Sự nghiệp đầu tư lừng lẫy của Cathie Wood, “bà trùm" cổ phiếu thích đi ngược truyền thống

Những người hâm mộ nhà quản lý quỹ Cathie Wood đã mở nhiều trang web theo dõi nhất cử nhất động của bà trong lĩnh vực đầu tư.

Họ bán những chiếc áo phông có in hình bà hoặc dòng chữ ARK, mã chứng chỉ quỹ của quỹ giao dịch hoán đổi (ETF) ARK Innovation - quỹ chủ chốt do bà điều hành. Trên các mạng truyền thông xã hội, họ gọi bà bằng những biệt danh thân mật như “mẹ Cathie”, “dì Cathie”, và ở Hàn Quốc là “Cây Tiền”.

Tờ Wall Street Journal nói rằng phía sau tình cảm mến mộ này là niềm đam mê không mệt mỏi của bà Wood dành cho một kênh đầu tư có tính đầu cơ rất cao. Đó là những công ty chưa có hoặc mới chỉ có rất ít lợi nhuận, nhưng lại sở hữu điều mà bà Wood cho là tiềm năng thay đổi thế giới thông qua “sự sáng tạo đột phá”. Công ty quản lý quỹ ARK Investment Management LLC của bà đã đặt cược mạnh vào những lĩnh vực rất mới như các doanh nghiệp năng lượng tái sinh, thăm dò vũ trụ, và tiền kỹ thuật số.

Cổ phiếu của những công ty như vậy thường được giới đầu tư gọi là cổ phiếu “meme” - được xem như trò vui, nhưng khả năng lợi nhuận và thua lỗ đều rất lớn do mức biến động cực cao. Việc bà Wood dành tâm huyết cho những tài sản “meme”, cùng với sự hiện diện thường xuyên của bà trên mạng xã hội Twitter và các kênh tin tức tài chính đã đưa bà lên ngang tầm ảnh hưởng thị trường với những nhân vật như CEO Elon Musk của Tesla, nhà đầu tư mạo hiểm Chamath Palihapitiya, hay nhà sáng lập David Portnoy của Barstool Sports - những người sử dụng Twitter, YouTube và podcast để trực tiếp đưa thông điệp của họ đến một thế hệ nhà đầu tư mới.

ĐẶT NIỀM TIN VÀO CỔ PHIẾU TESLA, BITCOIN

Tháng trước, bà Wood cùng với ông Musk và ông Jack Dorsey - CEO của Twitter và Square tham dự một cuộc thảo luận trực tuyến kéo dài chừng một giờ đồng hồ nói về tiềm năng của Bitcoin. “Thử nghĩ xem sự tăng trưởng của Bitcoin có thể mạnh mẽ như thế nào”, bà Wood nói trong cuộc thảo luận. Ngay sau đó, số người theo dõi bà Wood trên Twitter nhảy vọt qua ngưỡng 1 triệu, và ông Musk đăng một dòng tweet chúc mừng bà.

Năm ngoái, quỹ Innovation ETF của bà Wood tăng trưởng 149%, mức tăng tốt nhất từ trước đến nay, nhờ những khoản đặt cược lớn vào Tesla và công ty nền tảng hội nghị trực tuyến Zoom Video Communications, công ty chăm sóc sức khoẻ trực tuyến Teladoc Health Inc., và nhà sản xuất thiết bị phát trực tuyến Roku Inc. ARK hiện quản lý 8 quỹ ETF khác nhau, với tổng tài sản khoảng 45 tỷ USD, từ con số chỉ 3,3 tỷ USD vào năm 2020.

Khi bà Wood mua một cổ phiếu nào đó, người hâm mộ bà thường hành động theo. Gần đây, 3 quỹ do bà quản lý mua tổng cộng khoảng 6,5 triệu cổ phiếu của nền tảng giao dịch chứng khoán trực tuyến Robinhood, giúp cổ phiếu này tăng giá gấp đôi chỉ sau 5 phiên kể từ khi chào sàn.

