng lọc khác mới có thể chẩn đoán chính xác.
Vì sao phụ nữ dễ bị bệnh tự miễn hơn nam giới? - Ảnh 1.
Bệnh tự miễn di truyền và thường có tính chất gia đình. Bệnh thường gặp ở người trẻ hoặc đứng tuổi (thường từ 20 đến 40 tuổi). Trẻ em và người già ít gặp hơn, phụ nữ gặp nhiều hơn nam giới. Nhìn chung, bệnh tự miễn xảy ra ở phụ nữ nhiều gấp ba lần nam giới, một số bệnh cụ thể đặc biệt xảy ra nhiều ở phụ nữ. Chẳng hạn, phụ nữ có nguy cư bị lupus gấp 9 lần so với nam gới và gấp đôi đối với viêm khớp dạng thấp. Tại sao có thực trạng này, các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu và đưa ra những suy luận như sau:So với nam giới, nữ giới có hệ miễn dịch hoạt động mạnh và nhạy cảm hơn. Ngoài ra, cơ thể của họ thường có các phản ứng viêm khác thường khi hệ miễn dịch được kích hoạt. Trong điều kiện bình thường, phản ứng viêm là hoạt động diễn ra càng sớm càng tốt để tấn công tác nhân gây bệnh và giai đoạn viêm sẽ dừng lại. Nhưng ở người mắc các rối loạn tự miễn dịch, phản ứng viêm có thể trở nên dai dẳng và làm tổn thương nghiêm trọng các tế bào, nội tạng và xương khớp.Biến động hormone và mang thaiỞ phụ nữ, các hormone sinh dục có khả năng tăng cường phản ứng của hệ miễn dịch đối với tình trạng nhiễm trùng, nên cũng góp phần dẫn tới bệnh tự miễn. Từ sơ sinh đến lúc mãn kinh, họ cũng phải trải qua nhiều giai đoạn thay đổi hormone quan trọng. Tất cả hoạt động đó khiến hệ miễn dịch tăng số lượng phản ứng tới mức độ có thể gây ra bệnh tự miễn. Ngoài ra, quá trình mang thai cũng làm cơ thể phụ nữ có nhiều biến động về nồng độ hormone estriol, progesterone và prolactin. Do đó, mang thai có thể làm bùng phát hoặc làm nặng thêm các triệu chứng ở những người bị bệnh tự miễn.
Vì sao phụ nữ dễ bị bệnh tự miễn hơn nam giới? - Ảnh 2.
Sự nhạy cảm về gienTheo các nhà nghiên cứu, quá trình tự miễn của cơ thể có liên quan đến đột biến trên nhiễm sắc thể X. Trong khi đó, phụ nữ có 2 nhiễm sắc thể X nên tỷ lệ mắc bệnh tự miễn của họ có thể cao gấp 2 - 3 lần so với nam giới.StressSự thật là stress làm thay đổi khả năng kiểm soát viêm của hormone cortisol, làm khởi phát quá trình tự miễn dịch trong cơ thể. Theo một nghiên cứu công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ, tâm trạng căng thẳng vì cuộc sống có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tự miễn, đặc biệt là ở phụ nữ. Còn theo một nghiên cứu khác đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Khoa học Thần kinh, mặc dù nam và nữ có mức độ stress tương đương trong điều kiện khó khăn, nhưng nam giới  thường có phản ứng mạnh mẽ hơn nên ít bị tổn thương vì stress hơn phụ nữ.