Trong vài năm qua, các công ty công nghệ đã viết lại “luật chơi tuyển dụng” nhân tài công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI). Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và sự thay đổi nhanh chóng, báo cáo mới nhất về nhân tài công nghệ của SignalFire tập trung vào những động thái táo bạo, xu hướng mới nổi và những chiến lược chuyển đổi đang định hình cách các công ty thu hút và giữ chân nhân tài hàng đầu vào năm 2025 và tương lai xa hơn.

Báo cáo theo dõi hơn 650 triệu chuyên gia và 80 triệu tổ chức, mang đến một góc nhìn cận cảnh về những biến đổi trong lĩnh vực nhân tài công nghệ.

Những chuyển dịch trong thị trường lao động công nghệ Hoa Kỳ đã mang lại nhiều điều đáng chú ý, như số lượng tuyển dụng các vị trí cấp thấp sụt giảm, khiến sinh viên mới tốt nghiệp gặp nhiều khó khăn, trong khi đó các phòng thí nghiệm AI hàng đầu ra sức giữ chân nhân tài xuất sắc. Đây không chỉ là vấn đề sa thải hay làm việc từ xa, mà là một sự tái thiết cơ bản về cách thức, địa điểm và đối tượng mà các công ty đang tuyển dụng để xây dựng thế hệ công nghệ tiếp theo.

TUYỂN DỤNG SINH VIÊN MỚI TỐT NGHIỆP GIẢM 50%

Ngành công nghệ từ lâu đã đồng nghĩa với sự đổi mới, tăng trưởng nhanh chóng và cơ hội vô hạn. Trước đây, cánh cửa vào ngành công nghệ luôn rộng mở với các sinh viên mới tốt nghiệp. Nhưng nay, cánh cửa ấy chỉ còn hé mở. Niềm đam mê tuyển dụng những sinh viên trẻ đầy nhiệt huyết ngay sau khi ra trường đang đối mặt với thực tế mới: các vòng gọi vốn nhỏ hơn, đội ngũ thu hẹp, các chương trình dành cho sinh viên mới tốt nghiệp giảm dần, và sự trỗi dậy của AI.

Năm 2023, tất cả các nhóm lao động đều chịu ảnh hưởng, nhưng trong khi tuyển dụng cho các vị trí trung và cao cấp phục hồi vào năm 2024, tình hình với sinh viên mới tốt nghiệp lại ngày càng tồi tệ. Tại các công ty Big Tech, sinh viên mới tốt nghiệp hiện chỉ chiếm 7% tổng số nhân viên mới, giảm 25% so với năm 2023 và hơn 50% so với mức trước đại dịch năm 2019. Với các startup, con số này còn thấp hơn, chỉ dưới 6%, với số lượng nhân viên mới giảm 11% so với năm 2023 và hơn 30% so với năm 2019. 

Khi ngân sách thắt chặt và khả năng của AI ngày càng tăng, các công ty đang giảm đầu tư vào các cơ hội dành cho sinh viên mới tốt nghiệp. Dữ liệu từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên mới tốt nghiệp đã tăng 30% kể từ mức thấp nhất vào tháng 9/2022, so với mức tăng khoảng 18% của toàn bộ lực lượng lao động. Quan niệm sai lệch càng làm tình hình trầm trọng: 55% nhà tuyển dụng cho rằng thế hệ Gen Z gặp khó khăn trong làm việc nhóm, 37% nhà quản lý nói rằng họ thích sử dụng AI thay vì tuyển dụng nhân viên Gen Z.

Ngay cả những sinh viên tốt nghiệp ngành khoa học máy tính hàng đầu cũng không tránh khỏi khó khăn. Khi nhu cầu về các vị trí cấp thấp giảm, những sinh viên kỹ thuật có bằng cấp cao cũng chật vật tìm cơ hội gia nhập ngành công nghệ, đặc biệt là tại các công ty Big Tech. Tỷ lệ sinh viên mới tốt nghiệp nhận được việc làm tại bảy gã khổng lồ công nghệ (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, NVIDIA và Tesla) đã giảm hơn một nửa kể từ năm 2022.

NGÂN SÁCH HẠN CHẾ VÀ CƠN SỐT AI ĐANG CẢN TRỞ CÁC CÔNG TY TUYỂN DỤNG GEN Z

Không chỉ là sự chậm lại trong tuyển dụng, mà còn là sự thay đổi trong kỳ vọng. Các nhà tuyển dụng công nghệ ngày nay không tìm kiếm tiềm năng, mà yêu cầu bằng chứng về năng lực. Điều này khiến sinh viên mới tốt nghiệp rơi vào vòng luẩn quẩn: cần kinh nghiệm để có việc làm, nhưng cần việc làm để có kinh nghiệm.

Trong bối cảnh đội ngũ gọn nhẹ hơn và ngân sách hạn chế, các công ty ít đầu tư vào đào tạo. Khi nguồn nhân tài mới thu hẹp nhanh chóng, cuộc cạnh tranh cho những vị trí cấp thấp còn lại trở nên khốc liệt. Điều trớ trêu là các công ty đăng tuyển vị trí cấp thấp nhưng lại ưu tiên những cá nhân có kinh nghiệm cao – một hiện tượng được gọi là “nghịch lý kinh nghiệm”.

