Lãnh đạo cấp cao phải là người truyền cảm hứng và thúc đẩy AI vào "DNA văn hóa doanh nghiệp"

Tạp chí Kinh tế Việt Nam / VnEconomy đã có cuộc phỏng vấn với Phó Giáo sư Rony Germon, Đại sứ Trí tuệ Nhân tạo của Bộ Trí tuệ Nhân tạo & Chuyển đổi số - Cộng hoà Pháp.

Thưa ông, trong quá trình chuyển đổi số, ai nên là người đóng vai trò dẫn dắt việc áp dụng AI trong một tổ chức - các lãnh đạo cấp cao, CEO hay những bộ phận chuyên môn? Đâu là điều quan trọng nhất các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cần có để không chỉ ứng dụng mà còn tư duy một cách chiến lược về AI?

Tôi cho rằng trách nhiệm dẫn dắt phát triển và ứng dụng AI thuộc về các lãnh đạo cấp cao (C-level) và nhà quản lý trong tổ chức. Họ chính là những người có khả năng định hướng văn hóa và chiến lược của doanh nghiệp.

Hãy thử hình dung: nếu một đồng nghiệp nói rằng AI là quan trọng, bạn có thể đồng ý, nhưng rồi vẫn tiếp tục với công việc hằng ngày của mình. Tuy nhiên, nếu CEO hoặc quản lý trực tiếp khẳng định rằng AI là ưu tiên của công ty, bạn sẽ bắt đầu nhận thấy điều đó thật sự quan trọng.

Điều này cho thấy, để AI trở thành một phần trong DNA văn hóa doanh nghiệp, nó cần được truyền cảm hứng và thúc đẩy từ cấp lãnh đạo. Chính họ là người có trách nhiệm định hình giá trị, sứ mệnh và hướng đi của tổ chức trong kỷ nguyên số. Vì vậy, đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ lãnh đạo là bước then chốt nếu doanh nghiệp muốn triển khai AI thành công.

Và điều quan trọng nhất trong quá trình này chính là tư duy - suy nghĩ theo hướng thử nghiệm và đổi mới. Sau khi đã có tư duy đúng, nhà lãnh đạo cần bắt tay vào thử nghiệm, nhưng phải thử nghiệm một cách có chiến lược. Đừng triển khai quá nhiều “bằng chứng khái niệm” (proof of concept) chỉ để thử cho có. Thay vào đó, hãy tập trung vào các dự án nhỏ, thiết thực và có giá trị rõ ràng, rồi phát triển chúng thành các dự án thật sự trong doanh nghiệp.

Chính cách tiếp cận này - vừa đổi mới, vừa thực tế - sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ hiểu AI, mà còn biến AI thành lợi thế cạnh tranh bền vững.

Vậy thách thức lớn nhất mà các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hiện nay gặp phải trong việc ứng dụng AI là gì?

Thách thức lớn nhất nằm ở việc hiểu và xác định điểm khởi đầu. AI mở ra vô vàn khả năng - có quá nhiều công nghệ, mô hình và hướng tiếp cận khác nhau - nên các nhà lãnh đạo thường bối rối không biết nên bắt đầu từ đâu, đầu tư vào lĩnh vực nào hay chọn giải pháp nào phù hợp nhất với doanh nghiệp của mình.

Chính vì vậy, việc có những ví dụ điển hình về các dự án AI thành công rất quan trọng. Những mô hình này giúp doanh nghiệp học hỏi, điều chỉnh và nhân rộng trong bối cảnh riêng của họ. Khi đã có hình dung rõ ràng về “AI thực sự mang lại giá trị như thế nào”, các nhà lãnh đạo sẽ tự tin hơn trong việc ra quyết định và triển khai chiến lược AI cho tổ chức.

Vai trò của AI trong bức tranh toàn cầu hiện nay rất đa dạng, bởi đây thực sự là một cuộc cách mạng công nghệ. Cần nói rõ rằng AI không phải là điều hoàn toàn mới - chúng ta đã nói về AI từ hơn 50 năm trước. Điểm khác biệt là giờ đây AI trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết, gần như theo kiểu “cắm là chạy”.

Tuy nhiên, điều quan trọng không chỉ nằm ở công nghệ, mà ở cách con người sử dụng và phối hợp xung quanh AI. AI đang thay đổi cách chúng ta làm việc, cách đánh giá hiệu suất, và cả cách con người hợp tác với nhau. Chính yếu tố “con người” mới là phần khó nhất, bởi vì bản thân công nghệ thì dễ, nhưng khiến mọi người hợp tác xung quanh công nghệ này mới là điều thực sự phức tạp.

Ông có đề cập rằng việc ứng dụng AI nên bắt đầu từ “vấn đề” cụ thể của doanh nghiệp. Vậy lộ trình triển khai AI trong kinh doanh có nên khởi đầu từ việc xác định các vấn đề cốt lõi của công ty không?

Đúng vậy. AI chỉ thực sự mang lại giá trị khi nó giải quyết được vấn đề cụ thể của doanh nghiệp, chứ không phải vì doanh nghiệp muốn chạy theo một chính sách hay xu hướng công nghệ. Tất nhiên, việc có một chiến lược hay chính sách chung về AI là rất cần thiết - đó là điểm khởi đầu quan trọng. Nhưng nếu doanh nghiệp không xác định rõ AI có thể giải quyết vấn đề gì, cải thiện quy trình ra sao, hay giúp họ tạo ra giá trị và doanh thu như thế nào, thì việc ứng dụng AI sẽ khó đi đến thành công.

Một điều nữa thường bị bỏ quên là AI không chỉ phục vụ cho hiệu quả kinh doanh, mà còn có thể hỗ trợ con người trong công việc - giúp họ làm việc thông minh hơn, sáng tạo hơn. Tôi luôn nhấn mạnh rằng chúng ta phát triển AI vì con người, chứ không phải để thay thế hay đối đầu với con người. Chỉ khi giữ được tinh thần đó, AI mới thực sự mang lại tác động tích cực và bền vững trong kinh doanh.

Đào tạo AI đang là một trong những ưu tiên quan trọng tại Pháp hiện nay. Chúng tôi nhận thấy cần phải đào tạo không chỉ kỹ sư hay chuyên gia công nghệ, mà cả các nhà lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp. Việc hiểu biết về AI giúp họ ra quyết định tốt hơn và định hướng chiến lược phù hợp trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng.

Hiện tại, ở Pháp có nhiều chương trình đào tạo lãnh đạo đã được triển khai, trong đó có những chương trình mà tôi trực tiếp tham gia giảng dạy tại Paris School of Technology & Business. Tôi là Giám đốc chương trình MBA Tech, được thiết kế xoay quanh ba trụ cột chính: “Kinh doanh dành cho Công nghệ”, “Công nghệ dành cho Kinh doanh” và “Lãnh đạo trong lĩnh vực Công nghệ”.

Điều này cho thấy chúng tôi coi năng lực lãnh đạo trong kỷ nguyên công nghệ là yếu tố then chốt - bởi chỉ khi các nhà quản lý hiểu được công nghệ, họ mới có thể dẫn dắt tổ chức chuyển đổi thành công.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn về chương trình Chứng chỉ Lãnh đạo Công nghệ Paris (Paris Technology Leadership Certificate)? Chương trình này sẽ giúp các nhà điều hành Việt Nam không chỉ hiểu mà còn có thể dẫn dắt trong lĩnh vực AI như thế nào?

Chúng tôi hợp tác với Viện Quản lý VIETSTAR để triển khai chương trình này. Mục tiêu của chúng tôi là đào tạo đội ngũ lãnh đạo cấp cao, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm và triết lý giáo dục của Paris School of Technology & Business – PST&B, vốn là một phần của Galileo Global Education - hệ thống giáo dục lớn ở châu Âu.

Điều làm nên sự khác biệt của Paris School of Technology & Business là cách chúng tôi kết hợp giữa kinh doanh và công nghệ. Chúng tôi không chỉ dạy quản trị hay kỹ thuật đơn thuần, mà hướng đến sự giao thoa giữa hai lĩnh vực, nơi nhà lãnh đạo có thể hiểu sâu về công nghệ để ra quyết định chiến lược trong kinh doanh, và ngược lại - biết cách áp dụng tư duy quản trị để biến công nghệ thành giá trị thực tế.

