Các công ty Trung Quốc hưởng lợi “mọi thứ” từ làn sóng AI toàn cầu, bất chấp căng thẳng thương mại

Bất chấp căng thẳng địa chính trị và rủi ro thuế quan, các nhà cung cấp Trung Quốc trong lĩnh vực thiết bị điện, lưu trữ năng lượng và làm mát đang nổi lên như những bên hưởng lợi lớn từ làn sóng đầu tư trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu.

Động lực chính đến từ cơn sốt xây dựng trung tâm dữ liệu AI – loại hình hạ tầng tiêu thụ điện năng khổng lồ, vượt xa các trung tâm dữ liệu truyền thống, qua đó tạo ra nhu cầu chưa từng có đối với lưới điện, máy biến áp, hệ thống lưu trữ năng lượng và thiết bị làm mát.

CƠN KHÁT ĐIỆN CỦA AI VÀ CƠ HỘI VÀNG CHO NGÀNH THIẾT BỊ ĐIỆN TRUNG QUỐC

Khác với trung tâm dữ liệu truyền thống, trung tâm dữ liệu AI vận hành các máy chủ công suất cao, phục vụ huấn luyện và suy luận mô hình lớn, khiến mức tiêu thụ điện năng tăng vọt. Điều này không chỉ gây áp lực lên nguồn cung điện, mà còn buộc nhiều quốc gia phải nâng cấp toàn diện hệ thống lưới điện.

Kể từ năm 2022, đầu tư vào lưới điện đã tăng tốc tại Mỹ, châu Âu và Trung Đông. Tuy nhiên, nguồn cung thiết bị điện – đặc biệt là máy biến áp – vẫn trong tình trạng thiếu hụt trên toàn cầu. Theo báo cáo tháng 8 của Wood Mackenzie, khoảng 80% nguồn cung máy biến áp công suất lớn và 50% máy biến áp phân phối tại Mỹ phải nhập khẩu. Trong năm nay, thị trường Mỹ được dự báo thiếu hụt tới 30% máy biến áp công suất lớn và 10% máy biến áp phân phối.

Theo Nikkei, trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Trung Quốc nhanh chóng nắm bắt cơ hội. Sieyuan Electric, nhà sản xuất thiết bị lưới điện niêm yết tại Thâm Quyến, đã thành lập công ty con tại Mỹ từ năm ngoái nhằm tận dụng tình trạng thiếu máy biến áp, bất chấp những bất ổn liên quan đến chính sách thuế quan dưới thời Tổng thống Donald Trump. Kể từ đầu năm, giá cổ phiếu của Sieyuan đã tăng hơn gấp đôi và doanh nghiệp này vừa công bố kế hoạch niêm yết tại Hong Kong.

Ngành máy biến áp vốn có rào cản gia nhập cao. Đây là lĩnh vực thâm dụng lao động, đòi hỏi máy quấn dây chuyên dụng – loại thiết bị mất nhiều năm để đặt hàng và chế tạo. Việc xây dựng nhà máy mới, đào tạo công nhân lành nghề cũng cần nhiều thời gian, khiến công suất khó có thể mở rộng nhanh chóng như ngành pin mặt trời hay các lĩnh vực công nghiệp khác.

Nhờ lợi thế về quy mô và chuỗi cung ứng, xuất khẩu máy biến áp của Trung Quốc tăng trưởng mạnh. Trong 11 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu máy biến áp của Trung Quốc đạt gần 58 tỷ nhân dân tệ (khoảng 8,2 tỷ USD), tăng 36,3% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, tăng trưởng xuất khẩu của các tập đoàn thiết bị điện lớn còn vượt xa tốc độ mở rộng tại thị trường nội địa.

Tebian Electric Apparatus (TBEA) – nhà sản xuất máy biến áp lớn nhất thế giới xét theo công suất – ghi nhận giá trị hợp đồng quốc tế tăng gần 66% trong nửa đầu năm, trong khi doanh thu tại thị trường trong nước chỉ tăng hơn 14%.

Theo các nhà phân tích, tốc độ chính là lợi thế cạnh tranh then chốt của doanh nghiệp Trung Quốc. “Chỉ mất chưa đầy một năm từ lúc đặt hàng đến khi nhận sản phẩm từ nhà cung cấp Trung Quốc, trong khi các nhà cung cấp tại Mỹ, châu Âu, Nhật Bản hay Hàn Quốc cần từ hai đến ba năm”, bà Matty Zhao, đồng trưởng bộ phận nghiên cứu cổ phiếu Trung Quốc tại Bank of America Securities, nhận định.

LƯU TRỮ NĂNG LƯỢNG VÀ PIN – LỢI THẾ CHIẾN LƯỢC CỦA TRUNG QUỐC TRONG KỶ NGUYÊN TRUNG TÂM DỮ LIỆU AI

Bên cạnh thiết bị lưới điện, hệ thống lưu trữ năng lượng (ESS) đang trở thành một trụ cột mới trong hạ tầng trung tâm dữ liệu AI. ESS cho phép hấp thụ lượng điện dư thừa khi trung tâm dữ liệu vận hành dưới công suất tối đa, góp phần ổn định lưới điện và tối ưu chi phí năng lượng.

Theo JP Morgan, nhu cầu ESS phục vụ trung tâm dữ liệu AI hiện mới chiếm khoảng 2% tổng lượng ESS toàn cầu, nhưng tỷ trọng này được dự báo sẽ tăng nhanh cùng với làn sóng đầu tư AI. Trong 10 tháng đầu năm 2025, lượng pin ESS xuất xưởng toàn cầu đã tăng khoảng 70% so với cùng kỳ, chủ yếu nhờ xuất khẩu của Trung Quốc sang các thị trường lớn tăng tới 61%.

JP Morgan dự báo lượng ESS xuất xưởng toàn cầu sẽ tăng khoảng 80% trong năm 2025 và 30% trong năm 2026, đồng thời cảnh báo tình trạng cung không đủ cầu có thể đẩy giá lên cao trong năm tới.

Dù Hàn Quốc – với các tập đoàn như LG – đang nỗ lực mở rộng năng lực sản xuất ESS, nhưng theo Bank of America, tốc độ mở rộng này vẫn chậm hơn nhiều so với tăng trưởng nhu cầu thực tế. “Các nhà sản xuất vẫn phải tiếp tục nhập khẩu từ Trung Quốc”, bà Zhao cho biết.

Thị trường pin toàn cầu hiện do các doanh nghiệp Trung Quốc thống lĩnh, với những cái tên như CATL, BYD, EVE Energy. Sungrow, nhà sản xuất ESS và bộ biến tần hàng đầu có trụ sở tại Hợp Phì, cho biết họ bắt đầu nhận được các yêu cầu đặt hàng từ các công ty điện toán đám mây Mỹ cho hệ thống lưu trữ năng lượng phục vụ trung tâm dữ liệu kể từ tháng 10/2025.

Tại một diễn đàn ngành tổ chức ở Thâm Quyến hồi đầu tháng 12, đại diện nhiều doanh nghiệp lớn như CATL và EVE Energy cùng đưa ra thông điệp chung: “Lưu trữ năng lượng toàn cầu thuộc về Trung Quốc, và lưu trữ năng lượng của Trung Quốc cũng thuộc về thế giới”.

THIẾT BỊ LÀM MÁT VÀ THIẾT BỊ MẠNG AI 

Không chỉ thiết bị điện và pin, hệ thống làm mát cũng là mảnh ghép không thể thiếu trong các trung tâm dữ liệu AI. Các máy chủ hiệu năng cao tạo ra lượng nhiệt khổng lồ, đòi hỏi các giải pháp làm mát ngày càng tinh vi.

Theo Bank of America, xuất khẩu của các nhà sản xuất thiết bị làm mát Trung Quốc được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng. Tại Đông Nam Á – khu vực đang chứng kiến làn sóng xây dựng trung tâm dữ liệu mạnh mẽ – nhu cầu làm mát tăng nhanh nhờ chi phí điện thấp hơn và vị trí chiến lược phục vụ thị trường khu vực.

Hiện nay, các linh kiện cốt lõi như cooling distribution units (CDU) hay bộ kết nối nhanh vẫn chủ yếu do các thương hiệu ngoài Trung Quốc nắm giữ. Tuy nhiên, doanh nghiệp Trung Quốc đóng vai trò quan trọng ở các hạng mục như đường ống, manifold và các cấu phần phụ trợ.

Một yếu tố đáng chú ý khác là xu hướng các công ty internet Trung Quốc xây dựng trung tâm dữ liệu AI tại Đông Nam Á, do hạn chế nhập khẩu chip tiên tiến và chi phí điện cao tại các đô thị lớn trong nước. Điều này tạo thêm lợi thế cho các nhà cung cấp Trung Quốc nhờ mối quan hệ sẵn có và khả năng đưa ra mức giá cạnh tranh.

Ở một mặt trận khác, ông Duan Bing, chuyên gia phân tích viễn thông và công nghệ tại Nomura, cho rằng các thiết bị mạng AI – bao gồm switch, router, cáp quang, module quang và cáp đồng – sẽ ngày càng quan trọng trong quá trình xây dựng trung tâm dữ liệu. Tình trạng thiếu linh kiện có thể kéo dài đến năm 2026, qua đó đẩy giá lên cao và cải thiện biên lợi nhuận cho các nhà cung cấp dẫn đầu.

Dù vậy, con đường xuất khẩu không hoàn toàn bằng phẳng. Theo ông Huang Chao, Giám đốc marketing của Jiangsu Dishin Electrical, các tiêu chuẩn kỹ thuật và chứng nhận khác nhau giữa các quốc gia là rào cản lớn, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ. Ngoài ra, khách hàng chính của máy biến áp là các công ty điện lực – nhóm khách hàng đòi hỏi kênh bán hàng và quan hệ lâu dài, không chỉ dựa vào giá rẻ hay chất lượng sản phẩm.