image Thứ Ba, 28/10/2025

World Bank: Ba hướng chiến lược bán dẫn để Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị

Bảo Bình

03/10/2025

Chia sẻ

World Bank cho rằng Việt Nam đang ở vị trí trung tâm của cụm bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, Việt Nam không còn nhiều thời gian để đầu tư vào nhân tài...

World Bank cho rằng Việt Nam đang ở vị trí trung tâm của cụm bán dẫn toàn cầu. Ảnh minh họa
World Bank cho rằng Việt Nam đang ở vị trí trung tâm của cụm bán dẫn toàn cầu. Ảnh minh họa

Báo cáo “Kiến tạo tương lai bán dẫn Việt Nam: Đột phá từ nhân tài công nghệ và đổi mới sáng tạo” của World Bank vừa phát hành trong tháng 9/2025 cho thấy thế giới đang bước vào một siêu chu kỳ về bán dẫn do trí tuệ nhân tạo (AI) dẫn dắt, với nhu cầu về chip vận hành mọi thứ, từ AI tạo sinh đến ô tô điện tăng nhanh chưa từng thấy. 

BA HƯỚNG CHIẾN LƯỢC ĐỂ VIỆT NAM NÂNG CAO VỊ THẾ TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ

Doanh số bán dẫn toàn cầu được dự báo sẽ tăng gấp đôi trong thập kỷ này và vượt mốc 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Cũng tính đến năm 2030, siêu chu kỳ do AI thúc đẩy này có thể tạo ra tới 15 nghìn tỷ USD giá trị kinh tế và 100 triệu việc làm trên tất cả các lĩnh vực, nếu như hạ tầng công nghệ có thể theo kịp tốc độ phát triển. World Bank cho rằng sức mạnh quốc gia trong các lĩnh vực như AI và bán dẫn sẽ phụ thuộc vào ba trụ cột chính: hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao và nguồn lực tài chính vững mạnh.

Đặc biệt, World Bank cho rằng Việt Nam có thể theo đuổi ba hướng chiến lược để nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị, dựa trên thế mạnh sẵn có ở phân đoạn sản xuất hậu kỳ (ATP – lắp ráp, kiểm thử và đóng gói) và năng lực ngày càng tăng trong dịch vụ thiết kế hậu kỳ.

Thứ nhất, mở rộng dịch vụ thiết kế hậu kỳ. Việt Nam có thể phát triển thành một trung tâm cung cấp dịch vụ thiết kế vi mạch hậu kỳ thuê ngoài, đặc biệt trong các mảng thiết kế layout và kiểm định. Số lượng các công ty thiết kế vi mạch (hiện khoảng 40) có thể tăng gấp đôi trong vòng 5 năm tới, tạo ra hàng nghìn việc làm kỹ sư mới. Phân đoạn này có mức thâm dụng tri thức trung bình và có thể mở rộng tương đối nhanh nếu Việt Nam phát triển được đội ngũ kỹ sư có kỹ năng phù hợp.

Thứ hai, hướng tới đóng gói tiên tiến. Việt Nam có thể nhảy vọt lên phân đoạn đóng gói tiên tiến (ví dụ, công nghệ xếp chồng chip 2.5D/3D và công nghệ hệ thống trong chip – SiP) bằng cách tận dụng các khoản đầu tư sớm. Dây chuyền thử nghiệm đóng gói 3D của Intel Việt Nam và nhà máy SiP mới của Amkor đã mang lại cho Việt Nam lợi thế người tiên phong trong khu vực. Đóng gói tiên tiến có tính thâm dụng công nghệ và vốn cao, nhưng có thể trở thành một lĩnh vực ngách mà Việt Nam tạo được dấu ấn riêng.

Thứ ba, nhảy vọt lên thiết kế tiền kỳ. Phát triển tài sản trí tuệ (IP) về vi mạch và các sản phẩm hệ thống trên chip (SoC) tại nội địa sẽ đem lại việc làm thiết kế giá trị cao và dòng thu nhập từ phí bản quyền. Lộ trình này thâm dụng tri thức rất cao, đòi hỏi đội ngũ kỹ sư và nhà khoa học hàng đầu (thường có trình độ sau đại học) để thiết kế và xây dựng kiến trúc các loại chip phức tạp.

“Ba “cửa sổ” phát triển này bổ trợ lẫn nhau, không loại trừ nhau”, báo cáo nêu rõ. Ví dụ, việc mở rộng chỗ đứng hiện có của Việt Nam trong sản xuất hậu kỳ có thể tạo ra nhiều việc làm và tăng năng lực sản xuất công nghiệp, qua đó tạo điều kiện chuyển dịch lên các phân đoạn giá trị cao hơn như đóng gói tiên tiến.

Theo World Bank, Việt Nam càng thu hút và phát triển được nhiều nhân tài thì càng linh hoạt và chủ động trên toàn chuỗi giá trị ngành bán dẫn. Ảnh minh họa
Theo World Bank, Việt Nam càng thu hút và phát triển được nhiều nhân tài thì càng linh hoạt và chủ động trên toàn chuỗi giá trị ngành bán dẫn. Ảnh minh họa

Đồng thời, Việt Nam cũng cần củng cố nền tảng hiện có trong phân đoạn ATP. Theo đó, hiện nay, Việt Nam đã có vị thế vững chắc ở phân đoạn sản xuất hậu kỳ với những nhà đầu tư lớn như Intel và Amkor. Việc mở rộng các nhà máy sẵn có và thu hút thêm các cơ sở mới có thể bổ sung hàng chục nghìn việc làm kỹ thuật tính đến năm 2030, củng cố chuỗi cung ứng trong nước. Quan trọng không kém là một nền tảng ATP vững chắc sẽ giúp tạo ra nguồn việc làm lớn và tích lũy các bí quyết công nghiệp thiết yếu, đóng vai trò bàn đạp để tiến tới các hoạt động có giá trị gia tăng cao hơn như đóng gói tiên tiến.

CÀNG PHÁT TRIỂN NHIỀU NHÂN TÀI SẼ CÀNG CHỦ ĐỘNG TRÊN CHUỖI GIÁ TRỊ NGÀNH BÁN DẪN

Đáng chú ý, báo cáo của World Bank nhấn mạnh yếu tố kết nối trong tất cả các phương án phát triển nêu trên chính là nhân tài, R&D và đổi mới sáng tạo. Việt Nam càng thu hút và phát triển được nhiều nhân tài thì càng linh hoạt và chủ động trên toàn chuỗi giá trị ngành bán dẫn.

World Bank cho rằng Việt Nam đang ở vị trí trung tâm của cụm bán dẫn toàn cầu. Thực tiễn trên thế giới cho thấy các công ty sẽ đặt hoạt động thâm dụng nghiên cứu và phát triển (R&D) ở những nơi hội tụ nhân tài trình độ cao, nghiên cứu tiên tiến và cơ sở hạ tầng sẵn sàng. Tuy nhiên, Việt Nam không còn nhiều thời gian để đầu tư vào nhân tài. 

Tình trạng thiếu hụt nhân lực bán dẫn toàn cầu – ước tính lên đến hàng chục hoặc hàng trăm nghìn người tại các nền kinh tế dẫn đầu vào năm 2030 – cho thấy chỉ xây dựng nhà máy hoặc ưu đãi thuế thôi thì chưa đủ duy trì hệ sinh thái bền vững.

Việt Nam vốn đã có hai tài sản trọng yếu: một đội ngũ nhân tài công nghệ đang lớn mạnh và mức tập trung chính trị cao. Tuy nhiên, những hạn chế tồn tại lâu nay trong việc nâng cao nền tảng kỹ năng, nuôi dưỡng và giữ chân nhân tài mũi nhọn, xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo và cơ sở hạ tầng đang đe dọa làm chậm tiến trình hiện thực hóa tham vọng của Việt Nam.

World Bank cho rằng đầu tư vào nhân tài công nghệ có thể mang lại lợi ích cho toàn bộ nền kinh tế – không chỉ tạo ra hàng chục nghìn việc làm chất lượng cao mà còn thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực công nghệ cao khác. 

