“Tinh thần STEAM for Vietnam”: Niềm tin vào giáo dục, nghĩ lớn mơ lớn và “không gì là không thể”

Bên lề Diễn đàn người Việt có tầm ảnh hưởng 2024 (VGLF 2024), Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy đã có cuộc trao đổi với chị Trần Tố Uyên, Giám đốc Marketing, Thành viên sáng lập của STEAM for Vietnam về cơ duyên ra đời cũng như những câu chuyện truyền cảm hứng và kế hoạch phát triển, mục tiêu trong tương lai.

STEAM for Vietnam được thành lập tại Mỹ vì mục tiêu phi lợi nhuận. Vậy sứ mệnh của tổ chức này tại Việt Nam là gì?

Sứ mệnh của STEAM for Vietnam là mang đến giáo dục STEAM chất lượng quốc tế và hoàn toàn miễn phí cho tất cả trẻ em ở Việt Nam, bất kể hoàn cảnh kinh tế, xã hội hay địa lý. STEAM for Vietnam được thành lập với niềm tin giáo dục là chìa khóa mở cánh cửa cho mọi cá nhân, cung cấp kỹ năng và kiến thức cần thiết để cạnh tranh trên toàn cầu. 

Quay lại câu chuyện cá nhân của tôi, tôi nhận thấy mình đã may mắn được hưởng môi trường giáo dục tốt nhất, mở ra nhiều cơ hội như tham gia các cuộc thi nghiên cứu khoa học quốc tế, được tuyển thẳng vào đại học, nhận học bổng toàn phần và làm việc tại các tập đoàn hàng đầu thế giới. Tôi nhận thấy mình cũng có điểm xuất phát rất bình thường như mọi người, nhưng may mắn được hưởng môi trường giáo dục tốt.

Mục tiêu của chúng tôi là đảm bảo mọi trẻ em đều có cơ hội tương tự, và đó là trăn trở của STEAM for Vietnam. Chính vì lẽ đó, vào năm 2020, chúng tôi thành lập tổ chức STEAM for Vietnam.

Sau bốn năm thành lập, những kết quả đạt được của STEAM for Vietnam có như kỳ vọng ban đầu không?

STEAM for Vietnam bắt đầu từ con số không, nhưng chúng tôi đã mơ một giấc mơ lớn và đầy tham vọng. Ban đầu, ít ai nghĩ rằng STEAM for Vietnam có thể thành công. Nhưng chỉ sau ba năm, STEAM for Vietnam đã đạt được hơn 50.000 học sinh và hơn 4.000 giáo viên, trang bị kiến thức về tư duy máy tính, lập trình và robotics. 

Trong năm 2023, lần đầu tiên trong lịch sử, STEAM for Vietnam đã đưa hơn 100 học sinh từ Việt Nam sang Hoa Kỳ để tham gia kỳ thi robotics lớn nhất thế giới. Chuyến đi đã có những câu chuyện cảm động. Những bạn học sinh đến từ vùng sâu vùng xa như Cao Bằng, Hà Giang, các bạn chia sẻ rằng trước đây chưa bao giờ biết đến lập trình hay làm robot, nhưng nhờ STEAM for Vietnam, các bạn đã có cơ hội và đó cũng là tiền đề để mơ ước lớn hơn. Bây giờ, các bạn không chỉ mơ về việc hoàn thành học phổ thông, mà còn mơ về việc đỗ đại học ở nước ngoài và tham gia vào những nghiên cứu lớn hơn.

Câu chuyện mà chị vừa chia sẻ thực sự rất ấn tượng. Tuy nhiên tôi tin rằng trong quá trình hình thành và phát triển của STEAM for Vietnam, còn có rất nhiều những câu chuyện mang đến nhiều giá trị khác nữa, vậy chị có thể chia sẻ để truyền thêm động lực cho thế hệ trẻ?

