Thưa Bộ trưởng, đầu tư công được xem là “cứu cánh” cho nền kinh tế khi tiêu dùng nội địa và xuất khẩu gặp khó. Bộ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả giải ngân đầu tư công trong năm 2023?
Để đáp ứng yêu cầu phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, lượng vốn cần giải ngân trong năm 2023 là khá lớn. Ngoài số vốn kế hoạch năm 2023 đã được Quốc hội quyết nghị, còn một lượng vốn bổ sung từ nguồn vốn thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Ngay từ đầu năm, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc để triển khai kế hoạch đầu tư công năm 2023. Nhờ sự lãnh đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự đồng hành, giám sát của Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự nỗ lực, quyết tâm của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp,… kế hoạch đầu tư công năm 2023 và thời gian qua đã đạt được một số kết quả tích cực.
Thứ nhất, năm 2023 và trong suốt thời gian qua, chúng ta đã nỗ lực khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt, lợi ích cục bộ để tập trung nguồn lực đầu tư các công trình, dự án lớn, đường cao tốc, liên vùng, ven biển,… các “quả đấm thép” cho đột phá hạ tầng của đất nước và các địa phương. Cụ thể, đã giảm từ khoảng 60 chương trình mục tiêu giai đoạn 2011-2015 xuống còn 3 chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn 2021-2025; từ khoảng 12.000 dự án sử dụng ngân sách trung ương trong giai đoạn 2016-2020 xuống dưới 5.000 dự án trong giai đoạn 2021-2025.
Thứ hai, đầu tư công đã phát huy vai trò dẫn dắt, thu hút các nguồn lực đầu tư từ các khu vực kinh tế ngoài nhà nước, tạo động lực tăng trưởng kinh tế. Giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 dự kiến đạt 95% kế hoạch (năm 2022 là 91,42%), cao nhất từ đầu nhiệm kỳ đến nay.
Thứ ba, thể chế về đầu tư công tiếp tục được sửa đổi, bổ sung nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc mà thực tiễn đặt ra và tạo khung pháp lý cho những vấn đề mới, như: Nghị quyết về quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Luật Đấu thầu năm 2023, Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM…
Thứ tư, năng lực của hầu hết các ngành sản xuất, dịch vụ và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được nâng lên, góp phần đáng kể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.
Thứ năm, kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công được tăng cường, gắn trách nhiệm của người đứng đầu với kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư công.
Năm 2024, đầu tư công tiếp tục được xem là động lực quan trọng của nền kinh tế. Để thúc đẩy đầu tư công trong năm 2024, cần những giải pháp như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Để thực hiện thành công kế hoạch đầu tư công năm 2024, đòi hỏi tinh thần đổi mới, quyết tâm chính trị cao, trách nhiệm hơn nữa của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương. Trong đó, cần có giải pháp tổng thể với yêu cầu đầu tiên là phải xác định đầu tư công là ưu tiên hàng đầu để nhất quán trong công tác điều hành.
Giải pháp mang tính chất căn cơ cần thực hiện là rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động các dự án đầu tư công. Trước hết là sửa ngay các bất cập đã phát hiện trong thời gian qua nhằm đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.
Về phía các bộ, ngành, địa phương, nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy vai trò của người đứng đầu; thường xuyên rà soát, đôn đốc và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh của từng dự án, nhất là các dự án trọng điểm; làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án năm 2024, đặc biệt là các dự án khởi công mới.
Thực hiện quyết liệt Nghị quyết của Quốc hội, tổ chức rà soát, lập và điều chỉnh, phê duyệt các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành; đẩy mạnh phát triển các dự án kết cấu hạ tầng theo phương thức đối tác công tư.
Ngoài ra, cần nâng cao vai trò của Hội đồng nhân dân và các đại biểu Quốc hội trong việc giám sát địa phương mình, từ khâu lựa chọn dự án, chuẩn bị đầu tư đến giải phóng mặt bằng, đến tổ chức thi công... trong vấn đề giải ngân đầu tư công của địa phương.
Thưa Bộ trưởng, cùng với đầu tư công, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng là điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2023. Thu hút FDI trong thời gian tới sẽ như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Trong năm 2023, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, Việt Nam đã đạt được kết quả thu hút FDI khá ấn tượng với tổng vốn đăng ký đạt 36,6 tỷ USD, cho thấy các nhà đầu tư rất quan tâm đến Việt Nam. Vốn giải ngân đạt cao kỷ lục với 23,18 tỷ USD, tăng 3,5% so với năm 2022.
