Ngân hàng Việt Nam ở đâu trên bản đồ AI và Agile?

Ngày 28/05, Hội nghị Agile quốc tế đầu tiên và lớn nhất dành riêng cho các tổ chức Agile tại Việt Nam đã được tổ chức với chủ đề “Agile in the age of AI”. Hội nghị đã tập trung thảo luận về câu chuyện chuyển đổi Agile và chuyển đổi số tại các doanh nghiệp Việt Nam, dưới góc nhìn đa chiều của các chuyên gia tư vấn và lãnh đạo của các ngân hàng và tập đoàn đa ngành.

Bên lề hội nghị, ông Vũ Tùng Lâm, Giám đốc cao cấp Agile, Chiến lược Doanh nghiệp & Chuyển đổi, Ngân hàng Techcombank (TCB), đã có cuộc trao đổi nhanh với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy. 

Chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành bắt buộc với các tổ chức, doanh nghiệp. Là một ngân hàng lớn tại Việt Nam, ông cho biết Techcombank đang triển khai những giải pháp gì để thúc đẩy chuyển đổi số?

Chúng tôi đang tập trung vào ba trụ cột chính trong quá trình chuyển đổi số, trong đó luôn lấy khách hàng là trung tâm.

Một là các nền tảng số, hai là dữ liệu, và ba là phát triển nhân tài. Đây là ba nền tảng cốt lõi của quá trình chuyển đổi số tại ngân hàng. 

Về chủ đề của hội nghị hôm nay "Agile in the age of AI”, trước hết tôi phải nói rằng chúng tôi xem AI như một “keo dán siêu bền” kết nối tất cả các yếu tố trụ cột của chuyển đổi số lại với nhau: nền tảng số, dữ liệu và con người. Bên cạnh đó, Techcombank cũng đã xây dựng một cách làm việc linh hoạt (agile) riêng, tối ưu hóa cho bối cảnh của tổ chức. Chúng tôi coi đây là “vũ khí bí mật” giúp khai phá tiềm năng của mọi khoản đầu tư mà ngân hàng đã thực hiện.

Ông có thể chia sẻ trong quá trình triển khai chuyển đổi số, Techcombank đã gặp phải những khó khăn gì?

Chúng tôi bắt đầu hành trình chuyển đổi số với rất nhiều khám phá và thử nghiệm. Trong hai năm đầu, chúng tôi tập trung vào việc đưa ra nhiều ý tưởng khác nhau, áp dụng các phương pháp mới và kết hợp các cách làm từ nhiều lĩnh vực.

Tuy nhiên, sau giai đoạn này, chúng tôi nhận ra rằng để thực sự tiến nhanh và mở rộng quy mô, cần phải hội tụ các ý tưởng này lại thành một cách tiếp cận thống nhất. Từ đó, chúng tôi đã xây dựng một phương pháp làm việc riêng, được tối ưu hóa cho bối cảnh của Techcombank. Đây là cách làm mang dấu ấn của ngân hàng, giúp chúng tôi đẩy nhanh quá trình chuyển đổi.

Thách thức lớn thứ hai là về lực lượng lao động. Thị trường Việt Nam đã trải qua 20-30 năm phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực gia công phần mềm (outsourcing), vì vậy chúng tôi có nguồn nhân tài rất giỏi ở một số khía cạnh. Tuy nhiên, với chuyển đổi số, có một khoảng cách giữa những gì thị trường cung cấp và nhu cầu thực tế của các tổ chức. 

Chúng tôi nhận ra rằng không thể chỉ dựa vào nguồn nhân tài bên ngoài để đáp ứng nhu cầu này. Techcombank đã đầu tư mạnh vào việc xây dựng đội ngũ nhân tài nội bộ, thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu. Chúng tôi đã phát triển một phương pháp làm việc đặc thù, sau đó đào tạo một đội ngũ chuyên gia để trở thành những người dẫn dắt quá trình chuyển đổi, giúp ngân hàng vượt qua các thách thức và tiến xa hơn.

Theo ông, việc áp dụng AI và agile trong ngành tài chính ngân hàng mang lại những lợi thế cạnh tranh nào?

Tôi vừa trao đổi với một chuyên gia, điều thú vị là những thách thức trong việc áp dụng AI và agile rất tương đồng với những thách thức trong chuyển đổi số. AI là một công nghệ mới với nhiều tiềm năng, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là hiểu được nhu cầu của khách hàng. 

Dù có sử dụng AI hay không, câu hỏi cốt lõi vẫn là: chúng ta có thể mang lại giá trị gì cho khách hàng? Từ đó, cần hội tụ các ý tưởng để tạo ra sản phẩm, dịch vụ hoặc đổi mới sáng tạo được hỗ trợ bởi AI, nhằm phục vụ khách hàng tốt hơn. Cách thức thực hiện có thể thay đổi nhờ AI, nhưng các câu hỏi kinh doanh cơ bản vẫn không đổi: sản phẩm này có mang lại giá trị cho khách hàng không? Liệu nó có khả thi về mặt thương mại không? Có thể đưa ra thị trường và tạo lợi nhuận không?

