Ngành công nghiệp nghìn tỷ USD tiếp theo trong thời đại AI
Bảo Ngọc
25/12/2025
Chia sẻ
AI đang làm rung chuyển thị trường lao động toàn cầu, đẩy hàng triệu người vào nguy cơ thất nghiệp nhưng đồng thời mở ra một ngành công nghiệp mới trị giá hàng nghìn tỷ USD: đào tạo lại và tái hòa nhập việc làm trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo…
Mới chỉ ba năm kể từ khi AI tạo sinh xuất hiện rộng rãi trước công chúng, nhưng điều mà nhân loại ít muốn đối mặt nhất đã đến: thất nghiệp hàng loạt. Từ kỹ sư phần mềm đến chuyên viên phân tích tài chính, trí tuệ nhân tạo đang định hình lại cấu trúc toàn bộ ngành lao động trí óc và làm lung lay niềm tin vào một “sự nghiệp ổn định”.
Theo Báo cáo Tương lai Việc làm 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, tác động của AI sẽ còn mạnh mẽ hơn trong 5 năm tới, với hơn 92 triệu việc làm toàn cầu được dự báo sẽ biến mất, Technode Global đưa tin.
KHI AI KHÔNG CÒN LÀ “CÔNG CỤ” MÀ TRỞ THÀNH “ĐỐI THỦ”
Nhìn lại lịch sử — từ động cơ hơi nước đến máy tính, từ xe ngựa đến ô tô — mỗi cuộc cách mạng công nghệ đều giúp con người làm việc hiệu quả hơn. Nhưng AI thì khác. Lần đầu tiên, công nghệ trực tiếp thay thế tư duy con người. Khi tác nhân AI (AI agent) trở nên phổ biến, ngay cả khâu “thực thi” cũng được tự động hóa. Khi công nghệ chuyển từ vai trò “công cụ” sang trở thành “đối thủ”, tốc độ và mức độ tác động của làn sóng này sẽ vượt xa mọi cuộc cách mạng công nghiệp trước đây.
Điều đáng lo hơn là tác động của AI lên hệ thống giáo dục. Trong hơn một thế kỷ, luôn tồn tại lộ trình ổn định từ giáo dục đến việc làm: tốt nghiệp, nhận vị trí sơ cấp, học hỏi trong công việc và dần thăng tiến.
Nhưng sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo đang phá vỡ lộ trình này. Doanh nghiệp hiện nay thà mua thêm vài công cụ AI còn hơn bỏ thời gian đào tạo nhân sự mới. Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cảnh báo tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên mới ra trường tại Hoa Kỳ đã tăng lên 5,8%. Trong khi đó, nghiên cứu từ Phòng thí nghiệm Kinh tế Số Stanford cho thấy tỷ lệ có việc làm của nhóm 22–25 tuổi giảm mạnh, đặc biệt trong một số lĩnh vực phát triển phần mềm, dịch vụ khách hàng và công việc hành chính.
Nhưng điều khiến nhiều chuyên gia lo lắng hơn cả là: những người bị thay thế rồi sẽ đi đâu?
Trong khi hầu hết doanh nghiệp đang bận rộn dùng AI để cắt giảm chi phí và tăng hiệu quả, thì một thị trường khác với tiềm năng khổng lồ đang hình thành. McKinsey & Company dự báo rằng đến năm 2030, hơn 400 triệu người trên toàn thế giới sẽ cần được đào tạo lại hoặc chuyển đổi nghề nghiệp. Điều này có nghĩa là cứ mỗi vị trí bị AI thay thế thì sẽ có một người cần đào tạo để quay trở lại thị trường lao động. Rõ ràng đây không chỉ là cuộc khủng hoảng đơn thuần mà có thể trở thành ngành công nghiệp nghìn tỷ USD tiếp theo.
Trước làn sóng, nhiều quốc gia đã bắt đầu hành động. Chính phủ Đài Loan đặt kế hoạch đào tạo 200.000 nhân lực AI vào năm 2028, nhằm xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng đáp ứng nhu cầu ngành. Nhật Bản còn tiến xa hơn: từ năm 2024, nước này triển khai chương trình hỗ trợ tái đào tạo kéo dài 5 năm, với tổng vốn đầu tư lên tới 1.000 tỷ JPY (6,3 triệu USD), giúp doanh nghiệp và người lao động học lại nhóm kỹ năng về ứng dụng AI và chuyển đổi số.
Tại Hoa Kỳ, nhiều startup cũng tham gia lĩnh vực này. Ví dụ, Inference.ai đang phát triển “hạ tầng việc làm” lấy con người làm trung tâm, vận hành bằng AI, nhằm giúp lao động trí óc bị thay thế quay lại thị trường việc làm. Nhóm khởi đầu bằng việc tập trung vào những vị trí có nhu cầu cao như học máy — những công việc vốn thiếu nhân lực nhưng sở hữu rào cản gia nhập lớn. Hệ thống của Inference.ai hoạt động như “trường dạy lái xe cho kỷ nguyên AI”, sử dụng AI để quét tin tức tuyển dụng toàn cầu, phân rã năng lực cần thiết, xây dựng cây kỹ năng và lộ trình đào tạo cá nhân hóa.
Không cần quảng bá rầm rộ, Inference.ai thu hút hơn 1.000 kỹ sư cũng như chuyên gia tham gia cộng đồng, và con số tiếp tục tăng nhanh mỗi tuần. Điều đó cho thấy việc “giúp con người trở nên cần thiết trở lại” đang nổi lên như chủ đề rất được quan tâm trong môi trường làm việc mới.
Cuộc cách mạng AI đang tiến lên với tốc độ nhanh chóng, và những hình thái mới của việc làm, giáo dục và trật tự xã hội bắt đầu hình thành. Đây không chỉ là cuộc khủng hoảng của thị trường lao động — mà là một thí nghiệm toàn cầu về cách nhân loại có thể chung sống cùng AI, một câu hỏi mà tất cả chúng ta đều phải cùng nhau tham gia trả lời.
Nhiều công ty hạ tầng ghi nhận cổ phiếu tăng mạnh khi đầu tư vào trung tâm dữ liệu AI gia tăng, với Lumentum và Western Digital dẫn đầu.
Năm 2026, bộ phận nhân sự cần thay đổi cách tiếp cận để nâng cao trải nghiệm nhân viên, đặc biệt là ứng dụng AI và tự động hóa.
Doanh số mua sắm toàn cầu năm 2025 dự báo đạt 1.250 tỷ USD, trong đó AI đóng vai trò quan trọng trong quyết định mua sắm của người tiêu dùng.
Cảnh báo từ Fortinet về sự gia tăng tội phạm mạng tự động hóa hoàn toàn vào năm 2026, khi tốc độ tấn công vượt xa khả năng phòng thủ của doanh nghiệp.
Tỷ phú Elon Musk nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thật, cái đẹp và sự tò mò trong phát triển AI, đồng thời cảnh báo về nguy cơ tiềm ẩn từ công nghệ này.
Nhóm nghiên cứu từ DeepSeek và Alibaba cảnh báo về rủi ro mô hình AI, kêu gọi tăng cường minh bạch và quy định rõ ràng hơn trong quản trị.
Theo Packworks, doanh số cửa hàng bán lẻ tại Philippines tăng 46% nhờ ứng dụng AI, giúp tiểu thương tối ưu tồn kho và cải thiện hiệu quả bán hàng.
Năm 2026 sẽ là bước ngoặt cho ngành AI, khi doanh nghiệp cần minh bạch hơn trong đầu tư và quản trị để tạo ra giá trị bền vững.
Tại Hội nghị Ignite, chuyên gia CNTT chỉ ra rào cản lớn khiến Microsoft chưa thể phổ biến Copilot, mặc dù có hơn 150 triệu người dùng.
Google DeepMind mở phòng thí nghiệm nghiên cứu AI tại Singapore, tập trung vào phát triển công nghệ phục vụ nhu cầu đa dạng của khu vực châu Á – Thái Bình Dương.