Cổ phiếu Toyota và các công ty trong chuỗi cung ứng lao đao trước bê bối Daihatsu

Trụ sở Osaka của Daihatsu Motor. Ảnh: Nikkei.

Một ngày trước đó, Daihatsu, đơn vị sản xuất ô tô cỡ nhỏ của Toyota, cho biết họ sẽ ngừng vận chuyển tất cả các loại xe vô thời hạn sau khi phát hiện thêm nhiều điểm bất thường trong khâu kiểm tra an toàn.

Một ủy ban độc lập thông tin đã tìm ra vấn đề liên quan đến 64 mẫu xe, trong đó có gần 20 mẫu xe được bán dưới thương hiệu Toyota. Hội đồng đã điều tra nhà sản xuất ô tô chưa niêm yết sau khi họ cho biết vào tháng 4 rằng họ đã gian lận trong các cuộc kiểm tra an toàn va chạm bên hông được thực hiện đối với 88.000 ô tô nhỏ.

Daihatsu cho biết hôm thứ Tư (20/12) rằng họ không biết khi nào sẽ tiếp tục giao hàng nhưng tác động đến thu nhập của họ sẽ rất đáng kể.

Các nhà phân tích cho biết tác động đến thu nhập của Toyota có thể sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ do quy mô của công ty mẹ. Ví dụ, việc đình chỉ sản xuất trong một tháng sẽ tương đương với 120.000 xe tạm ngừng và khiến doanh thu của Toyota giảm 240 tỷ yên (1,68 tỷ USD), nhà phân tích ô tô Masataka Kunugimoto của Nomura nhận định.

Tác động lớn hơn có thể xảy ra với các nhà cung cấp của Daihatsu. Trong một báo cáo, Teikoku Databank cho biết chuỗi cung ứng của công ty tại Nhật Bản bao gồm 8.316 công ty, đạt doanh thu hàng năm 2,21 nghìn tỷ yên từ Daihatsu.

Cổ phiếu của nhà sản xuất phụ tùng Metalart, công ty có mối quan hệ chặt chẽ với Daihatsu, đã giảm 10%.

Hành vi vi phạm của Daihatsu đã thu hút sự chỉ trích từ chính phủ Nhật Bản, trong đó Bộ Giao thông vận tải nói họ sẽ xem xét các hình phạt hành chính bao gồm thu hồi chứng nhận sản xuất của Daihatsu tùy thuộc vào kết quả điều tra.

Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi nói với báo chí: “Đây là một trường hợp cực kỳ đáng tiếc, làm xói mòn lòng tin của người sử dụng ô tô và là một hành vi sai trái ảnh hưởng đến nền tảng của hệ thống chứng nhận ô tô của Nhật Bản”.

Daihatsu nói họ sẽ xem xét hỗ trợ tài chính và bồi thường thiệt hại cho các nhà cung cấp của mình.

Ngoài ra, Toyota cho biết họ sẽ triệu hồi 1,12 triệu xe trên toàn thế giới, chủ yếu ở Mỹ, để sửa lỗi cảm biến có thể khiến túi khí không bung như thiết kế.

Cổ phiếu của công ty liên kết Toyota và nhà cung cấp phụ tùng Aisin, công ty sản xuất các cảm biến đó và là nhà cung cấp chính cho Daihatsu, đã mất 3,9%.

Trong khi đó, cổ phiếu của Suzuki Motor, đối thủ chính của Daihatsu trên thị trường xe mini Nhật Bản, tăng 2,1%.

Mới đây, trụ sở chính của Daihatsu Motor ở Ikeda, tỉnh Osaka, đã bị các cơ quan chức năng kiểm tra sau khi hãng xe Nhật Bản công bố kết quả cuộc điều tra về những “bất thường” trong quá trình thử nghiệm xe.

Vụ bê bối xảy ra như một đòn giáng mạnh vào Tập đoàn ô tô Toyota, tập đoàn vẫn đang cố gắng ổn định lại trật tự sau khi công ty con sản xuất xe tải Hino Motors vào năm ngoái bị phát hiện gian lận trong các bài kiểm tra khí thải và hiệu quả sử dụng nhiên liệu trong ít nhất một khoảng thời gian hai thập kỷ.