Quả thật, trong suốt quá trình làm việc của STEAM for Vietnam, có nhiều câu chuyện truyền cảm hứng, như câu chuyện về những bạn học sinh ở vùng sâu, vùng xa, và câu chuyện về sự tận tụy của những người giáo viên, họ sẵn sàng làm thêm giờ và hỗ trợ học sinh, giúp học sinh đạt ước mơ học tập. Tuy nhiên, nếu phải chọn một câu chuyện truyền cảm hứng nhất, tôi sẽ chọn câu chuyện về thời điểm bắt đầu của STEAM for Vietnam. 

Lúc đó, chúng tôi chỉ có chưa đến 5 người, nhưng cả nhóm lại đặt ra mục tiêu lớn, đó là đạt 1.000.000 học sinh và thúc đẩy tốc độ phát triển nhanh nhất có thể. Cách mà chúng tôi làm và kết quả ngày nay đã chứng minh sự phát triển nhanh chóng của STEAM for Vietnam, cũng như đang tiến gần hơn đến mục tiêu của mình. Đội nhóm chúng tôi có tinh thần dám nghĩ, dám mơ lớn và luôn tìm kiếm phương pháp giải quyết vấn đề, điều này cũng chính là nền tảng của giáo dục STEAM.

Khi đối mặt với những thách thức lớn, đội ngũ của chúng tôi thường phân tích, bóc tách vấn đề thành những phần nhỏ hơn và từ đó tìm ra những ý tưởng và giải pháp sáng tạo. Chẳng hạn như với vấn đề thiếu hụt giáo viên chất lượng trong lĩnh vực STEAM, hoặc nhiều giáo viên phải giảng dạy nhiều môn, kiêm nhiệm hay thiếu kinh nghiệm về các tình huống thực tế.

Chúng tôi đã phân tích vấn đề và tìm ra giải pháp bằng cách hợp tác với các kỹ sư hoặc tạo ra mô hình giáo dục vừa trực tuyến vừa hoạt động trực tiếp. Điều này cho phép tất cả các học sinh, kể cả ở những vùng sâu, vùng xa, có cơ hội như những người khác. Tinh thần sáng tạo, tư duy giải quyết vấn đề và sự đóng góp của hàng trăm tình nguyện viên trên toàn cầu, cùng với khát vọng mơ lớn, tất cả đều là những câu chuyện truyền cảm hứng đầy ý nghĩa.

Những việc mà STEAM for Vietnam làm có phải bắt nguồn từ những điều mà mọi người nhận thấy là những thiếu hụt, những điểm hạn chế của ngành giáo dục Việt Nam?

Trước hết, cần khẳng định tin tưởng vào sức mạnh của giáo dục là nguồn cảm hứng chính của chúng tôi. Chúng tôi tin rằng khi trẻ em được tiếp xúc với môi trường giáo dục từ sớm, họ có thể đạt được thành công lớn. Ví dụ, các nhân vật nổi tiếng như Bill Gates chẳng hạn, đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với lập trình và công nghệ từ khi còn nhỏ có thể dẫn đến thành công to lớn. 

Vì vậy, chúng tôi tin rằng nếu mọi trẻ em ở Việt Nam đều có cơ hội tiếp cận STEAM từ sớm, họ cũng có thể đạt được những thành tựu tương tự.

Rõ ràng STEAM for Vietnam sẽ đem lại những hiệu quả, lợi ích cho giáo dục. nhưng đây cũng là một xu hướng mới tại Việt Nam. Vậy trong quá trình làm việc, mọi người phải đối mặt với những thách thức nào?

Một trong những thách thức mà chúng tôi phải đối mặt, như tôi đã nói trước đó, là sự thiếu hụt đội ngũ giáo viên có chuyên môn trong lĩnh vực STEAM. Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã tận dụng tài nguyên của các kỹ sư từ khắp nơi trên thế giới để làm giảng viên. Điều này giúp các học sinh được học từ các chuyên gia trong lĩnh vực của họ. Hơn nữa, chúng tôi cũng tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu để nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên tại Việt Nam.

