Các ngân hàng Việt Nam đang ở “giai đoạn giữa” của quá trình chuyển đổi số
Bảo Bình
10/10/2025
Việt Nam hiện chưa có ngân hàng số thuần túy NeoBank – tức là các ngân hàng số hoạt động hoàn toàn trực tuyến thông qua ứng dụng di động hoặc nền tảng web, không chi nhánh vật lý, không nhân sự giao dịch truyền thống…

Cuộc cách mạng công nghệ số đang định hình lại toàn bộ ngành ngân hàng. Các tổ chức tài chính đang đầu tư mạnh mẽ để không chỉ bắt kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội. Phát biểu tại một diễn đàn về sự phát triển của ngân hàng gần đây, ông Nguyễn Quang Thuận, Chủ tịch Hội đồng quản trị FiinGroup, cho biết các ngân hàng của Việt Nam đang chi tiêu mạnh tay cho chuyển đổi số, và kết quả mang lại cũng rất đáng khích lệ.
Theo nghiên cứu của FiinGroup, có 5 bước chuyển đổi số trong ngành ngân hàng, trong đó bước đầu tiên là mô hình ngân hàng truyền thống, bước số 2 là ngân hàng số, số 3 là ngân hàng mở, tiếp theo là ngân hàng số phi tập trung và cuối cùng là ngân hàng số metaverse.
VIỆT NAM HIỆN CHƯA CÓ NGÂN HÀNG SỐ THUẦN TÚY NEOBANK
Theo đó, hành trình chuyển đổi số của ngành ngân hàng Việt Nam đang ở giai đoạn giữa – tương ứng với bước 2 và bước 3 trong lộ trình phát triển số.
“Gần như 100% các ngân hàng trong nước đã xây dựng và triển khai chiến lược chuyển đổi số, với 88% ngân hàng thương mại đã được phê duyệt chiến lược, trong khi 22% còn lại đang trong quá trình hoàn thiện”, ông Nguyễn Quang Thuận nói.
Trong quá trình chuyển đổi số, các ngân hàng của Việt Nam đang ở bước phát triển thành ngân hàng số và ngân hàng mở (Open Banking). Tuy nhiên, chuyên gia cho biết để tiến tới mô hình ngân hàng mở – nơi dữ liệu và dịch vụ tài chính được chia sẻ qua các giao diện lập trình ứng dụng (API) – thì vẫn còn nhiều việc phải làm. Việc ứng dụng API mới chỉ bắt đầu, nhưng được xem là bước đi quan trọng giúp ngân hàng kết nối sâu hơn với hệ sinh thái số, từ đó mở rộng khả năng hợp tác với các công ty fintech, nền tảng thương mại điện tử hay dịch vụ thanh toán trực tuyến.
Ông Nguyễn Quang Thuận cho biết mô hình API mở đang dần trở thành xu hướng chủ đạo trong quá trình chuyển đổi số của các ngân hàng. Về bản chất, các ngân hàng đang từng bước chuyển mình thành những nền tảng mở (open platforms), cho phép tích hợp và kết nối với nhiều đối tác khác nhau nhằm mở rộng phạm vi dịch vụ – từ thanh toán, thu hộ, chi hộ, đến các tiện ích điện tử và dịch vụ số đa dạng khác.
Xu hướng này không chỉ diễn ra giữa các ngân hàng với nhau, mà còn mở rộng sang hợp tác với hơn 30 công ty trung gian thanh toán được cấp phép tại Việt Nam, cùng nhiều doanh nghiệp công nghệ và tổ chức tài chính khác.
Hiện nay, một số ngân hàng đã chủ động mở API, tạo điều kiện cho các đối tác dễ dàng tích hợp dịch vụ, mang lại trải nghiệm liền mạch hơn cho khách hàng. Mặc dù danh sách này mới chỉ được công bố một phần, nhưng thực tế cho thấy ngày càng nhiều ngân hàng đang tham gia vào hệ sinh thái API mở, phản ánh một xu hướng phát triển mạnh mẽ và tất yếu trong chiến lược số hóa toàn ngành.
Về mặt mô hình hoạt động, Việt Nam hiện chưa có ngân hàng số thuần túy NeoBank – tức là các ngân hàng số hoạt động hoàn toàn trực tuyến thông qua ứng dụng di động hoặc nền tảng web, không có chi nhánh vật lý, không có nhân sự giao dịch truyền thống. Và để đạt đến cấp độ ngân hàng số metaverse - ứng dụng các công nghệ blockchain, AI hay metaverse – ngành ngân hàng Việt Nam sẽ cần thêm thời gian và nền tảng công nghệ mạnh mẽ hơn.
