Cuộc đua trung tâm dữ liệu AI đang trở nên phức tạp hơn nhiều

Tháng trước, Microsoft đã hủy kế hoạch xây dựng các trung tâm dữ liệu ở Ohio còn Amazon Web Services thì xem xét lại một số hợp đồng thuê trung tâm dữ liệu. Các nhà phân tích thị trường nhanh chóng đưa ra chẩn đoán, các Big Tech đang lo ngại về bong bóng AI. 

Tuy nhiên, thay vì nghi ngờ tương lai của trí tuệ nhân tạo, những điều chỉnh gần đây trong kế hoạch trung tâm dữ liệu của Amazon và Microsoft lại phản ánh thực tế khắc nghiệt của ngành. Đó là câu chuyện lưới điện phải mất nhiều năm mới có thể mở rộng, giá đất bị đội lên gấp sáu lần do đầu cơ, các công ty điện lực bị quá tải bởi những yêu cầu cung cấp điện vượt xa khả năng thực tế. 

Vì vậy, câu hỏi với thị trường trung tâm dữ liệu không phải là nhu cầu AI, mà là liệu thị trường bất động sản và lưới điện có thể đáp ứng được những gì sắp tới hay không.

HIỂU SAI VỀ CÁCH HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG TRUNG TÂM DỮ LIỆU

Theo Andy Cvengros, một chuyên gia với 20 năm kinh nghiệm trong ngành trung tâm dữ liệu tại JLL, không giống như các giao dịch bất động sản thông thường, các công ty hyperscaler (như Microsoft, Google, Meta, Amazon) làm việc với cùng các đối tác trên nhiều thị trường và quản lý danh mục đầu tư của họ một cách tổng thể.

Điều này có nghĩa là việc hủy hợp đồng ở một địa điểm thường đi kèm với việc mở rộng ở nơi khác. Hơn nữa, quy mô khổng lồ và thời gian dài của các dự án khiến những điều chỉnh hợp đồng này trở thành hoạt động kinh doanh thông thường, chứ không phải là dấu hiệu rút lui chiến lược.

Theo ông Cvengros, từ 75% đến 85% công suất trung tâm dữ liệu mới đến năm 2029 đã được ký hợp đồng thuê trước. Đây không phải là những cam kết mơ hồ từ các startup đang chật vật, mà là hợp đồng với các hyperscaler có xếp hạng tín dụng đầu tư, như Microsoft, Google, Meta và Amazon, dự kiến chi hơn 300 tỷ USD trong năm nay.

Các CEO công nghệ cũng bác bỏ câu chuyện rút lui. Andy Jassy của Amazon gần đây nói với cổ đông rằng họ sẽ “rất hài lòng” với khoản đầu tư 100 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng AI. Satya Nadella của Microsoft thì xem các điều chỉnh trung tâm dữ liệu là hoạt động kinh doanh thông thường, chỉ là giờ đây nhận được nhiều sự chú ý hơn.

“Chúng tôi luôn điều chỉnh việc xây dựng, thuê, hoặc tốc độ xây dựng trong suốt 10, 15 năm qua”, CEO Nadella nói trong một cuộc họp báo cáo tài chính. “Chỉ là bây giờ mọi người chú ý nhiều hơn đến những gì chúng tôi làm theo từng quý”.

Thay vì giảm tốc, các hyperscaler đang “tạm dừng để tái cấu trúc chiến lược, để rồi quay lại và tiếp tục mở rộng quy mô lớn.

LƯỚI ĐIỆN KHÔNG THEO KỊP TIẾN ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA TRUNG TÂM DỮ LIỆU

Rào cản thực sự không phải là nhu cầu chững lại, mà là cơ sở hạ tầng cơ bản. Lưới điện trên khắp nước Mỹ đang vật lộn (hoặc thất bại) trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng bùng nổ của AI.

Quy mô của thách thức này là chưa từng có. Năm 2023, các trung tâm dữ liệu tiêu thụ hơn 4% điện năng của Mỹ, con số này có thể tăng lên 12% vào năm 2028, theo Bộ Năng lượng Mỹ. Các cơ sở mới thường yêu cầu 500 megawatt hoặc hơn – đủ để cung cấp điện cho hàng trăm ngàn hộ gia đình. Chỉ riêng tại Virginia, công ty điện lực lớn nhất bang đã kết nối 75 trung tâm dữ liệu mới kể từ năm 2019, khiến doanh số điện toàn bang tăng 7% và dự báo nhu cầu tăng 85% trong 15 năm tới.

Ngành công nghệ đang điều chỉnh kế hoạch xây dựng để ứng phó. “Chúng tôi đang tìm cách tối ưu hóa quy mô phù hợp”, Henrique Cecci, nhà phân tích tại Gartner, cho biết. Ngoài các hạn chế về cơ sở hạ tầng, ngành trung tâm dữ liệu đang điều chỉnh dự báo nhu cầu năng lượng, từ kỳ vọng tăng trưởng gấp năm đến sáu lần xuống mức thực tế hơn là gấp ba đến bốn lần. “Không ai biết chính xác AI lớn đến đâu, nhưng tất cả đều đồng ý rằng nó là một thứ rất lớn”, chuyên gia Cecci nói.

Phía cung năng lượng cho thấy một câu chuyện ảm đạm hơn. Theo Viện Nghiên cứu Năng lượng Điện (EPRI), các công ty điện lực đặt hàng công nghệ lưới điện như tua-bin đốt hôm nay sẽ không nhận được chúng cho đến năm 2029. Việc xây dựng lưới điện truyền thống thường mất bốn đến bảy năm trong điều kiện bình thường, nhưng các tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng đã khiến tình hình tồi tệ hơn.