Daihatsu cho biết họ “xin lỗi vì sự bất tiện và lo ngại mà điều này đã gây ra cho tất cả các bên liên quan, bao gồm cả khách hàng”, đồng thời cho biết thêm rằng cho đến nay họ chưa biết về bất kỳ tai nạn nào liên quan đến vấn đề này. Công ty này cũng xác nhận họ đang điều tra nguyên nhân của những bất thường và sẽ thực hiện các "biện pháp cần thiết" càng sớm càng tốt.

Một số mẫu ô tô của Daihatsu hiện đang được Toyota phân phối. Cụ thể, các mẫu ô tô Toyota gian lận an toàn trong đợt kiểm tra mở rộng của Daihatsu bao gồm xe dành cho thị trường Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Campuchia. Bên cạnh đó là các mẫu xe ở Trung và Nam Mỹ như Mexico, Ecuador, Peru, Chile, Bolivia hay Uruguay.

Tại Việt Nam, Toyota Việt Nam đã có thông báo về vụ việc này. Theo Toyota Việtu Nam, sau khi Daihatsu Nhật Bản thông báo về những bất thường trong thủ tục chứng nhận xe của công ty này vào ngày 28/4/2023, một Uỷ ban độc lập thuộc bên thứ ba đã được thành lập và kể từ đó đã điều tra kỹ lưỡng về việc này.

Ngày 20/12/2023, tại Nhật Bản, sau khi nhận được những kết quả điều tra của Ủy ban độc lập, Daihatsu đã báo cáo kết quả cùng tiến trình điều tra lên Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch và Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản. Sau đó, Ủy ban độc lập và Daihatsu/Toyota đã tổ chức các cuộc họp báo riêng về việc này.

Cuộc điều tra được thực hiện trên 64 mẫu xe hiện đang được sản xuất và phát triển. Các mẫu xe này gồm xe mang thương hiệu Daihatsu và các mẫu xe được phát triển hoặc cung cấp cho thương hiệu Toyota và một số thương hiệu khác.

Ngay sau buổi họp báo tại Nhật Bản nói trên, chiều ngày 20/12, Toyota Việt Nam đã chủ động tạm dừng việc chuyển tất cả những lô xe có liên quan đến Daihatsu tới đại lý, để xác nhận thêm thông tin cụ thể cho thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu chi tiết về những bất thường nói trên, Toyota Việt Nam chỉ ngừng giao 01 mẫu xe bị ảnh hưởng tại Việt Nam là Avanza Premio phiên bản số sàn (MT).

Đáng chú ý, theo Toyota Việt Nam, theo kết quả điều tra của Ủy ban độc lập thuộc bên thứ 3, trong quá trình thử nghiệm khí thải và tiêu thụ nhiên liệu tại nước ngoài, có 01 sửa đổi không phù hợp trên mẫu xe Avanza Premio MT. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các mẫu xe Avanza Premio đều tuân thủ các quy định khi thử nghiệm và được chứng nhận đạt tiêu chuẩn theo quy chuẩn Việt Nam.

Toyota khuyến nghị khách hàng đang sử dụng những mẫu xe này có thể yên tâm tiếp tục sử dụng xe bình thường vì Daihatsu đã tiến hành kiểm tra và thử nghiệm kỹ thuật nội bộ bằng cách sử dụng các mẫu xe thực tế để kiểm tra lại xem liệu có bất kỳ vấn đề gì về an toàn và môi trường đối với các mẫu xe đã phát hiện bất thường hay không. Các cuộc kiểm tra và thử nghiệm đã cho thấy những mẫu xe này đều đáp ứng các tiêu chuẩn theo quy định, và không cần phải ngừng sử dụng xe.

Quy trình trong những cuộc kiểm tra và thử nghiệm này cũng như kết quả thử nghiệm đã được Cơ quan quản lý thử nghiệm độc lập xác nhận. Ủy ban Độc lập không tìm ra bất kỳ hạng mục nào không đạt chuẩn.

Hiện tại, Toyota Việt Nam tạm ngừng giao mẫu xe Avanza Premio MT tới đại lý, do việc chứng nhận mẫu xe này tại nước ngoài đang được các cơ quan kiểm tra và chứng nhận độc lập xem xét. 

Toyota Việt Nam đã báo cáo trường hợp này tới các cơ quan quản lý để giải thích về thực tế trên và xin ý kiến về việc này.  Đồng thời hãng sẽ cân nhắc khôi phục việc giao mẫu xe Avanza Premio MT sau khi nhận được thông tin từ cơ quan kiểm tra và chứng nhận độc lập ở nước ngoài.