Vào tháng 2, startup hỗ trợ lập trình bằng AI Windsurf đã đàm phán để gọi vốn vòng mới với mức định giá 2,85 tỷ USD, do Kleiner Perkins dẫn đầu. Nguồn tin của TechCrunch cho biết, con số này cao gấp đôi so với định giá 6 tháng trước đó. Tuy nhiên, thỏa thuận này đã không thành công. Thay vào đó, vào tháng 4, có thông tin Windsurf đã lên kế hoạch bán mình cho OpenAI với mức định giá tương tự, khoảng 3 tỷ USD.

Mặc dù thương vụ này cũng đổ vỡ, một câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: nếu startup này đang phát triển nhanh và thu hút được sự quan tâm của các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC), tại sao startup ấy lại muốn bán mình?

Theo những người trong ngành, dù các startup cung cấp các trợ lý lập trình AI rất phổ biến và dường như thu hút lớn sự chú ý của thị trường, đây lại là những công ty làm ăn thua lỗ nặng. Một nguồn tin thân cận với Windsurf tiết lộ, các công ty "vibe coders" (một kỹ thuật lập trình dựa vào AI) nói chung và Windsurf nói riêng có chi phí hoạt động cao đến mức lợi nhuận gộp của họ ở mức "rất âm". Điều này có nghĩa là chi phí để vận hành sản phẩm còn lớn hơn số tiền mà startup thu được.

Nguyên nhân là do chi phí sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) quá cao. Các startup cung cấp trợ lý lập trình AI đặc biệt chịu áp lực phải luôn cung cấp những LLM mới nhất, tiên tiến nhất và đắt nhất, bởi vì các nhà sản xuất các mô hình đang liên tục tinh chỉnh các phiên bản mới nhất để cải thiện khả năng lập trình và các tác vụ liên quan như gỡ lỗi.

Thử thách này càng phức tạp hơn khi thị trường lập trình và hỗ trợ viết code đang cạnh tranh khốc liệt. Các đối thủ bao gồm những công ty đã có sẵn lượng khách hàng khổng lồ như Cursor của Anysphere và GitHub Copilot.

Cách đơn giản nhất để cải thiện lợi nhuận trong ngành này là các startup tự xây dựng mô hình của riêng mình, từ đó loại bỏ chi phí phải trả cho các nhà cung cấp như Anthropic và OpenAI.

"Đây là một lĩnh vực kinh doanh rất tốn kém nếu bạn không tham gia vào cuộc chơi mô hình", một người trong ngành chia sẻ.

RỦI RO CỦA VIỆC TỰ XÂY DỰNG MÔ HÌNH

Tuy nhiên, ý tưởng này cũng đi kèm với những rủi ro riêng. Varun Mohan, đồng sáng lập và CEO của Windsurf, cuối cùng đã quyết định không tự xây dựng mô hình cho công ty vì đây là một dự án rất tốn kém.

Hơn nữa, các nhà sản xuất mô hình đã bắt đầu cạnh tranh trực tiếp. Anthropic có Claude Code, và OpenAI có Codex. Việc Windsurf bán mình là một động thái chiến lược để chốt một khoản lợi nhuận lớn trước khi nó bị lung lay bởi chính các công ty cung cấp AI cho mình, bao gồm cả OpenAI và Anthropic, những cái tên cũng đang tham gia vào thị trường lập trình AI.

Nhiều người tin rằng áp lực về lợi nhuận mà Windsurf phải đối mặt cũng đang ảnh hưởng đến các công ty khác như Anysphere (nhà sản xuất Cursor), cũng như các "vibe coders" khác như Lovable và Replit.

Nicholas Charriere, nhà sáng lập của Mocha (một startup "vibe coding"), cho biết: "Lợi nhuận của tất cả các sản phẩm 'tạo code' đều ở mức trung bình hoặc âm. Chúng thực sự rất tệ."

