Trong cuộc đua giành quyền kiểm soát tương lai của trí tuệ nhân tạo (AI), Bắc Kinh đang thúc đẩy mạnh mẽ việc ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn, trong khi Mỹ tập trung phát triển các mô hình AI tiên tiến. 

Với mục tiêu định hình tương lai AI, Trung Quốc đang nỗ lực biến công nghệ này từ một khái niệm xa vời thành hiện thực mới mẻ, với các ứng dụng xuất hiện trên các dây chuyền sản xuất, trong bệnh viện và các cơ quan chính phủ.

CHIẾN LƯỢC AI CỦA TRUNG QUỐC: ỨNG DỤNG THỰC TIỄN ĐỂ BÙ ĐẮP KHOẢNG CÁCH

Theo báo The Washington Post, Do các hạn chế từ cuộc chiến công nghệ với Hoa Kỳ, Trung Quốc không thể tiếp cận các chip tiên tiến cần thiết để phát triển các mô hình AI tối tân, khiến nước này vẫn đang trong trạng thái chạy theo các gã khổng lồ Thung lũng Silicon như OpenAI.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Bắc Kinh đang theo đuổi một chiến lược khác biệt để thu hẹp khoảng cách: thúc đẩy mạnh mẽ việc áp dụng AI trong cả khu vực công và tư nhân.

Scott Singer, chuyên gia về lĩnh vực AI của Trung Quốc tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nhận định: “Tại Trung Quốc, Chính phủ có sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho các ứng dụng AI, với một định hướng rõ ràng từ trung ương nhằm phổ biến công nghệ này trong toàn xã hội”. Ngược lại, Mỹ tập trung vào việc phát triển các mô hình AI tiên tiến nhất, trong khi “lớp ứng dụng thực tiễn gần như bị bỏ qua”, ông cho biết.

Bắc Kinh đã công bố thành lập một tổ chức quốc tế về quản trị AI và một kế hoạch hành động 13 điểm nhằm thúc đẩy hợp tác toàn cầu để đảm bảo sự phát triển có trách nhiệm và mang lại lợi ích của công nghệ này.

Thủ tướng Trung Quốc cho biết Trung Quốc rất coi trọng việc quản trị AI toàn cầu và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm phát triển AI và các sản phẩm công nghệ để hỗ trợ các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước thuộc khu vực Nam Bán cầu.

ỨNG DỤNG DEEPSEEK TRONG KHU VỰC CÔNG

Trong sáu tháng qua, DeepSeek, ứng dụng AI đình đám của Trung Quốc, đã được triển khai cho nhiều nhiệm vụ chính phủ. Tài liệu đấu thầu cho thấy các bệnh viện quân y ở Thiểm Tây và Quảng Tây đã yêu cầu DeepSeek xây dựng hệ thống tư vấn trực tuyến và quản lý hồ sơ y tế.

Các trang web chính phủ địa phương mô tả các cơ quan nhà nước sử dụng DeepSeek để chuyển hướng các cuộc gọi từ công chúng và đơn giản hóa công việc của cảnh sát.

Một bài đăng trên mạng xã hội vào tháng Hai của chính quyền thành phố ở khu vực Nội Mông, Trung Quốc, giải thích rằng DeepSeek giúp “nhanh chóng phát hiện manh mối vụ án và dự đoán xu hướng tội phạm”, từ đó “cải thiện đáng kể độ chính xác và kịp thời trong việc đấu tranh chống tội phạm”.

Các cuộc điều tra chống tham nhũng – một ưu tiên lâu dài của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình – cũng là một ứng dụng phổ biến của DeepSeek. Các mô hình AI được sử dụng để rà soát các bảng dữ liệu khô khan nhằm tìm kiếm những bất thường đáng ngờ. Vào tháng Tư, cơ quan chống tham nhũng chính của Trung Quốc thậm chí còn đưa một cuốn sách có tựa đề “Sử dụng DeepSeek Hiệu quả” vào danh sách sách khuyến nghị chính thức.

