Liên tục những phiên đấu thầu thất bại. Khá “bất ngờ” bởi trước đó hoạt động đấu thầu là một thành công nổi bật trên sàn Hà Nội.

Trong 6 tháng cuối năm 2006, hoạt động đấu thầu được tập trung tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HASTC) và đã có những đột biến về thành công. Đầu năm 2007, hoạt động này tiếp tục tạo ấn tượng mạnh.

Nhưng nay, liên tiếp là những phiên thất bại.

Dấu hiệu của những phiên đấu thầu thất bại đã xuất hiện dần trong con số thống kê của HASTC. Từ tỷ lệ thành công lên tới 99% trong quý 1/2007, giảm xuống còn 82,46% trong quý 2 và đến cuối quý 3/2007 chỉ còn 58,39%. Lãi suất trúng thầu bình quân trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 5 năm cũng dần đội lên, từ 7,3% trong quý I/2007 lên 7,8% trong quý III/2007.

Đặc biệt, sự thất bại thể hiện rõ trong phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ đợt 15/2007 tháng 9 vừa qua, Kho bạc chỉ huy động được 14% trong tổng khối lượng 700 tỷ đồng trái phiếu đưa ra đấu thầu.

Đỉnh điểm của chú ý là phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ đợt 16/2007, ngày 4/10, có khối lượng trúng thầu bằng… 0 và toàn bộ 500 tỷ đồng trái phiếu không phát hành được.

Vì sao vậy? Thông tin từ HASTC bước đầu định hình câu trả lời.

Tính đến ngày 30/09/2007, HASTC đã tổ chức được 30 phiên đấu thầu trái phiếu, huy động được gần 12.500 tỷ đồng/khối lượng gọi thầu 15.700 tỷ đồng.

Đặc điểm nổi bật của tình hình đấu thầu thời gian gần đây là khối lượng đăng ký đấu thầu tương đối cao, bình quân gấp 3,65 lần khối lượng gọi thầu, nhưng tỷ lệ thành công của các phiên đấu thầu có xu hướng giảm dần trong khi lãi suất có xu hướng tăng.

Theo HASTC, nhu cầu đầu tư vào thị trường trái phiếu hiện vẫn cao, bởi các ngân hàng thương mại vẫn còn biểu hiện đọng vốn do không tăng được hoạt động cho vay; hệ thống quỹ đầu tư nước ngoài đọng vốn chờ giải ngân vào thị trường cổ phiếu; nhiều tổ chức kinh tế trong nước còn dư nhiều tiền chưa giải ngân được theo kế hoạch có nhu cầu đầu tư vào trái phiếu; tại ngân hàng thương mại, Chỉ thị 03 của Ngân hàng Nhà nước góp phần làm hạn chế khả năng giải ngân. Tuy nhiên, HASTC cho rằng sắp tới các yếu tố trên có thể thay đổi.

Mặc dù cầu vẫn cao nhưng kỳ vọng tăng lãi suất của các nhà đầu tư vào thị trường trái phiếu cũng tăng lên. Thứ nhất, là do việc tăng dự trữ bắt buộc từ 5% lên 10% làm tăng chi phí huy động của hệ thống ngân hàng thương mại. Thứ hai, chủ trương chống lạm phát bằng cách tăng cường phát hành trái phiếu Chính phủ để giảm lượng tiền trong lưu thông dẫn đến tâm lý chờ đợi về việc tăng lãi suất của nhà đầu tư.

Kỳ vọng lãi suất trái phiếu tăng, nhưng Bộ Tài chính vẫn chủ trương dùng cơ chế lãi suất trần để khống chế mức tăng lãi suất trái phiếu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc tỷ lệ trúng thầu giảm trong thời gian qua.

Ngoài những nguyên nhân trên, khả năng thành công của các phiên đấu thầu sắp tới còn đối mặt với khó khăn ngắn hạn là cầu có thể giảm. Thị trường cổ phiếu vừa và đang sôi động trở lại, hút một lượng vốn lớn giải ngân từ các tổ chức, quỹ đầu tư. Nhiều ngân hàng thương mại đã bắt đầu giảm lãi suất cho vay để đẩy mạnh giải ngân từ nay đến cuối năm…

Có thể sau những thất bại vừa qua, Bộ Tài chính sẽ xem xét lại những nguyên nhân để tính đến những giải pháp. Trong đó, cơ chế lãi suất trần, kỳ hạn của trái phiếu có thể được điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn.