EU thực thi đạo luật AI, tạo bước ngoặt mới khi đợt hạn chế đầu tiên có hiệu lực

Theo CNBC, mới đây, Liên minh Châu Âu đã chính thức triển khai thực thi Luật Trí tuệ Nhân tạo mang tính bước ngoặc, mở đường cho những hạn chế nghiêm ngặt và khả năng áp dụng mức tiền phạt lớn đối với những hành vi vi phạm.

Trước đó, đạo luật AI của EU, khuôn khổ pháp lý đầu tiên dành cho công nghệ này đã chính thức có hiệu lực từ tháng 8/2024. 

Vừa qua, thời hạn cấm một số hệ thống trí tuệ nhân tạo và yêu cầu đảm bảo trình độ hiểu biết về công nghệ của nhân viên đã chính thức hết hạn. Điều đó có nghĩa là các công ty này hiện phải tuân thủ các hạn chế và có thể phải chịu hình phạt nếu không tuân thủ.

Được biết, đạo luật AI cấm một số ứng dụng AI mà họ cho là gây ra “rủi ro không thể chấp nhận được” cho công dân. Bao gồm các hệ thống chấm điểm xã hội, nhận dạng khuôn mặt theo thời gian thực và các hình thức nhận dạng sinh trắc học khác để phân loại mọi người theo chủng tộc, đời sống tình dục, khuynh hướng tình dục và các thuộc tính khác, cũng như các công cụ AI “có tính thao túng”.

Nếu vi phạm, các công ty có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới 35 triệu euro hoặc mất 7% doanh thu toàn cầu. Mức phạt sẽ tùy thuộc vào hành vi vi phạm và quy mô của công ty bị phạt. Con số này cao hơn mức phạt có thể áp dụng theo GDPR , luật bảo mật kỹ thuật số nghiêm ngặt của Châu Âu. Các công ty phải đối mặt với mức phạt lên tới 20 triệu euro hoặc 4% doanh thu toàn cầu hàng năm do vi phạm GDPR.

TUY CHƯA HOÀN HẢO NHƯNG LẠI RẤT CẦN THIẾT

Tới nay, tuy chưa thực hiện được đầy đủ nhưng việc tuân theo đạo luật AI sẽ là bước ngoặc đầu tiên đầy đột phá cho nhiều diễn biến sắp tới. 

Vừa qua, ông Tasos Stampelos, người đứng đầu bộ phận chính sách công và quan hệ chính phủ EU tại Mozilla đã chia sẻ với CNBC rằng, mặc dù chưa hoàn hảo nhưng việc có đạo luật AI là rất cần thiết. 

Ông chia sẻ: “Điều khá quan trọng phải nhận ra rằng Đạo luật AI chủ yếu là luật về an toàn sản phẩm. Với các quy tắc an toàn sản phẩm, ngay khi bạn có nó, thì đó không phải là một thỏa thuận đã xong. Có rất nhiều thứ sẽ đến và đi sau khi thông qua một đạo luật. Hiện tại, việc tuân thủ sẽ phụ thuộc vào các tiêu chuẩn, hướng dẫn, luật thứ cấp hoặc các công cụ phái sinh tuân theo Đạo luật AI, thực sự sẽ quy định việc tuân thủ sẽ như thế nào”.

Vào tháng 12/2024, Văn phòng AI của EU, một cơ quan mới thành lập để quản lý việc sử dụng các mô hình theo Đạo luật AI, đã công bố dự thảo thứ hai của bộ quy tắc thực hành cho các mô hình AI mục đích chung (GPAI), đề cập đến các hệ thống như họ mô hình ngôn ngữ lớn GPT của OpenAI hay LLM.

Bản dự thảo thứ hai bao gồm các miễn trừ cho các nhà cung cấp một số mô hình AI nguồn mở, đồng thời yêu cầu các nhà phát triển mô hình GPAI “có hệ thống” phải trải qua các đánh giá rủi ro nghiêm ngặt.

LIỆU ĐẠO LUẬT CÓ THỂ TRỞ THÀNH TIÊU CHUẨN TOÀN CẦU

Dù đã được thông qua và đưa vào thực thi nhưng đạo luật AI này cũng khiến một số giám đốc điều hành và nhà đầu tư công nghệ không hài lòng với một số khía cạnh phiền toái của Đạo luật AI và lo ngại rằng nó có thể kìm hãm sự đổi mới.

Vào tháng 6/2024, thông qua một cuộc phỏng vấn của CNBC, hoàng tử Hà Lan, ông Constantijn cho biết mình “khá lo ngại” về việc Châu Âu tập trung quản lý AI. 

Ông cho hay: “Tham vọng của chúng tôi dường như chỉ giới hạn ở việc trở thành những nhà quản lý tốt. Có những rào chắn như vậy là rất tốt. Chúng tôi muốn mang lại sự rõ ràng cho thị trường, khả năng dự đoán và tất cả những điều đó. Nhưng rất khó để làm được điều đó trong một không gian thay đổi nhanh như vậy”.

Tuy nhiên, một số người cho rằng việc đưa ra các quy định rõ ràng về AI có thể mang lại lợi thế lãnh đạo cho châu Âu. 

Ông Diyan Bogdanov, giám đốc tình báo kỹ thuật và tăng trưởng tại công ty công nghệ tài chính Payhawk của Bulgaria: “Trong khi Mỹ và Trung Quốc cạnh tranh để xây dựng các mô hình AI lớn nhất, châu Âu đang thể hiện vai trò dẫn đầu trong việc xây dựng các mô hình đáng tin cậy nhất”.