Sự phục hồi kinh tế và những mối lo về lạm phát được xem sẽ là “bài kiểm tra” liệu lý thuyết đầu tư của bà Wood có sức tồn tại lâu dài hay không. Dù đã phục hồi kể từ giữa tháng 5, quỹ ARK Innovation đến nay vẫn đuối sức hơn nhiều so với thị trường chứng khoán Mỹ nói chung. Chứng chỉ quỹ này hiện đi ngang so với thời điểm đầu năm và đã giảm 23% so với mức đỉnh thiết lập hồi tháng 2. Trong khi đó, chỉ số Nasdaq đã tăng 16% kể từ đầu năm.

Đợt thua lỗ hồi mùa xuân năm nay đã nói lên nhiều điều đối với một số nhà đầu tư rót vốn vào các quỹ của bà Wood. Vào tháng 3, các quỹ này bị rút vốn ròng lần đầu tiên trong 17 tháng, và tiếp tục bị thoái vốn trong 2/4 tháng tiếp sau đó - theo dữ liệu từ Refinitiv Lipper.

Các nhà đầu tư bán khống bắt đầu nhằm vào ARK Innovation, với mục đích kiếm lời khi giá chứng chỉ quỹ này tụt giá. Dữ liệu từ S3 Partners cho thấy giá trị bán khống chứng chỉ quỹ ETF này đã tăng lên mức 2,8 tỷ USD, từ mức chỉ 355 triệu USD vào cuối năm ngoái.

Trong đợt sụt giảm này, bà Wood, 65 tuổi, đã tăng cường xuất hiện trên TV và các buổi hội thảo trực tuyến do ARK sản xuất để trấn an các nhà đầu tư đang lo lắng.

“Chúng tôi đã từng ở trong tình trạng như thế này trước đây”, bà nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn, so sánh biến động gần đây với hồi năm 2016. Ở thời điểm đó, mối lo ngại về lãi suất tăng, Brexit và một đợt hồi phục mạnh của cổ phiếu giá trị sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ đã khiến các quỹ của bà giằng co mạnh. “Chúng tôi quen với sự biến động, như chúng tôi vẫn từng quen”, bà nói và đổ thêm tiền mua những cổ phiếu mà bà ưa thích.

Bà Wood nói bà giữ vững niềm tin vào “phương pháp đầu tư đột phá” và có cùng quan điểm với Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell rằng lạm phát tăng cao ở Mỹ hiện nay chỉ là vấn đề tạm thời. Cổ phiếu công nghệ và các cổ phiếu tăng trưởng khác có mức độ nhạy cảm rất cao với lạm phát vì cam kết về mức lợi nhuận lớn hơn trong tương lai xa của các công ty này trở nên kém hấp dẫn trong một môi trường lạm phát cao.

Bà Wood dự báo cuối cùng, những cổ phiếu xuôi theo chu kỳ kinh tế - chẳng hạn các công ty sản xuất và ngân hàng - sẽ dần mất lợi thế trong quá trình hồi phục của nền kinh tế, mở đường cho sự khởi sắc của cổ phiếu công nghệ và các cổ phiếu tăng trưởng cao khác.

“Thị trường có vẻ đang trong xu thế hai bước tiến, một bước lùi, nhưng cảm giác của tôi là cổ phiếu tăng trưởng vẫn duy trì được xu hướng đi lên”, bà nói.

Bằng niềm tin như vậy, bà Wood rót thêm tiền vào vài trong số những khoản đầu tư rủi ro nhất của bà. Dự báo mới nhất của bà cho rằng giá cổ phiếu Tesla sẽ tăng gấp 4 lần lên mức 3.000 USD vào năm 2025 và giá Bitcoin rốt cục sẽ đạt mức 500.000 USD. Tesla, cổ phiếu chiếm tỷ trong lớn nhất trong các quỹ ETF của bà Wood, gần như đi ngang từ đầu năm tới nay.

Trong khi đó, giá Bitcoin đã mất khoảng 28% giá trị kể từ mức đỉnh hơn 64.000 USD thiết lập hồi tháng 4, hiện dao động quanh ngưỡng 46.000 USD. Bà Wood nói bà xem sự giảm giá này chỉ là chuyện nhất thời, nên tiếp tục đổ tiền mua những cổ phiếu liên quan đến tiền ảo, như cổ phiếu sàn tiền ảo Coinbase. Hồi tháng 6, bà cũng nộp hồ sơ xin mở một quỹ ETF chuyên về Bitcoin.

