Theo hãng tin Bloomberg, Malaysia vừa công bố quy định mới yêu cầu các cá nhân và doanh nghiệp phải xin giấy phép trước khi xuất khẩu hoặc vận chuyển các chip trí tuệ nhân tạo (AI) hiệu năng cao có xuất xứ từ Mỹ. Động thái này cho thấy Chính phủ Malaysia đang siết chặt kiểm soát để ngăn chặn việc chuyển hướng các linh kiện nhạy cảm này đến các quốc gia như Trung Quốc.

MALAYSIA CHỊU ÁP LỰC NGÀY CÀNG LỚN TỪ WASHINGTON

Theo thông báo từ Bộ Công Thương Malaysia, quy định có hiệu lực ngay lập tức. Các cá nhân và công ty phải thông báo cho cơ quan chức năng ít nhất 30 ngày trước khi thực hiện xuất khẩu hoặc vận chuyển các chip AI. Họ cũng phải báo cáo nếu biết hoặc có "cơ sở hợp lý" để nghi ngờ rằng các sản phẩm này sẽ bị lạm dụng hoặc sử dụng cho các hoạt động bị hạn chế.

Bộ Công Thương Malaysia tuyên bố: "Malaysia sẽ không khoan nhượng với việc lạm dụng thẩm quyền của mình cho các hoạt động giao dịch bất hợp pháp". Quy định mới được đưa ra trong bối cảnh Malaysia chịu áp lực ngày càng lớn từ Washington, nơi đã cấm bán các chip AI tiên tiến cho Trung Quốc từ năm 2022, nhằm ngăn chặn dòng chảy của các linh kiện này qua các trung gian tại Malaysia.

Tháng 3/2025, chính quyền Malaysia đã thông báo sẽ thắt chặt quy định đối với ngành trung tâm dữ liệu đang phát triển mạnh mẽ trong nước, vốn phụ thuộc vào các chip từ các công ty như Nvidia Corp. Theo Bộ Công Thương, yêu cầu giấy phép mới nhằm "khắc phục các lỗ hổng quy định", trong khi Malaysia tiếp tục xem xét việc bổ sung chip AI vào danh sách các mặt hàng thuộc Đạo luật Thương mại Chiến lược của quốc gia.

Bộ Công Thương Malaysia chưa phản hồi ngay lập tức về câu hỏi liệu các biện pháp kiểm soát này có phải là kết quả của áp lực từ phía Mỹ hay không.

VỊ TRÍ CỦA MALAYSIA TRONG CHUỖI CUNG ỨNG AI

Malaysia đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng AI toàn cầu, với nhiều cơ sở phục vụ cho việc phát triển và triển khai các mô hình AI. Các công ty Mỹ, bao gồm Oracle Corp., đang mở rộng mạnh mẽ các trung tâm dữ liệu tại quốc gia này. Trong năm nay, Malaysia ghi nhận sự gia tăng nhập khẩu các linh kiện quan trọng, đặc biệt là vào tháng 4/2025 – ngay trước thời điểm Mỹ dự kiến áp dụng quy định yêu cầu giấy phép để vận chuyển chip AI sang Malaysia và nhiều quốc gia khác.

Tuy nhiên, vào tháng 5/2025, Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã quyết định không triển khai chính sách này. Thay vào đó, các quan chức Mỹ đã soạn thảo một quy định riêng, yêu cầu cấp phép cho việc xuất khẩu chip AI sang Malaysia và Thái Lan, nhằm ngăn chặn nghi ngờ về việc buôn lậu chất bán dẫn sang Trung Quốc, theo Bloomberg. Quy định này vẫn chưa được hoàn thiện và có thể thay đổi.

Vấn đề xuất khẩu chip bán dẫn sang Malaysia cũng là tâm điểm của một vụ kiện tại Singapore. Các công tố viên Singapore đã buộc tội ba người đàn ông lừa đảo khách hàng về điểm đến cuối cùng của các máy chủ AI – vốn được vận chuyển từ Singapore sang Malaysia – và có thể chứa các chip tiên tiến của Nvidia. Tháng 3/2025, Malaysia cho biết cuộc điều tra của họ chưa phát hiện bằng chứng về các lô hàng như vậy, nhưng sẽ tiếp tục giám sát để phát hiện các hành vi gian lận tiềm tàng. Nvidia không bị cáo buộc có hành vi sai trái trong cuộc điều tra của Singapore.

LIỆU CÁC BIỆN PHÁP CÓ ĐỦ GIẢI QUYẾT NHỮNG LO NGẠI CỦA MỸ

Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang, từng tuyên bố rằng "không có bằng chứng" về việc chuyển hướng chip AI, trong các phát biểu chung không đề cập cụ thể đến quốc gia nào. Trả lời các câu hỏi trước đó của Bloomberg về khả năng Mỹ áp đặt hạn chế, Bộ Công Thương Malaysia cho biết họ hoan nghênh đối thoại với Mỹ và các quốc gia khác để "làm rõ mọi hiểu lầm". Tuy nhiên, Bộ cũng cảnh báo rằng các hạn chế đơn phương có thể làm gián đoạn thương mại hợp pháp và cản trở đổi mới.

Hiện tại, Malaysia, cùng với nhiều quốc gia châu Á khác, đang đàm phán một thỏa thuận thương mại với các quan chức Mỹ. Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng "tất cả các vấn đề liên quan đến thương mại song phương Malaysia-Mỹ đều có mối liên hệ chặt chẽ, mỗi vấn đề đóng vai trò riêng trong các cuộc đàm phán thương mại hiện tại".

Quy định mới của Malaysia phản ánh nỗ lực của nước này trong việc cân bằng giữa việc duy trì vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu và đáp ứng các yêu cầu quốc tế về kiểm soát công nghệ nhạy cảm. Trong khi đó, các động thái của Mỹ nhằm hạn chế xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc tiếp tục làm phức tạp hóa bối cảnh thương mại toàn cầu, với Malaysia nằm ở trung tâm của những căng thẳng này.

Việc Malaysia áp dụng yêu cầu giấy phép xuất khẩu là một bước đi quan trọng, nhưng vẫn còn phải chờ xem liệu các biện pháp này có đủ để giải quyết những lo ngại của Mỹ về việc chuyển hướng công nghệ hay không, đồng thời bảo vệ lợi ích thương mại và đổi mới của Malaysia.