Đáng chú ý, dòng vốn đầu tư có sự cải thiện đáng kể về chất lượng các dự án đầu tư. Phần lớn các dự án tập trung trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo (chiếm 64,2%). Trong đó có nhiều dự án quy mô lớn, sử dụng công nghệ cao trong các lĩnh vực điện tử, sản xuất chất bán dẫn, công nghiệp phụ trợ, ứng dụng công nghệ tiên tiến…
Việt Nam được đánh giá là điểm đến hấp dẫn và an toàn nên đang có làn sóng đầu tư vào Việt Nam với các dự án lớn thuộc lĩnh vực công nghệ, điện tử,…
Theo đánh giá của Bộ trưởng, năm 2024, Việt Nam sẽ đối mặt với những thách thức nào trong việc thu hút dòng vốn FDI?
Năm 2024, xung đột địa chính trị thế giới vẫn tiếp tục phức tạp và khó lường; mặt khác, lạm phát toàn cầu vẫn được dự báo ở mức cao 5,8%, thậm chí cao hơn năm 2023 (5,2%).
Trong bối cảnh đó, nhiều tập đoàn đa quốc gia đang tái cơ cấu chuỗi sản xuất và hạn chế hoạt động đầu tư mới do triển vọng tăng trưởng toàn cầu suy giảm. Nhiều nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và một số nước trong EU… đang cố gắng hạn chế đầu tư ra nước ngoài.
Trong khi đó, cạnh tranh trong thu hút đầu tư ngày càng khốc liệt, đòi hỏi Việt Nam phải không ngừng hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, nhất là trong bối cảnh áp dụng quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu sẽ làm mất đi vai trò của những hình thức ưu đãi truyền thống. Môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam còn một số tồn tại gây khó khăn cho doanh nghiệp. Đặc biệt, thủ tục hành chính sau đầu tư, như: đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy,… còn nhiều điểm bất cập, gây ảnh hưởng đến tiến trình thuận lợi hóa môi trường đầu tư.
Các ngành cần ưu tiên thu hút, tạo sự phát triển đột phá tại Việt Nam như công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, năng lượng... chưa có cơ chế tương xứng để thu hút đầu tư. Tình trạng thiếu hụt lao động, nguyên vật liệu cục bộ tại một số ngành, địa phương chưa được giải quyết triệt để dẫn đến nguy cơ gián đoạn, đứt gãy chuỗi cung ứng cục bộ trong ngắn hạn.
Để nâng cao khả năng thu hút vốn FDI, theo Bộ trưởng, Việt Nam cần có những giải pháp như thế nào?
Để tăng cường thu hút vốn FDI, thời gian tới, Việt Nam cần tập trung vào một số giải pháp sau:
Một là, tiếp tục rà soát, điều chỉnh chính sách đầu tư nước ngoài phù hợp với xu hướng đầu tư toàn cầu.
Hai là, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, nhất là khâu thực thi các thủ tục sau cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, như: đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy, môi trường, hải quan…
Ba là, nghiên cứu, xây dựng cơ chế đột phá liên quan đến các chính sách về tài chính, chứng khoán, tiền tệ. Tập trung xây dựng và hoàn thiện đề án Trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng để tạo động lực đột phá và phát triển kinh tế - xã hội.
Bốn là, đẩy mạnh việc liên kết đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu của doanh nghiệp cũng như đón đầu xu hướng để đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thu hút đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ tiên tiến.
Năm là, hỗ trợ đồng bộ cho việc thúc đẩy thu hút đầu tư nước ngoài trong một số lĩnh vực có tiềm năng, tạo sự bứt phá như công nghệ cao, bán dẫn, đổi mới sáng tạo; tạo điều kiện tối đa và khuyến khích các doanh nghiệp triển khai hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), hợp tác chuyển giao công nghệ tại Việt Nam.
Sáu là, sớm ban hành các chính sách phù hợp để thích ứng hiệu quả, linh hoạt trước tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, đảm bảo niềm tin của nhà đầu tư, duy trì sự hấp dẫn của môi trường đầu tư.
Bảy là, chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện cần thiết về hạ tầng, đất sạch, năng lượng, nguồn nhân lực để thu hút những dự án đầu tư lớn.
Tám là, chọn những lĩnh vực đột phá, như: công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, trung tâm tài chính, sản xuất chip bán dẫn,... từ đó định vị các tập đoàn đa quốc gia tiềm năng có công nghệ, có nguồn lực tài chính trong các lĩnh vực nêu trên thông qua các kênh có tầm ảnh hưởng đến người ra quyết định đầu tư để chủ động tiếp cận, trao đổi và mời gọi đầu tư vào Việt Nam.
VnEconomy 10/02/2024 09:00
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 7+8-2024 phát hành ngày 12-25/02/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam
