Thế giới nguy cơ "ngập" trong rác thải điện tử khi Microsoft dừng hỗ trợ Windows 10

Theo báo cáo từ Canalys Research, khoảng ⅕ số thiết bị đang sử dụng trên thế giới sẽ trở thành rác thải điện tử do không tương thích hệ điều hành Windows 11, tương đương với 240 triệu bộ PC. Nếu quy tất cả ra máy tính xách tay, gập lại và xếp lên nhau, lượng rác này sẽ tạo ra một chồng cao hơn mặt trăng 600km, theo Tech Wire Asia.

Hướng đến tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp), nhiều tổ chức cần chung tay tìm kiếm giải pháp bền vững cho vấn đề trên. Hầu hết PC cũ đều có thể tái chế, nhưng khả năng không tương thích với phiên bản Windows mới làm giảm giá trị thanh khoản trên thị trường.

Thực tế, PC cũ rất có thể bị chôn vùi tại bãi rác, bất kể hệ điều hành gì bởi không có giải pháp nào để tái sinh thiết bị. Trả lời khảo sát từ Canalys, 39% đối tác doanh nghiệp sẽ nỗ lực tân trang và bán lại thiết bị cũ, nhưng số đó là chưa đủ.

TỪ MICROSOFT WINDOWS 10 ĐẾN WINDOWS 11

Windows 10 được Microsoft phát hành vào tháng 7/2015. Sau hơn 6 năm, Microsoft tiếp tục phát hành Windows 11. Phiên bản hệ điều hành cập nhật được coi là phương án giải quyết thực trạng doanh số PC sụt giảm, đặc biệt với tốc độ phát triển thiết bị di động và máy tính xách tay ngày càng mạnh mẽ.

Ban đầu, Microsoft nhận định Windows 11 giúp công ty cải thiện doanh số PC, khách hàng tỏ ra hào hứng với nhiều đổi mới trong hệ điều hành. Windows 11 bổ sung tính năng AI tổng quát như Microsoft Copilot cũng như một số trải nghiệm độc đáo trong ứng dụng Paint, Photos, Clipchamp, v.v.

Những tính năng này là yếu tố “thay đổi cuộc chơi” cho thị trường máy tính bàn, nhưng điều đó đồng thời có nghĩa là toàn bộ PC đời cũ sẽ trở nên lỗi thời và khó có cơ hội quay trở lại trong ‘chợ second hand’. Canalys thống kê, 57% đối tác đánh giá việc dừng hỗ trợ Windows 10 ảnh hưởng đến kế hoạch mua sắm PC của khách hàng trong năm 2024 và ⅓ thiết bị toàn cầu dự kiến sẽ bị thay thế hoàn toàn trong 2 năm tới.

Rõ ràng, nhà sản xuất từ nay sẽ không thể tân trang và bán lại PC không tương thích với Windows 11. Quyết định của Microsoft đẩy vấn đề rác thải điện tử thêm trầm trọng và làm nổi bật vai trò nhà cung cấp hệ điều hành trong việc kích hoạt các mô hình CNTT tuần hoàn.

Canalys kỳ vọng thị trường PC sẽ trở lại mức tăng trưởng 8% vào năm 2024 khi khách hàng đầu tư vào thiết bị đi kèm khả năng AI mới. Windows 11 cũng góp phần thúc đẩy doanh số tăng trưởng, tuy nhiên, hàng triệu thiết bị đang không đủ điều kiện phần cứng đáp ứng hệ điều hành mới.

Microsoft khuyến cáo không nên cài đặt Windows 11 trên thiết bị không đáp ứng yêu cầu tối thiểu của hệ điều hành. Nếu người dùng cài đặt Windows 11 trên phần cứng không đủ điều kiện, họ phải chấp nhận rủi ro khi sự cố xảy ra.

"Thiết bị của bạn có thể gặp trục trặc do không tương thích hệ điều hành hoặc các vấn đề khác liên quan. Một số thiết bị không đạt yêu cầu có thể không nhận được tính năng cập nhật liên quan đến bảo mật", công ty cảnh báo.

CÓ THỂ LÀM GÌ VỚI PC CŨ?

Trước đây, hầu hết công ty thường quyên góp PC cũ cho tổ chức từ thiện. Mặc dù đây vẫn là phương án khả thi, nhưng tiền ẩn số lượng lớn PC không sử dụng được.

Nâng cấp phần cứng và phần mềm của PC cũ gây ra không ít thách thức cho doanh nghiệp. Vấn đề tương thích là một chuyện, nhưng những thách thức liên quan đến bảo mật lại là chuyện khác. Chưa kể đến khó khăn mà người dùng phải đối mặt khi cập nhật phần cứng và phần mềm trên PC.

Để giải quyết vấn đề, Microsoft đưa ra thông báo rằng bản cập nhật bảo mật mở rộng cho Windows 10 sẽ được bày bán đến tháng 10/2028. Nhưng tất nhiên, bản cập nhật đi kèm với khoản phí định kỳ hàng năm (hiện chưa xác định). Động thái không hề mới của Microsoft, công ty đã cung cấp bản cập nhật bảo mật mở rộng trả phí cho Windows 8 và Windows 8.1 cho đến tháng 1/2023.

Mặc dù chính sách cung cấp bản cập nhật mở rộng có thể kéo dài tuổi thọ PC không đủ điều kiện chạy Windows 11, nhưng chi phí định kỳ sẽ trở thành rào cản với nhiều người dùng. Các gói hỗ trợ mở rộng Windows 7 có mức giá từ 25 USD cho mỗi PC trong năm đầu tiên, rồi tăng gấp 4 lần lên 100 USD cho năm thứ ba sử dụng. Nếu Microsoft theo đuổi chính sách giá tương tự cho Windows 10 thì chuyển sang PC mới có khả năng chạy Windows 11 là sự lựa chọn tối ưu hơn về mặt chi phí, biến PC cũ trở thành phế liệu.

Các nhà quản lý và Microsoft cần sớm đưa ra giải pháp giải quyết vấn đề này. Nếu không, lượng rác thải điện tử khổng lồ sẽ hủy hoại tất cả nỗ lực phát triển bền vững mà đa số doanh nghiệp đã và đang thực hiện.