Thách thức làm báo trong kỷ nguyên số: Nhà báo phải biết "luật chơi" của công nghệ
Bảo Bình
18/03/2023
Chia sẻ
Không chỉ phải biết luật chơi của công nghệ, phải biết SEO, biết “bắt trend”, nhà báo trong kỷ nguyên số còn đối mặt với thách thức đánh mất mình...
Trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2023, Liên chi hội nhà báo Cơ quan Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam, Chi hội Tạp chí Người Làm báo-Hội Nhà báo Việt Nam đã phối hợp tổ chức Tọa đàm “Người làm báo trong kỷ nguyên số” vào sáng ngày 18/3.
Tại chương trình, các diễn giả tham gia tọa đàm là các nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Cố vấn Ban Biên tập Tạp chí Người Làm Báo; Nhà báo Nguyễn Minh Đức, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo TP. Hà Nội, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị; Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, Báo Điện tử Dân Việt/Nông Thôn Ngày nay, cùng đông đảo lãnh đạo, phóng viên các cơ quan báo chí và sinh viên ngành báo chí.
BÁO CHÍ HIỆN ĐẠI KHÔNG THỂ TÁCH RỜI NỘI DUNG VÀ CÔNG NGHỆ
Câu chuyện về mối quan hệ giữa nội dung và công nghệ đã làm “nóng” tọa đàm. Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, nếu một bài báo có nội dung hay nhưng công chúng không biết đến thì sẽ không có sức lan tỏa. Vì thế, nội dung là vua thì bên cạnh đó công nghệ là nữ hoàng. Báo chí hiện đại không thể tách rời nội dung và công nghệ.
Tính sáng tạo ra một vấn đề rất lớn của các báo chí bởi vì báo chí là nghề của sáng tạo, sáng tạo từ cách thể hiện, sử dụng ngôn từ, cách nhìn cũng như sự xuất sắc về kiến thức, đề tài. Để có một tác phẩm báo chí tốt, trước hết nhà báo phải hoạt động đúng đường lối chính sách, tôn chỉ mục đích của tờ báo. Ngoài ra, một vấn đề quan trọng nữa là trình độ nghiệp vụ làm báo được học từ thực tế, từ đời sống, và đặc biệt là phải “viết ở trên nền tảng công nghệ số”. Điều này có nghĩa là bài báo phải được gia tăng tính lan tỏa trên các nền tảng công nghệ. Nhà báo Hồ Quang Lợi chia sẻ theo thống kê trong báo chí thế giới, người ta đã tính trung bình có 3 người làm nội dung thì có 1 người làm công nghệ.
Trong khi đó, nhà báo Nguyễn Minh Đức đặt ra vấn đề những người làm báo trong kỷ nguyên số đang phải đối mặt với 3 vấn đề. Đó là nội dung, công nghệ và kinh tế báo chí. Nếu có nội dung, có công nghệ nhưng không mang lại kinh tế báo chí thì cũng không thể tồn tại. Vì thế, về mặt nội dung, ngoài thông tin mang tính thời sự, cần có những bài viết chuyên sâu để hướng tới thu phí đọc báo. Một số tờ báo trong nước, đặc biệt trên thế giới, đã thành công trong thu phí đọc báo. Vì thế, ngoài thông tin thời sự, nhà báo phải có bài viết chuyên sâu, giá trị, phải tạo ra những sản phẩm báo chí khác biệt, hướng đến những đối tượng sẵn sàng bỏ tiền ra mua. Nếu chúng ta làm ra những tác phẩm báo chí mà độc giả sẵn sàng mua, thì đó chắc chắn là những sản phẩm có giá trị.
Về mặt kết hợp giữa nội dung và công nghệ, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị chia sẻ trong những năm gần đây, báo Kinh tế và Đô thị thường tổ chức các lớp bồi dưỡng cho nhà báo sử dụng công nghệ, sử dụng công cụ để hỗ trợ làm báo đa phương tiện. Một phóng viên trong kỷ nguyên số phải biết quay phim, chụp ảnh, biết làm podcast, với sự hỗ trợ của kỹ thuật có thể dựng và lên hình. Áp lực của nhà báo trong thời đại số là phải làm chủ được báo chí đa phương tiện. Một biên tập viên phải biết xử lý infographic, xử lý hình ảnh.
NGUY CƠ ĐÁNH MẤT MÌNH CỦA NHÀ BÁO TRONG KỶ NGUYÊN SỐ
Như đã nói, làm báo trong kỷ nguyên số, nhà báo phải biết nhiều kỹ năng, đó cũng chính là một thách thức của nhà báo hiện đại. “Nhà báo phải biết luật chơi của công nghệ, phải biết SEO, biết “bắt trend”, có tư duy báo mạng và sử dụng ngôn ngữ của báo chí số”, nhà báo Nguyễn Minh Đức nói và cho biết phóng viên trong kỷ nguyên số đối mặt với rất nhiều áp lực, trong đó có cả “áp lực view cao”, bởi vì nếu làm ra một sản phẩm báo chí mà không có người đọc thì không có giá trị, và thậm chí với một số tòa soạn báo, lượng view thấp sẽ không có nhuận bút.