LUÔN TÌM CÁCH ĐỘT PHÁ

Việc bà Wood sẵn sàng đặt cược vào một số ít công ty chính là lý do quan trọng khiến các quỹ do bà quản lý đạt kết quả vượt trội so với nhiều quỹ khác. Nhiều quỹ được quản lý chủ động (actively managed fund) thường cố gắng giảm sự phụ thuộc vào một số ít cổ phiếu, bằng cách trải rộng sự đặt cược ra khoảng 100 công ty và tổ chức danh mục gần sát với các chỉ số chứng khoán quan trọng mà họ cố gắng đạt kết quả tốt hơn. Ngược lại, chiến lược bà Wood là xây dựng những quỹ có mức độ tập trung cao hơn. Quỹ Innovation ETF của bà chỉ nắm khoảng 46 cổ phiếu, nhờ đó quỹ này dễ bị ảnh hưởng hơn bởi sự lên, xuống của mỗi cổ phiếu trong danh mục.

“Tiềm năng đạt mức lợi nhuận lới luôn đi kèm với khả năng thua lỗ nhiều”, ông Nate Geraci, Chủ tịch ETF Store - một công ty tư vấn đầu tư có một số khách hàng là nhà đầu tư rót vốn vào các quỹ của ARK - nhận định.

Theo Wall Street Journal, việc bà Wood trở thành “bà trùm” cổ phiếu meme là một chuyện ít ai ngờ, bởi giai đoạn trước đây trong sự nghiệp đầu tư của bà nằm ở lĩnh vực quản lý tài sản truyền thống. Bà đã có vài thập kỷ làm việc tại các công ty quản lý quỹ có tên tuổi, bao gồm Capital Group, Jennison Associates LLC và AllianceBernstein.

Tại Alliance, bà đã thổi một luồng sinh lực mới vào quỹ đầu tư công nghệ AllianceBernstein Global Technology Fund. Thay vì chỉ tập trung đơn thuần vào công nghệ, bà còn mua cổ phiếu những công ty tăng trưởng cao, có mức độ sáng tạo lớn, cho dù công ty đó thuộc ngành gì, bao gồm các công ty Internet Trung Quốc như Tencent Holdings và Baidu Inc., hay công ty dịch vụ mỏ dầu Schlumberger Ltd. Quỹ này tăng 54% trong năm 2009, năm đạt kết quả tốt nhất trong quãng thời gian bà Wood quản lý.

Tuy nhiên, danh mục cổ phiếu của AllianceBernstein Global Technology Fund khiến quỹ này có mức độ biến động lớn. Quỹ giảm 24% trong năm 2011, giai đoạn đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng nợ châu Au. Trong báo cáo thường niên của quỹ trong năm đó, bà Wood và các nhà quản lý khác của quỹ cho biết họ không lường trước được khả năng khủng hoảng nợ châu Âu khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo mạnh đến vậy.

Nhiều lần, bà Wood công khai miêu tả bản thân là “con vịt xấu xí” ở Alliance, công ty quản lý đầu tư thiên về những danh mục có tính thận trọng cao hơn. Bà cho biết đã tự đặt câu hỏi “tại sao không tạo ra sự đột phá trong chính lĩnh vực của mình?” rồi đi đến kết luận rằng lĩnh vực quỹ tương hỗ (mutual fund) đã lỗi thời, rằng các nhà quản lý quỹ khác quá thận trọng. Họ bám theo và ôm ấp các chỉ số, mà chỉ vì sợ rủi ro mà chẳng ai dám rót vốn vào một Amazon.com tiếp theo.

Bà Wood nói bà muốn mang đến cho các nhà đầu tư cá nhân một chiến lược đầu tư có chủ đề, có ý tưởng lớn, tập trung vào những công ty mới nổi có tính sáng tạo cao. Bà nhận định rằng các quỹ ETF, với đặc điểm được giao dịch dễ dàng như cổ phiếu, sẽ hấp dẫn hơn quỹ tương hỗ đối với những nhà đầu tư như vậy. Và bà muốn chia sẻ miễn phí các quan điểm và nghiên cứu của bà về đầu tư thông qua mạng xã hội.

Vào năm 2012, bà Wood đưa ra cho AllianceBernstein ý tưởng về mở những quỹ ETF mang tính đột phá. Những quỹ này bắt đầu trở nên phổ biến trong thời gian bà còn quản lý ở AllianceBernstein, nhưng chỉ có một vài quỹ được quản lý chủ động và đa số không thu hút được nhiều sự chú ý hay tiền vốn từ các nhà đầu tư.