Một lực lượng lao động đông đảo hơn và có trình độ cao hơn cũng giúp các doanh nghiệp trong nước vươn lên trong chuỗi giá trị và thu hút dòng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao hơn, từ đó tạo ra một chuỗi tác động tích cực liên hoàn. Đến năm 2035, Việt Nam nên hướng tới mục tiêu được công nhận là một trung tâm nhân tài bán dẫn toàn cầu – với nguồn nhân lực tự phát triển bền vững, các doanh nghiệp thiết kế vi mạch nội địa phát triển mạnh mẽ, và đủ tín nhiệm để thu hút làn sóng đầu tư tiếp theo.

Theo báo cáo, cơ hội đạt được những mục tiêu trên đang dần khép lại, nhưng vẫn có thể kịp thời nắm bắt. Các quốc gia trong khu vực như Malaysia, Singapore và Trung Quốc đã nhanh chóng đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực bán dẫn tiên tiến. Việt Nam cần khẩn trương giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân tài để duy trì khả năng cạnh tranh. Hành động táo bạo như vậy có thể đi kèm không ít thách thức, nhưng đó đều là những rủi ro có thể giảm thiểu. 

“Việc hành động quyết đoán ngay bây giờ sẽ quyết định liệu Việt Nam có tham gia định hình – hay chỉ đứng ngoài quan sát – tương lai của ngành công nghiệp công nghệ cao này trong khu vực hay không. Chưa từng có quốc gia nào phải trả giá vì có “quá nhiều” nhân tài chất lượng – nhưng đã có nhiều quốc gia đánh mất cơ hội vì có “quá ít” nhân tài”.
Báo cáo “Kiến tạo tương lai bán dẫn Việt Nam: Đột phá từ nhân tài công nghệ và đổi mới sáng tạo” của World Bank

Giải bài toán “khoảng trống nhân lực lượng tử” của Việt Nam

Việt Nam cần chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghệ lượng tử trong 5-10 năm tới để không tụt hậu.

15:46 27/10/2025
Chủ tịch ViSecurity Ngô Tuấn Anh: Phát triển công nghiệp an ninh mạng nội địa là điều rất quan trọng và cần thiết

Chủ tịch ViSecurity Ngô Tuấn Anh nhấn mạnh tầm quan trọng của sản phẩm an ninh mạng nội địa tại Việt Nam.

15:44 27/10/2025
Lừa đảo trên không gian mạng: Mất mát lớn nhất không chỉ là tài sản

Khi dữ liệu bị đánh cắp, mất mát lớn nhất không chỉ là tài sản, mà là niềm tin vào công nghệ và xã hội.

01:43 27/10/2025
Thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Australia trong chuyển đổi số giáo dục đại học, cao đẳng

Tọa đàm Việt Nam - Australia khám phá cơ hội hợp tác chuyển đổi số giáo dục, nâng cao chất lượng đào tạo.

15:39 24/10/2025
Maybank dự đoán Grab sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn 2025 - 2027

Khám phá dự báo tăng trưởng mạnh mẽ của Grab từ Maybank trong giai đoạn 2025-2027, bất chấp bối cảnh tiêu dùng suy yếu.

15:44 23/10/2025
Nghiên cứu của World Bank: Robot tạo thêm việc làm, tăng lương cho người lao động ở Việt Nam

Nghiên cứu của World Bank chỉ ra rằng robot có thể tạo thêm việc làm và tăng lương cho người lao động ở Việt Nam.

15:43 23/10/2025
Dự thảo Luật AI: Tuân thủ sẽ là gánh nặng hay lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt?

Khám phá tác động của Dự thảo Luật AI đến doanh nghiệp Việt. Tuân thủ có phải là lợi thế cạnh tranh? Tìm hiểu ngay!

15:41 23/10/2025
Lãnh đạo cấp cao phải là người truyền cảm hứng và thúc đẩy AI vào "DNA văn hóa doanh nghiệp"

Khám phá vai trò lãnh đạo trong việc thúc đẩy AI vào văn hóa doanh nghiệp để đạt được thành công bền vững.

15:39 23/10/2025
Ứng dụng AI vào mô hình chính quyền hai cấp tại Việt Nam

Khám phá cách AI giúp mô hình chính quyền 2 cấp tại Việt Nam hoạt động hiệu quả, minh bạch và tiết kiệm.

09:16 22/10/2025