Một thách thức khác mà chúng tôi đối mặt là về vấn đề địa lý và hoàn cảnh khó khăn của các học sinh. Để giải quyết vấn đề này, STEAM for Vietnam đã phát triển một mô hình học trực tuyến kết hợp với hình thức học truyền thống. Điều này giúp các bạn học sinh ở xa và trong hoàn cảnh khó khăn vẫn có thể tiếp cận và tham gia vào các hoạt động học tập của chúng tôi.

Trong thời gian tới, STEAM for Việt Nam sẽ có những dự án trọng tâm nào để thúc đẩy giáo dục STEAM tại Việt Nam?

STEAM for Vietnam đánh giá hiện tại chính là thời điểm cực kỳ thuận lợi cho trẻ em Việt Nam. Không chỉ bắt kịp thế giới, chúng ta có thể đi ngang bằng và thậm chí vượt qua nếu hành động một cách nhanh chóng và kịp thời. Bởi vì trong hai năm qua, chúng ta đã chứng kiến ​​sức ảnh hưởng của Gen AI làm thay đổi cách thức hoạt động của thế giới. Vì vậy, bây giờ là thời điểm lý tưởng để hành động nhanh chóng và bắt kịp xu hướng.

STEAM for Vietnam sẽ tập trung cập nhật toàn bộ chương trình học vào năm 2024, tập trung vào hai kỹ năng quan trọng nhất. Đó là kỹ năng tư duy máy tính để giúp trẻ em phát triển khả năng logic và kỹ năng liên quan đến Gen AI.

Mô hình "học bằng cách chơi" mà chúng tôi đã áp dụng sẽ cho phép học sinh không chỉ học qua lý thuyết mà còn có thể tạo ra các dự án trò chơi của riêng mình. Bằng cách này, các em sẽ học cách sử dụng AI như một trợ lý cá nhân để tăng hiệu suất làm việc gấp đôi hoặc gấp ba, và học được cách áp dụng công nghệ vào thực tế một cách sáng tạo.

Để phát triển mạnh mẽ hơn nữa, STEAM for Vietnam cần những nguồn lực hỗ trợ nào?

Đầu tiên, để thực hiện một giấc mơ lớn như vậy, chúng tôi cần một nguồn lực hỗ trợ từ cộng đồng. Với mục tiêu không chỉ là đạt 50.000 học sinh mà còn là hàng triệu, thậm chí toàn bộ trẻ em Việt Nam đều được học miễn phí, giấc mơ đó phải có quy mô quốc gia và cần sự hỗ trợ của toàn bộ cộng đồng. 

Có nhiều cách mà cộng đồng có thể tham gia để đồng hành cùng đội ngũ của STEAM for Vietnam trong việc thực hiện sứ mệnh giáo dục này. Đó có thể là tham gia làm tình nguyện viên, đóng góp tài chính hoặc thậm chí chỉ đơn giản là chia sẻ về các chương trình của STEAM for Vietnam đến mọi người, từ học sinh đến giáo viên.

Mỗi hành động chia sẻ và ủng hộ đều là một đóng góp quan trọng và ý nghĩa cho sứ mệnh của STEAM for Vietnam, và chúng tôi rất mong được đồng hành cùng cộng đồng trong hành trình này.

Chị có nhắn nhủ gì với các bạn trẻ đam mê lĩnh vực STEAM?

Tôi sẽ lấy câu nói của chính các em học sinh đến từ Hà Giang, các em đã chia sẻ một câu rất ý nghĩa: "Không gì là không thể." 

Điều này nhấn mạnh rằng nếu chúng ta tự đặt ra giới hạn cho bản thân, chúng ta sẽ cảm thấy bản thân rất nhỏ bé. Tuy nhiên, khi chúng ta tập trung vào kiến thức và giáo dục, luôn tìm kiếm cơ hội, thì không có gì là không thể. Thậm chí, các bạn trẻ, nếu được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng, có thể tự tin bước ra ngoài thế giới, vươn cao và tiến xa hơn nữa.