NĂNG LỰC PHÂN TÍCH VÀ KHAI THÁC DỮ LIỆU CỦA NGÀNH NGÂN HÀNG VIỆT NAM
Một khía cạnh quan trọng khác trong quá trình chuyển đổi số của ngành ngân hàng Việt Nam là năng lực phân tích và khai thác dữ liệu. Hiện nay, ngành ngân hàng Việt Nam được đánh giá đang ở cấp độ 3 trong lộ trình phát triển dữ liệu. Ở giai đoạn đầu (cấp độ 1), các ngân hàng chủ yếu số hóa quy trình nội bộ và tự động hóa hoạt động kinh doanh. Đến cấp độ 3, hệ thống bắt đầu được mở rộng, xây dựng kho dữ liệu tập trung và phân tích hành vi khách hàng, giúp hình thành nền tảng cho việc ứng dụng dữ liệu lớn trong ra quyết định và phát triển sản phẩm.
Một số ngân hàng tiên phong đã bắt đầu chuyển sang cấp độ 4, nơi dữ liệu được khai thác sâu hơn, kết hợp với các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI) để dự đoán xu hướng thị trường và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng. Theo khảo sát, một số tập đoàn tài chính lớn tại Việt Nam cũng đang tiến gần đến giai đoạn này.
Trong tương lai, ngành ngân hàng Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiến đến cấp độ 5 – mô hình phát triển dữ liệu toàn diện như tại các quốc gia tiên tiến (như Anh), nơi hệ sinh thái dữ liệu mở hoàn toàn, kết nối đa chiều giữa ngân hàng, khách hàng và đối tác, tạo nên hệ sinh thái tài chính số thông minh và linh hoạt.
Đại diện FiinGroup cho biết hiện nay, hiệu quả hoạt động của ngành ngân hàng Việt Nam đang có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt sau khi chuyển đổi số được đẩy mạnh trong những năm gần đây. Một trong những chỉ số phản ánh rõ nhất xu hướng này là tỷ lệ chi phí trên thu nhập (Cost-to-Income Ratio) – thước đo mức độ hiệu quả trong vận hành của ngân hàng.
Theo thống kê, tỷ lệ Cost-to-Income Ratio trung bình của các ngân hàng Việt Nam hiện ở mức khoảng 34–35%, thấp hơn đáng kể so với giai đoạn trước khi chuyển đổi số. So với mặt bằng khu vực, con số này vẫn cao hơn một chút. Cụ thể, trung bình trong khu vực, tỷ lệ Cost-to-Income Ratio của ngành ngân hàng vào khoảng 30%. Nhưng khoảng cách tỷ lệ chi phí của ngân hàng Việt Nam đang dần thu hẹp so với khu vực.
Trong thời gian tới, với sự phát triển của kỷ nguyên dữ liệu, cùng việc xây dựng và chia sẻ dữ liệu mở giữa các ngân hàng thông qua Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, ngành tài chính – ngân hàng được kỳ vọng sẽ tiếp tục nâng cao hiệu quả vận hành, hướng tới mức chi phí tối ưu và mô hình hoạt động dựa trên dữ liệu như các thị trường tiên tiến trong khu vực.
Theo ông Nguyễn Quang Thuận, đối với những ngân hàng vận hành hoàn toàn trên nền tảng số - không chi nhánh, không nhân viên - tỷ lệ Cost-to-Income Ratio chỉ còn dưới 5%, thể hiện mức độ tối ưu hóa vượt trội nhờ chuyển đổi số.
Từ khóa:
Khám phá tác động hai mặt của AI trong an ninh mạng và cách phòng chống tội phạm hiệu quả.
Khám phá cơ hội và thách thức trong kinh doanh số, cùng chuẩn bị thật tốt để gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu.
Khám phá cách doanh nghiệp Việt có thể biến gánh nặng phát triển bền vững thành lợi thế cạnh tranh toàn cầu. Đầu tư cho tương lai!
Khám phá thách thức về điện sạch cho nhà máy bán dẫn tại Việt Nam và cách giải quyết vấn đề chất lượng điện năng.
Khám phá cách quản lý thị trường tài sản mã hóa để ngăn chặn lừa đảo và giao dịch chợ đen. Đọc ngay để hiểu rõ hơn!
Khám phá tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và Hà Lan trong lĩnh vực bán dẫn, cùng các thách thức cần vượt qua.
Khám phá ba chiến lược của World Bank giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.
Khám phá cách yếu tố xanh và bền vững giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao lợi thế cạnh tranh toàn cầu tại VNEF 2025.
Khám phá sự bùng nổ tài sản mã hóa tại Việt Nam, với dòng vốn vượt 220 tỷ USD trong năm 2025. Đọc ngay để hiểu rõ hơn!