GIẢI PHÁP TIỀM NĂNG

Các giải pháp đang dần xuất hiện. Dự án DCFlex của EPRI, ra mắt vào mùa thu năm ngoái, đang khám phá cách trung tâm dữ liệu có thể trở thành nguồn tài nguyên cho lưới điện, thay vì chỉ là người tiêu thụ. Phương pháp này kết hợp ba yếu tố linh hoạt: khối lượng tính toán có thể điều chỉnh thời gian, hệ thống làm mát có thể điều chỉnh mức sử dụng điện, các máy phát dự phòng có thể cung cấp điện trở lại lưới.

Châu Âu cung cấp một mô hình khác. Vincent Weynandt của LuxConnect, nhà điều hành trung tâm dữ liệu được chính phủ Luxembourg hỗ trợ, chỉ ra cách tiếp cận toàn diện hơn, nhấn mạnh vào tính bền vững ngay từ đầu. “Chúng tôi cố gắng bền vững nhất có thể, nhưng cần có sự sẵn lòng đầu tư vào tư duy này”, ông nói.

Cách tiếp cận này trái ngược với các biện pháp phản ứng đang xuất hiện ở Mỹ, nơi một số thành phố áp đặt lệnh cấm sử dụng năng lượng và các thành phố khác đưa ra yêu cầu bền vững mới từ cơ quan quản lý. Những hạn chế này phản ánh lo ngại ngày càng tăng rằng sự phát triển của trung tâm dữ liệu đang vượt xa khả năng của lưới điện và gây áp lực lên nguồn cung điện địa phương.

"BONG BÓNG" THỰC SỰ CỦA THỊ TRƯỜNG TRUNG TÂM DỮ LIỆU

Việc chạy theo lợi nhuận đã tạo ra cái mà chuyên gia Cvengros gọi là bong bóng thực sự trong ngành trung tâm dữ liệu, và nó không liên quan gì đến nhu cầu AI. “Mọi người, từ nông dân, chủ đất, quỹ đầu tư tư nhân, đến các nhóm mua đất theo hợp đồng, đều cố gắng nhảy vào cuộc chơi trung tâm dữ liệu”, ông nói. “Họ thực hiện một nghiên cứu năng lượng cơ bản rồi cố bán lại với giá gấp sáu lần giá trị thực”.

Sự cuồng nhiệt này đã tạo ra một thị trường thứ cấp, nơi các nhà phát triển mua đất, thực hiện nghiên cứu năng lượng cơ bản, và bán lại với mức giá cắt cổ. Mỗi nghiên cứu năng lượng tạo ra một yêu cầu chính thức với công ty điện lực, dẫn đến một loạt đơn yêu cầu công suất. Tình hình trở nên méo mó đến mức các công ty điện lực giờ đây nhận được yêu cầu từ 30 đến 100 gigawatt ở các thị trường riêng lẻ – vượt xa nguồn cung thực tế.

Cuộc khủng hoảng năng lượng buộc các công ty điện yêu cầu cam kết tài chính lớn. Ở những thị trường nhận yêu cầu 30 đến 100 gigawatt, các công ty phải đặt cọc từ 10 đến 30 triệu USD chỉ để xếp hàng chờ kết nối lưới điện, ông Cvengros cho biết. Những khoản tiền gửi khổng lồ này không chỉ để lập kế hoạch năng lượng – mà còn nhằm giảm đầu cơ.

“Đó là một bong bóng sẽ vỡ trong 12 đến 24 tháng tới”, ông Cvengros nói.

Ngành trung tâm dữ liệu đã từng vượt qua những thay đổi công nghệ lớn. Khi công nghệ ảo hóa ra đời vào đầu những năm 2000, các công ty có thể hợp nhất hàng chục máy chủ vật lý vào chỉ vài máy, tăng hiệu suất đáng kể. 

Sự xuất hiện của các mô hình AI hiệu quả hơn, như DeepSeek của Trung Quốc, đã khiến nhiều người nghi ngờ liệu các dự án mở rộng khổng lồ có cần thiết hay không, một số công ty xem xét lại quy mô kế hoạch.

Nhưng quỹ đạo công nghệ lại cho thấy điều ngược lại. Lộ trình của Nvidia cho thấy các giá đỡ máy chủ trong tương lai sẽ tiêu thụ 600 kilowatt mỗi cái – gấp 30 lần tiêu chuẩn 10-20 kilowatt trong hai thập kỷ qua. CEO Jensen Huang của Nvidia cảnh báo rằng dù chip sẽ hiệu quả hơn, chúng cũng sẽ mạnh hơn và yêu cầu nhiều năng lượng hơn, thúc giục ngành bắt đầu xây dựng cho nhu cầu năng lượng cao ngay bây giờ.

Nhu cầu cũng đang chuyển sang suy luận – chạy các mô hình AI cho người dùng cuối – thay vì chỉ huấn luyện chúng. Không giống như huấn luyện, diễn ra trong các đợt ngắn nhưng dữ dội, suy luận chạy liên tục mỗi khi ai đó sử dụng ChatGPT, hỏi Siri, hoặc nhận kết quả tìm kiếm hỗ trợ AI. Mô hình sử dụng này có thể tăng trưởng theo cấp số nhân nếu ứng dụng AI được áp dụng rộng rãi, tạo ra nhu cầu tính toán bền vững thay vì theo chu kỳ.

Các công ty vượt qua giai đoạn chuyển đổi này sẽ là những công ty có mô hình kinh doanh thực sự và nguồn lực mạnh, không phải những kẻ đầu cơ đất đai.