Một số nhà điều hành của AllianceBernstein tỏ ra cởi mở với ý tưởng trên, nhưng công ty không mấy thoải mái với chiến lược chấp nhận rủi ro và độ biến động cao trong phương pháp đầu tư mà bà Wood đề ra - nguồn thạo tin cho hay. Và công ty đã bỏ qua ý tưởng đó.

“Tôi nghĩ đó luôn là điều mà bà ấy muốn làm, và đến một thời điểm trong cuộc đời, bà ấy phải làm được điều đó”, Giám đốc đầu tư Amy Raskin của công ty quản lý đầu tư Chevy Chase Trust và là một đồng nghiệp cũ của bà Wood nhận định.

“KHỞI NGHIỆP” KHI ĐÃ 57 TUỔI

Vào năm 57 tuổi, bà Wood rời AllianceBernstein và thành lập nên ARK. Cái tên “ark” vừa là viết tắt của cụm từ “active research knowledge” (“tri thức nghiên cứu chủ động”), vừa là hòm chứng ngôn trong Kinh thánh - Wall Street Journal cho hay.

Khi xây dựng công ty đầu tư mới của riêng mình, bà Wood không đi theo các phương pháp truyền thống của Phố Wall là thuê các nhà phân tích có kiến thức nền tảng tốt trong lĩnh vực tài chính và chia họ thành các nhóm khác nhau để theo dõi từng lĩnh vực. Thay vào đó, bà thuê gần một chục người theo dõi các công nghệ khác nhau, dùng những người có kinh nghiệm trong các lĩnh vực tương ứng.

Ban đầu, cả ngành quản lý tài sản và các nhà đầu tư đều không để ý gì đến ARK. Những công ty quản lý quỹ tên tuổi như BlackRock Inc., Vanguard Group, và State Street Corp. - vốn là những “ông lớn” trong ngành công nghiệp ETF - ưa thích việc mở các quỹ quản lý thụ động (passively managed fund) dựa vào các chỉ số như S&P 500. Bà Wood cố gắng đạt kết quả đầu tư vượt những chỉ số này. Nhà đầu tư không mấy quan tâm đến quỹ của bà. Tài sản trong các quỹ ETF của ARK đứng dưới ngưỡng 100 triệu USD trong hơn 2 năm.

Vào năm 2016, quỹ Innovation ETF của ARK đánh dấu năm thua lỗ đầu tiên và duy nhất đến nay, giảm 2%. Một quỹ khác của ARK là Genomic Revolution ETF giảm 19% trong năm đó.

Bà Wood tìm cách xoay chuyển tình thế. Bà ký thoả thuận với hai công ty quản lý tài sản là Resolute Investment Managers Inc. và Nikko Asset Management, đổi cổ phần lấy sự giúp đỡ cần thiết từ hai công ty này nhằm thu hút sự quan tâm lớn hơn từ các nhà đầu tư đến các quỹ ETF của bà.

Đến tháng 1/2018, bà Wood đã thu hút được lượng tài sản hơn 1 tỷ USD trong các quỹ ETF của ARK, và các quỹ của bà bắt đầu đạt mức lợi nhuận lớn. Quỹ Innovation ETF tăng 85% trong năm 2017, nhờ đặt cược lớn vào những công ty như Tesla.

Bà Wood cũng tìm những cách mới để tiếp cận với nhà đầu tư. Bà làm những video hàng tháng phân tích thị trường và các vấn đề kinh tế, đăng lên website riêng và YouTube, tổ chức các buổi hội thảo trực tuyến, làm podcast, và xuất hiện thường xuyên trên các kênh tin tức kinh doanh.

“Nhiều người xem những gì bà ấy nói như cẩm nang về đầu tư”, kỹ sư phần mềm Jay Bennett ở Los Angeles, người có kinh nghiệp đầu tư 1 thập kỷ, phát biểu. Ông Bennett cho biết ông bắt đầu rót vốn vào các quỹ của bà Wood vào năm 2018, thường xuyên theo dõi các video của bà, và thậm chí đăng ký bản tin giao dịch hàng ngày của bà.

Bà Wood cho biết việc bà sử dụng mạng xã hội, video, podcast và các phương tiện khác mang lại cho bà một lợi thế cạnh tranh. Các nhà đầu tư cá nhân “rất ‘đói’ thông tin từ các nhà đầu tư chuyên nghiệp”, bà nói.

Năm nay, bà Wood đã được đề cập hơn 250.000 lượt trên mạng Twitter, tăng gấp 4 lần so với cả năm ngoái - theo dữ liệu từ công ty phân tích mạng xã hội Sprout Social. Từ đầu năm 2020, bà đã xuất hiện hơn hai chục lần trên các kênh CNBC và Bloomberg. Các video hàng tháng của bà nói về kinh tế và thị trường thường xuyên thu hút hàng trăm nghìn lượt xem.

Hồi tháng 1, thông tin niêm yết trên thị trường chứng khoán của ARK cho biết công ty đang có kế hoạch mở một quỹ ETF chủ đề vũ trụ, ngay lập tức giá hàng chục cổ phiếu trong lĩnh vực này tăng giá. Giá cổ phiếu Teladoc, công ty cá độ trực tuyến DraftKings Inc., và công ty phần mềm Palantir Technologies cùng nhiều công ty khác cũng tăng mạnh mỗi khi có tin được công ty của bà Wood mua cổ phiếu.

Trong trường hợp Palantir, cổ phiếu công ty này đã giảm 34% trong vòng 6 ngày hồi giữa tháng 2, sau khi công ty báo quý thua lỗ thứ tư liên tiếp và cảnh báo tăng trưởng doanh thu chậm lại trong thời gian tới. CEO của Palantir khuyên nhà đầu tư nên mua một cổ phiếu khác nếu họ không nhất trí với chiến lược tập trung vào dài hạn của công ty.

Trên kênh CNBC, bà Wood gọi phát biểu này “âm nhạc bên tai chúng tôi”, giải thích rằng bà ủng hộ những công ty dám hy sinh lợi nhuận trước mắt vì tiềm năng đạt tới kết quả lớn hơn trong tương lai. Hai quỹ Innovation và Next Generation Internet của ARK mua hơn 6 triệu cổ phiếu Palantir trong hai phiên giao dịch ngày 16 và 18/2.

Khi thông tin về các giao dịch này lan đi, giá cổ phiếu Palantir tăng vọt 15% trong phiên ngày 19/2. Một người dùng Reddit chia sẻ một bức tranh biếm hoạ vẽ bà Wood như một lực sỹ thể hình đang nâng cao một chiếc xe bán tải có nhãn hiệu Palantir, bên dưới là dòn chú thích “dì Cathie giữ vững tiền tuyến”.

Vào tháng 3/2020, khi thị trường chứng khoán toàn cầu lao dốc trong bối cảnh Covid-19 trở thành đại dịch, bà Wood đã đẩy mạnh việc gửi đi các thông điệp về đầu tư. Bà nhấn mạnh những ưu điểm của chiến lược đầu tư vào sự sáng tạo trong những thời điểm hỗn loạn. Quỹ Innovation của bà giảm 17% trong tháng đó, đánh dấu tháng giảm mạnh thứ hai trong lịch sử của quỹ, nhưng rồi tăng 26% trong tháng 4 - ghi nhận tháng tăng mạnh chưa từng thấy.

Trong cả năm 2020, quỹ Innovation đã tăng 149%, nâng tổng mức tăng kể từ khi thành lập vào năm 2014 lên hơn 500%. Trong số hơn 8.600 quỹ tương hỗ được Morningstar theo dõi, chỉ có 64 quỹ từng đạt mức tăng như vậy trong khoảng thời gian tương tự. Trong số những quỹ đạt kết quả đầu tư như vậy, nhiều quỹ chật vật trong việc duy trì thành tích. Một số phải sáp nhập vào quỹ khác, thay đổi nhà quản lý, hoặc rốt cục phải đóng cửa. Phần lớn thời gian, kết quả của các quỹ đó suy giảm, hoặc thậm chí chuyển thành âm.

Bà Wood hiện tại vẫn lạc quan dù kết quả từ đầu năm đến nay của ARK không như mong đợi. “Chúng tôi tin mình mới chỉ bắt đầu”, bà nói với Wall Street Journal.