Chính vì vậy, Chứng chỉ Lãnh đạo Công nghệ Paris được thiết kế nhằm giúp các nhà điều hành Việt Nam phát triển tư duy lãnh đạo trong kỷ nguyên AI - không chỉ “hiểu” về AI, mà còn biết cách định hướng, dẫn dắt và tạo ra tác động chiến lược trong tổ chức của mình. Đây là lối tư duy mà chúng tôi mong muốn mang đến Việt Nam: AI không chỉ là công nghệ, mà là công cụ để đổi mới mô hình lãnh đạo và phát triển doanh nghiệp.

Là Đại sứ Trí tuệ Nhân tạo của Bộ Trí tuệ Nhân tạo & Chuyển đổi số, ông nhận thấy Việt Nam có thể học hỏi những kinh nghiệm gì từ nước Pháp trong quá trình phát triển và ứng dụng AI?

Tôi cho rằng đây là một chủ đề rất thú vị, bởi lộ trình phát triển AI của Pháp và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng. Dù có thể khác nhau một hoặc hai năm về tiến độ - điều vốn là đáng kể trong lĩnh vực công nghệ - nhưng nhìn chung, khoảng cách đó không quá lớn.

Ở Việt Nam, các chính sách như Nghị quyết 57 thể hiện một tầm nhìn quốc gia rõ ràng: hướng tới nền kinh tế tri thức thông qua chuyển đổi số, trong đó AI là một trụ cột quan trọng. Tôi đặc biệt đánh giá cao việc Việt Nam đặt con người ở vị trí trung tâm, xác định rằng để đạt được mục tiêu này, cần song song đầu tư vào hạ tầng công nghệ và phát triển kỹ năng con người - không chỉ là kỹ năng số, mà là toàn bộ hệ năng lực phục vụ cho nền kinh tế tương lai.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa nhận thức và năng lực thực thi vẫn còn lớn. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của công nghệ nhưng chưa có phương pháp tiếp cận để biến công nghệ thành giá trị.

Tại Pháp, hướng đi cũng khá tương tự. Chính phủ coi AI là một ưu tiên quốc gia, thành lập vị trí Bộ trưởng phụ trách AI thuộc Bộ Kinh tế, và mỗi bộ, ngành đều có đại diện chuyên trách về AI. Nhà nước cũng đầu tư hàng tỷ euro vào hạ tầng AI và thúc đẩy quá trình “phổ cập hóa AI” thông qua các chương trình đào tạo rộng rãi. Tôi hiện là một phần của sáng kiến “Đại sứ AI tại Pháp”, với nhiệm vụ hỗ trợ triển khai và nâng cao nhận thức về AI trên khắp cả nước.

Dẫu vậy, tôi cho rằng vẫn còn rất nhiều việc phải làm, đặc biệt là trong giáo dục AI. Việc giảng dạy cần được đưa vào từ cấp mầm non cho đến đào tạo liên tục, giúp mọi người hiểu, sử dụng và sáng tạo cùng AI - chứ không chỉ là những người làm trong lĩnh vực công nghệ.

Vậy ông đánh giá như thế nào về cơ hội hợp tác của hai nước Việt Nam và Pháp trong lĩnh vực AI?

Tôi tin rằng có rất nhiều cơ hội hợp tác giữa Việt Nam và Pháp trong lĩnh vực này. Trước hết là hợp tác về giáo dục và đào tạo, bởi vì AI không chỉ là vấn đề công nghệ, mà còn là câu chuyện về con người — về việc trang bị kiến thức và kỹ năng cho thế hệ lãnh đạo và lực lượng lao động tương lai.

Bên cạnh đó, hai nước hoàn toàn có thể hợp tác trong các dự án thử nghiệm và nghiên cứu ứng dụng, nơi mỗi bên đều có thể học hỏi và thu được lợi ích thực tế. Cuối cùng, tôi cho rằng hợp tác về hạ tầng và chủ quyền công nghệ cũng là một hướng đi đầy tiềm năng — đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang tìm cách xây dựng những hệ sinh thái AI độc lập, an toàn và bền vững hơn.