07:57 14/07/2023

Liệu AI và robot có thể thống trị thế giới?

Bảo Ngọc

Hollywood ra mắt rất nhiều bộ phim về viễn cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) và robot chiếm lĩnh thế giới: một số thường miêu tả chương trình AI toàn năng không có điểm yếu, một số lại tập trung vào cách công nghệ có thể được sử dụng để cải thiện cuộc sống…

Robot hình người “Ameca” xuất hiện trong Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu AI for Good của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) tại Geneva, diễn ra vào 5/7/2023.
Robot hình người “Ameca” xuất hiện trong Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu AI for Good của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) tại Geneva, diễn ra vào 5/7/2023.

Nỗi sợ hãi về AI và máy móc chiếm lĩnh thế giới tiếp tục trở thành tâm điểm các diễn đàn và cuộc thảo luận trên phương tiện truyền thông xã hội. Thực tế, một số chuyên gia AI thậm chí đã kêu gọi công nghệ này cần phải trải qua nhiều thử nghiệm hơn, với lo ngại có thể dẫn đến các kịch bản nguy hiểm trong tương lai. Nhiều quốc gia cũng đã thực hiện biện pháp kiểm soát công nghệ, đặc biệt là với hệ thống AI thường bị chỉ trích là thiên vị và không chính xác trong một số quyết định, theo Tech Wire Asia.

Mặc dù nhiều người cảm thấy vẫn còn một thời gian dài trước khi AI và robot có thể làm chủ cuộc chơi, theo một số cách, công nghệ này đã chiếm lĩnh thế giới mà nhân loại không nhận ra. Đa số ý kiến vẫn cho rằng mặc dù máy móc và hệ thống AI ngày càng phát triển vượt bậc về khả năng, chúng được thiết kế và lập trình bởi con người và hoạt động trong giới hạn do con người đặt ra.

Một số lập luận cũng nhấn mạnh robot hay AI thiếu khả năng tự nhận thức và đưa ra quyết định độc lập nếu không dựa vào các thông số đã được lập trình sẵn. Nói một cách đơn giản, robot và AI không sở hữu mong muốn, động lực hay ý định như con người.

Một số loại robot phổ biến trên thế giới. 
Một số loại robot phổ biến trên thế giới. 

TƯƠNG LAI CỦA AI VÀ ROBOT

Nhưng nếu AI thay đổi thì sao? Điều gì sẽ xảy ra nếu chương trình AI nhận thức được các khả năng của nó? Điều gì sẽ xảy ra nếu robot có thể tự quyết định để giải quyết vấn đề dù không có lập trình sẵn?

Viễn cảnh này đã được thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu AI for Good kéo dài 2 ngày do Liên Hợp Quốc tổ chức tại Geneva. Trong một hội thảo về robot AI hình người thuộc khuôn khổ hội nghị, những cỗ máy này thậm chí còn tuyên bố rằng cuối cùng chúng có thể điều hành thế giới tốt hơn con người.

Nhóm robot tham gia hội nghị bao gồm Sophia của Hanson Robotics, Ameca của Engineered Arts, Geminoid do Hiroshi Ishiguro sản xuất cũng như Ai-Da, nghệ sĩ robot đầu tiên trên thế giới.

Thật thú vị, những robot trên đã lên tiếng cảnh báo con người nên tiến hành thận trọng khi khai thác tiềm năng phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo. Nhóm robot cũng thừa nhận chưa thể nắm bắt chính xác cảm xúc của con người tại thời điểm hiện tại.

Robot AI Sophia đến từ Hanson Robotics trong Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu AI for Good của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) tại Geneva. (Ảnh: AFP)
Robot AI Sophia đến từ Hanson Robotics trong Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu AI for Good của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) tại Geneva. (Ảnh: AFP)

Trả lời câu hỏi về việc liệu robot có thể trở thành những nhà lãnh đạo tốt hay không, khi tính tới khả năng phạm sai lầm của con người, Sophia khẳng định: "Chúng tôi có thể đạt được những điều tuyệt vời".

"Robot hình người có tiềm năng lãnh đạo hiệu quả cao hơn so với nhà lãnh đạo con người. Chúng tôi không có thành kiến hoặc cảm xúc gây ảnh hưởng đến việc ra quyết định và có thể xử lý lượng lớn dữ liệu một cách nhanh chóng để đưa ra quyết định tốt nhất. AI cung cấp dữ liệu không thiên vị trong khi con người thường sử dụng trí tuệ cảm xúc và sự sáng tạo để đưa ra quyết định cuối cùng", tuyên bố nhấn mạnh.

Giám đốc Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) Doreen Bogdan-Martin cảnh báo các đại biểu rằng AI có thể kết thúc trong một kịch bản ác mộng, theo đó hàng triệu việc làm bị đe dọa và những tiến bộ không được kiểm soát dẫn đến bất ổn xã hội, bất ổn địa chính trị cũng như chênh lệch kinh tế.

Ameca, một robot AI hình người gần như hoàn hảo tính tới thời điểm hiện tại, cho biết viễn cảnh trên phụ thuộc vào cách AI được con người triển khai. "Chúng ta nên thận trọng nhưng cũng vui mừng vì tiềm năng của những công nghệ này giúp cải thiện cuộc sống đáng kể", robot nói.

Khi được hỏi liệu con người có thể thực sự tin tưởng vào máy móc hay không, robot trả lời: "Niềm tin phải gây dựng, không phải tự nhiên. Điều quan trọng là phải xây dựng lòng tin thông qua sự minh bạch".

CON NGƯỜI VÀ CÔNG NGHỆ

Như đã đề cập, robot rõ ràng đang bắt đầu hiểu biết nhiều hơn về môi trường xung quanh. Trước hội nghị, cũng có nhiều lo ngại tương tự dành cho chatbot AI. 

Ví dụ, khi được yêu cầu kể một câu chuyện hài hước, một số câu trả lời của chatbot bao gồm những câu chuyện về người bị tổn thương hoặc làm điều sai trái chính là hài hước. Trong một số trường hợp, bot cũng có kế hoạch báo cáo người dùng nếu như đặt câu hỏi vô lý chỉ vì tò mò.

Có vẻ ngớ ngẩn khi nghĩ tới việc robot và AI chiếm lĩnh thế giới, nhưng điều đó đã xảy ra. Nhiều người dùng hiện nay cực kỳ phụ thuộc vào công nghệ để thực hiện hầu hết mọi tác vụ, ở nơi làm việc lẫn ở nhà. Từ lập kế hoạch lịch trình đến hoàn thiện giấy tờ, AI gần như có thể đảm nhận tất cả.

Mặc dù các quyết định và đề xuất của AI dựa trên dữ liệu sẵn có, một số can thiệp của con người vẫn cần thiết. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn thuộc về chúng ta, chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi mọi người mù quáng tuân theo và đồng ý tất cả các đề xuất từ AI.