AI đang khiến tình trạng rác thải điện tử trở nên trầm trọng hơn
Hoàng Hà
14/01/2025
Chia sẻ
AI yêu cầu nhiều năng lực tính toán và lưu trữ, dẫn đến việc tăng tốc độ thay thế máy chủ trong các trung tâm dữ liệu ...
Sự phụ thuộc ngày càng lớn vào công nghệ tại nhà và nơi làm việc đã làm nổi bật vấn đề rác thải điện tử (e-waste). Đây là các thiết bị điện tử bị thải bỏ như laptop, điện thoại thông minh, tivi, máy chủ máy tính, máy giặt, thiết bị y tế, máy chơi game và nhiều thiết bị khác.
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature, lượng rác thải điện tử được tạo ra trong thập kỷ này có thể lên tới 5 triệu tấn, tương đương gấp 1.000 lần so với lượng rác thải điện tử của năm 2023.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ đóng góp đáng kể vào vấn đề rác thải điện tử này. AI yêu cầu nhiều năng lực tính toán và lưu trữ, dẫn đến việc tăng tốc độ thay thế máy chủ trong các trung tâm dữ liệu – nơi hỗ trợ nhu cầu tính toán ngày càng cao của các hệ thống AI.
Lượng rác thải điện tử gia tăng, cùng với tuổi thọ hạn chế của các thiết bị công nghệ cao, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các mục tiêu bền vững toàn cầu.
TÁC ĐỘNG ĐẾN SỨC KHỎE VÀ MÔI TRƯỜNG
Rác thải điện tử chứa các chất độc hại như thủy ngân, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe con người và môi trường. Đây là loại rác thải rắn tăng nhanh nhất trên toàn cầu. Theo Diễn đàn Thiết bị Điện và Điện tử Phế thải (WEEE), mỗi năm hơn 5 tỷ điện thoại di động bị vứt bỏ.
Năm 2022, rác thải điện tử đạt mức kỷ lục 62 triệu tấn – tăng 82% so với năm 2010 – chiếm 70% tổng lượng rác thải toàn cầu. Tuy nhiên, chưa đến 20% lượng rác thải này được tái chế chính thức.
Các trung tâm dữ liệu và mạng lưới truyền dẫn chiếm hơn 1% mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu và 0,6% lượng khí thải carbon. Một báo cáo gần đây của McKinsey dự đoán rằng đến năm 2030, mức tiêu thụ năng lượng của các ứng dụng AI tại Mỹ sẽ tăng từ 4% hiện nay lên 12%.
Để đáp ứng nhu cầu này, các công ty công nghệ lớn phải đầu tư hơn 500 tỷ USD (tương đương 395 tỷ bảng Anh) vào hạ tầng trung tâm dữ liệu. Một số công ty đã tìm đến các giải pháp mới như mua điện từ các nhà cung cấp năng lượng hạt nhân để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng cao.
NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỂ GIẢM THIỂU RÁC THẢI ĐIỆN TỬ
Nghiên cứu được công bố trên Nature đã sử dụng phương pháp "phân tích dòng vật liệu" để dự báo nhu cầu phần cứng và lượng rác thải điện tử trong tương lai. Dựa trên tuổi thọ trung bình là 3 năm của máy chủ trong các trung tâm dữ liệu, nghiên cứu ước tính rằng từ năm 2020 đến 2030, lượng rác thải điện tử sẽ dao động từ 1,2 đến 5,0 triệu tấn, tùy thuộc vào các kịch bản phát triển khác nhau.
Để đối phó với vấn đề này, nghiên cứu đề xuất một số chiến lược can thiệp hiệu quả. Một trong số đó là kéo dài tuổi thọ của thiết bị bằng cách tăng thời gian sử dụng máy chủ và các thiết bị công nghệ khác. Bên cạnh đó, việc tái sử dụng linh kiện từ các thiết bị đã qua sử dụng cũng là một giải pháp quan trọng, giúp tận dụng các bộ phận còn hoạt động thay vì bỏ đi.