AI thường bị đổ lỗi cho việc xóa sổ các vị trí cấp thấp sau năm 2022, nhưng câu chuyện thực tế phức tạp hơn. Đúng là tự động hóa đang thay thế một số công việc lặp lại, nhưng nguyên nhân lớn hơn có thể là sự kết thúc của giai đoạn “tiền miễn phí” do lãi suất thấp trong giai đoạn 2020-2022, dẫn đến tuyển dụng quá mức và lạm phát. Hiện nay, với ngân sách hạn chế và thời gian hoạt động ngắn hơn, các công ty tuyển dụng thận trọng hơn.

Theo SignalFire, sự thay đổi này không chỉ là tuyển ít hơn, mà là một cuộc tái thiết tuyển dụng. Khi các công cụ AI đảm nhận nhiều công việc cấp thấp, các công ty ưu tiên những vị trí mang lại giá trị kỹ thuật cao. Big Tech đang tập trung mạnh vào học máy và kỹ thuật dữ liệu, trong khi các chức năng phi kỹ thuật như tuyển dụng, sản phẩm và bán hàng tiếp tục thu hẹp, khiến Gen Z và những người mới vào nghề đặc biệt khó khăn khi gia nhập.

Tuy nhiên, bất chấp sự cường điệu, AI chưa xóa sổ toàn bộ các danh mục công việc – ít nhất là chưa. Hiện tại, sinh viên mới tốt nghiệp chịu thiệt hại nặng nề nhất, trong khi nhu cầu về các kỹ sư có kinh nghiệm vẫn tăng. Khi khả năng AI tiếp tục phát triển, yếu tố tạo nên sự khác biệt sẽ là nhân tài.

DỰ ĐOÁN XU HƯỚNG TUYỂN DỤNG NĂM 2025

Dự đoán cho năm 2025, báo cáo của SignalFire nhận thấy sự nổi lên của các kỹ sư đa năng. Nếu thập kỷ trước thuộc về các chuyên gia, thì thập kỷ tới có thể là của những người đa năng. Với các công cụ như Copilot, Replit và Cursor ngày càng trưởng thành, các kỹ sư không cần chuyên môn sâu về học máy để xây dựng với AI. Các công ty sẽ ưu tiên những kỹ sư linh hoạt, hợp tác tốt, có thể làm việc nhanh với các công cụ mạnh mẽ mà không cần bằng tiến sĩ. 

Ngoài ra, lĩnh vực an ninh mạng tiếp tục tăng trưởng như dự đoán, các mối đe dọa từ AI gia tăng và nhu cầu về nhân tài an ninh mạng không ngừng đi lên. Mức lương tăng, các vị trí khó tuyển hơn, và sự cấp bách trong tuyển dụng cao hơn bao giờ hết. 

Năm 2025 cũng sẽ là năm của các cố vấn cổ phần. Với các startup tinh gọn ngần ngại tuyển dụng cả vị trí cấp thấp lẫn cấp cao, các nhà sáng lập sẽ tìm đến các chuyên gia dày dạn kinh nghiệm làm cố vấn cổ phần. Dữ liệu từ Carta cho thấy các vai trò này hiện rẻ hơn trước, mang lại cho startup một cách tiết kiệm chi phí để tiếp cận kinh nghiệm và sự cố vấn mà không làm tăng tỷ lệ chi tiêu.

Nhiều công việc mới được dự đoán sẽ xuất hiện chứ không chỉ là những công việc sẽ biến mất. Dù nhiều người cảnh báo về việc mất việc làm do AI, song có một xu hướng khác đang nổi lên. Các vị trí như trưởng phòng quản trị AI, chuyên gia đạo đức và quyền riêng tư AI, kỹ sư AI tự hành và chuyên gia vận hành bảo mật phi con người sẽ trở nên phổ biến. Dù cần thời gian để mở rộng quy mô, đây là những vai trò mà sinh viên mới tốt nghiệp nên chú ý.

SignalFire cho rằng đối với sinh viên mới tốt nghiệp, con đường phía trước không còn dễ dàng. Với ít vị trí cấp thấp hơn, họ cần dựa vào các khóa học ngắn hạn, dự án mã nguồn mở, làm việc tự do và các dự án sáng tạo. Chỉ thành thạo các công cụ AI mới nhất là chưa đủ; học cách sửa lỗi mã do máy tạo ra có thể trở thành siêu năng lực.

Đối với các nhà tuyển dụng, dù AI có thể giảm nhu cầu tuyển dụng cấp thấp trong ngắn hạn, việc bỏ qua hoàn toàn nhóm này sẽ gây rủi ro cho nguồn nhân tài dài hạn. Tương lai của ngành công nghệ phụ thuộc vào việc trang bị cho thế hệ tiếp theo những kỹ năng phát triển cùng với cảnh quan công nghệ đang thay đổi.