Kế hoạch hành động AI mới của Trung Quốc nhấn mạnh xu hướng này, tuyên bố rằng “khu vực công nên dẫn đầu trong việc triển khai các ứng dụng” bằng cách tích hợp AI vào giáo dục, giao thông và y tế. Kế hoạch cũng nhấn mạnh yêu cầu sử dụng AI để “tăng cường năng lực cho nền kinh tế thực” và ca ngợi các mô hình mã nguồn mở – vốn dễ dàng chia sẻ hơn – như một phương pháp phát triển AI bình đẳng.

Alfred Wu, chuyên gia về quản trị công của Trung Quốc tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết Bắc Kinh đã ban hành một chỉ thị “từ trên xuống” yêu cầu các chính quyền địa phương sử dụng AI. Động lực này, theo Wu, xuất phát từ mong muốn cải thiện khả năng AI của Trung Quốc trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với Washington, bằng cách cung cấp cho các mô hình AI quyền truy cập vào kho dữ liệu khổng lồ của Chính phủ.

MỸ-TRUNG: CUỘC ĐUA SONG SONG NHƯNG KHÁC BIỆT

Trong khi đó, tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một kế hoạch cạnh tranh nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh AI của Mỹ thông qua việc giảm quy định và thúc đẩy xuất khẩu công nghệ AI Mỹ ra toàn cầu. Trong những năm gần đây, Washington đã áp đặt các biện pháp hạn chế Trung Quốc tiếp cận các chip cần thiết cho phát triển AI, một phần vì lo ngại về khả năng ứng dụng quân sự của các mô hình này và sự suy giảm vị thế dẫn đầu công nghệ của Mỹ.

Tuy nhiên, chính sách chip của chính quyền Trump lại có những dấu hiệu mâu thuẫn. Đầu tháng này, Nhà Trắng đã đảo ngược lệnh cấm trước đó đối với việc xuất khẩu một số chip AI do gã khổng lồ công nghệ Mỹ Nvidia sản xuất sang Trung Quốc. Động thái này diễn ra trong bối cảnh đàm phán thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, vốn đang bị cuốn vào cuộc chiến leo thang về thuế quan và kiểm soát xuất khẩu kể từ khi Trump trở lại Nhà Trắng đầu năm nay.

Tuy nhiên, không phải ai cũng tin rằng Trung Quốc đang nắm lợi thế, ngay cả khi nước này nỗ lực thúc đẩy ứng dụng AI trên toàn quốc. Theo Scott Singer, nền kinh tế trì trệ của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến khả năng phát triển và tiếp cận nguồn vốn của ngành AI. Bắc Kinh đang phải đối mặt với tình trạng giảm phát kéo dài và khủng hoảng bất động sản, gây áp lực lớn lên tài chính của nhiều gia đình trên cả nước. 

“Chính sách AI của Trung Quốc chịu ảnh hưởng lớn từ tình trạng kinh tế. Nền kinh tế đã gặp khó khăn trong vài năm nay, và các ứng dụng AI là một cách để kích thích tăng trưởng cần thiết”, ông Singer nhận định. “Hệ sinh thái vốn đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực AI tại Trung Quốc đã cạn kiệt”.

Một số ý kiến khác cho rằng việc các chính quyền địa phương quảng bá việc sử dụng DeepSeek chủ yếu là để thể hiện hơn là sự áp dụng công nghệ thực sự. Shen Yang, giáo sư tại trường trí tuệ nhân tạo của Đại học Thanh Hoa, cho biết DeepSeek chưa được sử dụng rộng rãi trong công tác chống tham nhũng, do các vụ việc liên quan đến thông tin nhạy cảm và việc triển khai công cụ mới trong các cuộc điều tra này đòi hỏi quy trình phê duyệt phức tạp và kéo dài.

Ông cũng chỉ ra rằng AI vẫn là một công nghệ đang phát triển với nhiều hạn chế. “Hiện tượng ‘ảo giác AI’ vẫn tồn tại”, ông Shen cho biết, đề cập đến việc công nghệ này có thể tạo ra thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm. “Nếu xảy ra sai sót, ai sẽ chịu trách nhiệm?”