Không giống như Windsurf, Anysphere đang phát triển nhanh đến mức có ý định duy trì độc lập, thậm chí đã từ chối các lời đề nghị mua lại, trong đó có cả từ OpenAI.

Vào tháng 1, Anysphere thông báo rằng công ty đang cố gắng tự xây dựng mô hình và điều này có thể giúp họ kiểm soát chi phí tốt hơn. Tuy nhiên, mọi việc không dễ dàng. Vào tháng 7, startup này đã thuê hai trưởng nhóm từ đội Claude Code của Anthropic, nhưng chỉ hai tuần sau, những nhân viên này đã quay lại làm việc cho Anthropic.

CHI PHÍ LLM SẼ GIẢM THEO THỜI GIAN?

Ngoài việc tự xây dựng mô hình, Anysphere có thể hy vọng chi phí LLM sẽ giảm theo thời gian.

"Đó là điều mà ai cũng đang trông chờ," Erik Nordlander, đối tác tại Google Ventures nói. "Chi phí suy luận (inference) hiện tại đang ở mức đắt nhất từ trước đến nay."

Tuy nhiên, điều này chưa chắc sẽ thành sự thật. Thay vì giảm như kỳ vọng, chi phí của một số mô hình AI mới nhất đã tăng lên vì những mô hình này cần nhiều thời gian và tài nguyên tính toán hơn để xử lý các tác vụ phức tạp, nhiều bước.

Thời điểm mà giá các mô hình LLM giảm xuống vẫn còn là một ẩn số. Ví dụ, OpenAI đã giới thiệu mô hình chủ lực mới GPT-5 với chi phí thấp hơn đáng kể so với đối thủ Claude Opus 4.1 của Anthropic. Ngay lập tức, Anysphere đã đưa mô hình này vào danh sách lựa chọn cho người dùng Cursor.

Gần đây, Anysphere cũng đã thay đổi cấu trúc giá để chuyển chi phí tăng lên của việc chạy mô hình Claude mới nhất của Anthropic sang cho người dùng, đặc biệt là những người dùng hoạt động tích cực nhất. Động thái này đã khiến một số khách hàng của Cursor bất ngờ vì họ không lường trước các khoản phí bổ sung ngoài gói Pro 20 USD/tháng. CEO của Anysphere, Michael Truell, sau đó đã xin lỗi vì việc truyền đạt thông tin về thay đổi giá không rõ ràng trên một bài đăng blog.

Đây là một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Mặc dù Cursor là một trong những ứng dụng AI phổ biến nhất, đã đạt 500 triệu USD ARR (doanh thu định kỳ hàng năm) vào tháng 6, nhưng các nhà đầu tư cho rằng lượng người dùng của công ty có thể không trung thành nếu một công ty khác phát triển một công cụ vượt trội hơn. Anysphere đã không phản hồi yêu cầu bình luận về điều này.

Với bối cảnh cạnh tranh và chi phí hiện tại, quyết định "rút lui" của Windsurf có thể được coi là hợp lý. Sau khi thương vụ với OpenAI đổ bể, các nhà sáng lập và nhân viên chủ chốt đã rời đi để gia nhập Google trong một thỏa thuận mang lại khoản tiền 2,4 tỷ USD cho các cổ đông chính. Phần còn lại của công ty sau đó đã bán mình cho Cognition.

Mặc dù nhiều người trong cuộc, bao gồm cả các VC nổi tiếng, đã chỉ trích Mohan vì đã khiến khoảng 200 nhân viên mất việc tại Google, một nguồn tin thân cận với thương vụ này khẳng định rằng thương vụ mua lại này thực sự đã mang lại kết quả tốt nhất cho tất cả nhân viên.

Ngoài Cursor, các công cụ lập trình AI khác như Replit, Lovable và Bolt cũng nằm trong số những startup phát triển nhanh nhất của thế hệ LLM, và tất cả đều phải dựa vào các đơn vị cung cấp mô hình.