Tại Techcombank, chúng tôi không chỉ tập trung vào dữ liệu hay AI mà vào việc thấu hiểu khách hàng, từ đó xây dựng những sản phẩm vượt trội hơn trải nghiệm hiện tại của họ. Sau đó, chúng tôi phát triển mô hình kinh doanh khả thi, vừa đáp ứng nhu cầu khách hàng vừa mang lại lợi ích kinh tế. Lợi thế cạnh tranh từ AI không nằm ở chính công nghệ, mà ở cách chúng ta sử dụng nó để tạo ra giá trị và đổi mới cho khách hàng.

Vì vậy, một lần nữa, vấn đề không nằm ở dữ liệu lớn hay trí tuệ nhân tạo, mà là ở việc thấu hiểu khách hàng – từ đó hiểu được họ, mang đến cho họ những giải pháp tiên tiến hơn nhiều so với những gì họ đang trải nghiệm hiện nay, và sau đó xây dựng một mô hình kinh doanh xoay quanh điều đó sao cho vừa khả thi về mặt kinh tế, vừa đáp ứng nhu cầu khách hàng, tạo nên một công thức thành công.

Theo quan sát của ông, tốc độ ứng dụng công nghệ trong ngành tài chính ngân hàng tại Việt Nam so với các quốc gia khác trên thế giới như thế nào?

Về nhận thức, Việt Nam rất nhạy bén với các công nghệ mới. Văn hóa của chúng ta là luôn sẵn sàng học hỏi, đặc biệt là từ kinh nghiệm của các quốc gia khác. Các chủ đề thường được thảo luận ở Việt Nam cũng tương tự như ở những nước khác. Tuy nhiên, về mức độ sẵn sàng hạ tầng và năng lực, chúng ta vẫn còn khoảng cách nhất định. Đây là một thách thức khó vượt qua, nhưng tôi tin rằng nếu xác định đúng vấn đề, chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết.

Việt Nam có một lợi thế: các ngân hàng thường chỉ hoạt động trong nước, không phải ở nhiều thị trường, nên bài toán cần giải quyết đơn giản hơn so với các ngân hàng quốc tế. Ngoài ra, vai trò của chính phủ trong việc xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, xác định những gì được phép và không được phép, là rất quan trọng.

Nếu có những hỗ trợ thích hợp về pháp lý, cùng với sự hợp tác tốt giữa chính phủ và khu vực tư nhân, cùng với sự dẫn dắt của các doanh nghiệp lớn, tôi tin rằng Việt Nam có thể vượt qua các thách thức này. Lịch sử đã chứng minh rằng chúng ta có khả năng đối mặt và vượt qua mọi khó khăn.

Nếu “chấm điểm” về mức độ ứng dụng AI và sự linh hoạt trên thang điểm 10, thì theo ông, ngành tài chính ngân hàng Việt Nam sẽ đạt điểm mấy?

Thật khó để đưa ra một con số chính xác, nhưng theo quan điểm cá nhân, tôi nghĩ Việt Nam đang ở khoảng giữa thang điểm. Nếu nói các nền kinh tế tiên tiến đã đạt điểm 9 và 10, các nước phát triển hơn thì ở mức 7 đến 8.

Việt Nam hiện nay đang trong giai đoạn học hỏi, với một số tổ chức đã bắt đầu chuẩn bị và xây dựng chiến lược. Chúng ta chưa ở vị trí dẫn đầu nhưng cũng chỉ cách những xu hướng mới nhất khoảng 6 tháng đến 1 năm, và chúng ta đang tiến bộ nhanh chóng.

Như ông nói, Việt Nam chưa ở vị trí dẫn đầu nhưng đang tiến bộ nhanh chóng, đồng thời với mới “mức điểm” hiện tại, ông hình dung như thế nào về tương lai của việc ứng dụng công nghệ, đặc biệt là AI, trong ngành tài chính ngân hàng tại Việt Nam 2-3 năm tới? 

Dựa trên kinh nghiệm của Techcombank, tôi có thể chia sẻ góc nhìn từ bối cảnh của chúng tôi, không phải toàn ngành. Techcombank đã chuẩn bị cho các công nghệ mang tính đột phá từ nhiều năm nay, tập trung vào ba trụ cột: nền tảng số, dữ liệu và nhân tài. 

Với AI, điều kiện tiên quyết là phải có dữ liệu được tổ chức tốt, tập trung để rút ra các hiểu biết về hoạt động kinh doanh và hành vi khách hàng. Bên cạnh đó, cần một nền tảng số sẵn sàng và đội ngũ nhân sự biết cách sử dụng AI. 

Trong 5 năm qua, Techcombank đã đầu tư mạnh vào ba trụ cột này, và chúng tôi đã sẵn sàng với các chiến lược để khám phá và ứng dụng những gì AI có thể mang lại vào hoạt động của ngân hàng. Tôi rất hào hứng với tương lai, khi những khoản đầu tư này sẽ giúp chúng tôi tạo ra những giá trị mới cho khách hàng và thúc đẩy sự phát triển của ngân hàng.