Ngoài ra, tối ưu hóa thuật toán AI để giảm nhu cầu tính toán thông qua cải tiến hiệu suất có thể góp phần đáng kể vào việc giảm rác thải. Cùng với đó, cải tiến thiết kế chip với mục tiêu nâng cao hiệu suất và tiết kiệm năng lượng cho phần cứng sẽ giúp giảm bớt tác động tiêu cực đến môi trường.
Nếu các giải pháp này được áp dụng rộng rãi, nghiên cứu ước tính lượng rác thải điện tử có thể giảm từ 16% đến 86%, tùy thuộc vào mức độ triển khai các biện pháp trên. Đây là những chiến lược thiết thực, không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải mà còn góp phần bảo vệ môi trường và hướng tới sự phát triển bền vững.
Ngoài ra, áp dụng các nguyên tắc thiết kế bền vững vào sản xuất thiết bị điện tử có thể giúp bảo vệ môi trường, bao gồm sử dụng vật liệu phân hủy sinh học trong sản xuất phần cứng, thay thế các linh kiện độc hại bằng các vật liệu thân thiện hơn với môi trường, tăng độ bền của sản phẩm để giảm tần suất thay thế.
NÂNG CAO NHẬN THỨC VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ
Cần nâng cao nhận thức cộng đồng để thay đổi văn hóa “sử dụng và vứt bỏ” sang tư duy cân nhắc kỹ lưỡng khi mua sắm thiết bị mới. Việc quyên góp các thiết bị không còn sử dụng và tận dụng các trung tâm tái chế rác thải điện tử được chứng nhận cũng đóng vai trò quan trọng.
Theo các chuyên gia, chính phủ địa phương và quốc gia cần thiết lập các tiêu chuẩn thu gom và tái chế rác thải điện tử, đồng thời đầu tư vào công nghệ tái chế tiên tiến để cải thiện hiệu suất và an toàn.
Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn rác thải điện tử, nhưng giảm thiểu lượng rác thải tạo ra và giảm tác động của nó là điều thiết yếu để bảo vệ môi trường, kinh tế và sức khỏe con người. Sự hợp tác giữa cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ sẽ đảm bảo cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và bảo vệ môi trường.
Từ khóa:
Gần một nửa lãnh đạo doanh nghiệp châu Á xác định AI là ưu tiên hàng đầu cho năm 2026, theo báo cáo từ Viện Diligent.
Sự bùng nổ AI tại Trung Quốc thúc đẩy trào lưu khởi nghiệp một mình, mở ra cơ hội cho giới trẻ trong bối cảnh thị trường việc làm khó khăn.
ByteDance cam kết 37 tỷ USD xây dựng trung tâm dữ liệu tại Pecém, Brazil, củng cố vị thế AI khu vực Nam Mỹ giữa bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.
Amazon công bố chip AI Trainium3 tại hội nghị, hứa hẹn giảm 50% chi phí huấn luyện mô hình AI, tạo áp lực lên Nvidia.
Nvidia báo cáo lợi nhuận kỷ lục, nhưng lo ngại về sự phát triển nhanh chóng của AI vẫn hiện hữu. Các chuyên gia cảnh báo về rủi ro tài chính trong ngành.
Đông Nam Á chuẩn bị cho cuộc chuyển đổi lớn khi AI trở thành yêu cầu thiết yếu trong lực lượng lao động, hứa hẹn nhiều cơ hội và thách thức mới.
Nhật Bản sẽ áp dụng yêu cầu an ninh mạng bắt buộc cho nhà máy chip từ năm 2026, trong bối cảnh gia tăng tấn công mạng vào ngành sản xuất.
OpenAI đang trải qua giai đoạn khó khăn khi phải cạnh tranh với Google và Anthropic, trong bối cảnh chi phí hạ tầng tăng cao và chiến lược mở rộng quá nhanh.
UAE đang nhanh chóng hiện thực hóa tham vọng AI với các thỏa thuận đầu tư lớn từ Mỹ và kế hoạch mở rộng ra châu Phi, nhằm củng cố vị thế công nghệ toàn cầu.