Nói về thách thức khi làm báo trong trong kỷ nguyên số, ông Hồ Quang Lợi cho rằng các phóng viên có những phương tiện siêu việt để làm báo nhưng cũng đối mặt với rất nhiều thách thức. Điều nguy hiểm là phóng viên rất dễ đánh mất mình trong thời đại kỹ thuật số, không còn là nhà báo nữa mà chỉ theo đuổi mạng xã hội, nhiều trường hợp vì chạy đua tốc độ, chạy đua view mà ngay lập tức đưa một vấn đề đang nóng trên mạng xã hội lên báo và không kiểm chứng, không vận dụng nghiệp vụ làm báo.
Về vấn đề này, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng đã đặt câu hỏi phóng viên ngày nay có thể viết bài, đưa tin liên tiếp, “nhưng cuối cùng sẽ để lại gì, đóng góp gì cho xã hội?” Chính vì thế, trong thời đại thông tin và tốc độ mạng xã hội cạnh tranh mạnh mẽ như thế này, nhà báo cần vừa đảm bảo tính thời sự, và đảm bảo tính chuyên sâu của đề tài. Độc giả cần những bài báo có sự thông thái, có phân tích sự kiện chứ không đơn thuần đưa tin.
Ngoài nguy cơ đánh mất mình, một thách thức đáng sợ nữa của phóng viên trong kỷ nguyên số là đánh mất lương tâm người làm nghề, đạo đức người làm nghề. Nhà báo không còn phục vụ xã hội nữa, mà phục vụ lợi ích của bản thân. “Vụ lợi là điều nguy hiểm nhất của người làm báo”, ông Hồ Quang Lợi nói.
Gửi gắm đến các thế hệ thanh niên, các sinh viên báo chí, nhà báo Hồ Quang Lợi đã “chốt” lại ở ba yếu tố, đó là học, lao động và sáng tạo. Trong khi đó, nhà báo Minh Đức nhấn mạnh tính yêu nghề, trách nhiệm xã hội, tinh thần học hỏi, sáng tạo. Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng lại truyền cảm hứng bằng việc khuyến khích các phóng viên trong thời đại số tinh thần thay đổi mỗi ngày, học hỏi mỗi ngày, đặc biệt là “đề phòng giữ mình khi làm báo, vì miếng pho mát miễn phí chỉ có ở bẫy chuột”.
Với chủ đề “Đoàn kết - Chuyên nghiệp - Văn hóa - Sáng tạo”, Hội Báo toàn quốc năm 2023 có nhiều hoạt động nghiệp vụ có ý nghĩa, chất lượng cao, có tính thời sự với công chúng và những người làm báo. Đặc biệt, câu chuyện ứng dụng công nghệ trong báo chí trở thành chủ đề “nóng” của Hội Báo. Chia sẻ trong phiên tọa đàm “Người làm báo trong kỷ nguyên số”, nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng công nghệ đang ăn sâu vào đời sống con người, không chỉ phát huy tính tích cực mà còn có cả những mặt tiêu cực, đôi khi làm bào mòn cảm xúc, tình cảm tự nhiên của con người. “Đây là một vấn đề rất lớn của thời đại số ngày nay mà báo chí phải có trách nhiệm gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh”.
Việt Nam hội tụ đầy đủ điều kiện để phát triển đầu tư tác động, từ tăng trưởng kinh tế cao đến hệ sinh thái doanh nghiệp mạnh mẽ.
Chuyên gia Ronni K. Gothard Christiansen cảnh báo Việt Nam cần thận trọng trong việc phát triển AI mà không đánh đổi bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Chuyên gia chỉ ra rằng điểm yếu lớn nhất trong phòng chống tấn công mạng tại Việt Nam không nằm ở công nghệ mà ở con người và quy trình quản lý.
Hà Nội hoàn thành tái cấu trúc 293 thủ tục hành chính, tiết kiệm 1.650 tỷ đồng mỗi năm, chính thức áp dụng từ 01/01/2026.
Trí tuệ nhân tạo đang định hình ngành truyền thông - quảng cáo toàn cầu, với thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc ứng dụng AI hiệu quả.
Dự án ReCasMod tại Việt Nam biến vỏ hạt điều và nhựa tái chế thành nhà mô-đun thân thiện môi trường, góp phần phát triển bền vững.
Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên Việt Nam tăng cao, sinh viên mới ra trường gặp khó khăn trong tìm việc làm, trong bối cảnh doanh nghiệp ưu tiên nhân sự có kinh nghiệm.
Bộ Khoa học và Công nghệ thành lập Trung tâm hỗ trợ sản xuất thử chip bán dẫn, nâng cao năng lực và vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Đấu thầu thông minh giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh nhờ dữ liệu và AI, thay đổi cách ra quyết định trong đấu thầu.
Cục Tần số Vô tuyến điện Việt Nam phối hợp ngăn chặn tin nhắn giả mạo công an, ngân hàng, bảo vệ người dân trước mối đe dọa lừa đảo công nghệ.