Nhiều năm qua, người lao động nhóm ngành logistics hay giao đồ ăn luôn lo lắng tốc độ tự động hóa có thể loại bỏ vị trí công việc hiện tại của họ. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây cho thấy AI, công nghệ chính được sử dụng trong hầu hết chatbot như ChatGPT, có tác động mạnh nhất đến nhân viên văn phòng ở hai lĩnh vực ngân hàng và công nghệ, theo The New York Times.

Báo cáo tổng hợp từ Viện Burning Glass (một trung tâm nghiên cứu phi lợi nhuận) và SHRM (trước đây là Hiệp hội Quản lý Nguồn nhân lực), khẳng định trí tuệ nhân tạo sẽ không loại bỏ số lượng lớn việc làm. Tuy nhiên, nhóm chuyên gia cảnh báo người lao động cần chuẩn bị nhiều hơn cho tương lai vì không lâu nữa, AI sẽ đóng vai trò quan trọng tại nơi làm việc.

"Không còn nghi ngờ gì nữa, người lao động bị ảnh hưởng nhiều nhất là những người có bằng đại học, và họ luôn nghĩ rằng mình an toàn khỏi làn sóng", ông Matt Sigelman, Chủ tịch Viện Burning Glass, cho biết.

Nhóm nghiên cứu ước tính, tỷ lệ chi tiêu tiền lương dành cho người lao động của hàng trăm Tập đoàn thuộc 200 nhóm ngành nghề, nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng bởi AI. Trong đó, một số vị trí bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm phân tích kinh doanh, quản lý tiếp thị, phát triển phần mềm, quản trị viên cơ sở dữ liệu, quản lý dự án và luật sư.

Một số công ty tài chính như Goldman Sachs, JPMorgan Chase và Morgan Stanley, có tỷ lệ phân bổ lương bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi AI. Những gã khổng lồ công nghệ như Google, Microsoft và Meta có thể “chung số phận" trong tương lai không xa.

Rõ ràng, sử dụng AI thay thế con người trong công việc giúp công ty tiết kiệm khoản chi phí lớn. Nghiên cứu ước tính rằng, các ngân hàng và một số công ty công nghệ chi từ 60% đến 80% bảng lương, hoặc nhiều hơn, cho nhóm người lao động thuộc ngành nghề được dự đoán sẽ bị thay thế bởi công nghệ mới.

Mặt khác, ngành công nghiệp bán lẻ, nhà hàng và vận tải ít chịu ảnh hưởng từ AI tạo sinh hơn. Walmart, McDonald's và Delta Airlines chủ yếu sử dụng người lao động không có bằng đại học, những người làm việc tại vị trí như chăm sóc khách hàng, dự trữ hàng hoá, bếp và sắp xếp hành lý. Những tổ chức trong lĩnh vực này chỉ dành dưới 20% biên chế cho nhân viên tại một số vị trí có khả năng ảnh hưởng bởi AI.

DỰ ĐOÁN VỀ TƯƠNG LAI THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG

Báo cáo không dự đoán khả năng mất việc làm liên quan đến AI tạo sinh, vì chính sách còn tùy thuộc vào người sử dụng lao động cũng như định hướng của mỗi công ty khi quyết định tiết kiệm bằng cách tự động hóa AI hay đầu tư và phát triển thêm nhiều nhân sự. Hầu hết chuyên gia hy vọng, AI sẽ thay đổi phần lớn công việc trong vài năm tới thay vì loại bỏ hoàn toàn, tuy nhiên dự đoán khó có thể xảy ra nếu công nghệ phát triển vượt bậc.

Báo cáo nhấn mạnh sự cần thiết của hoạt động tăng cường đào tạo, trang bị cho người lao động khả năng thích ứng với tốc độ phát triển công nghệ nhanh chóng, ông Johnny C. Taylor Jr, Giám đốc Điều hành SHRM, khẳng định. "Các tập đoàn và chính phủ sẽ phải đầu tư nghiêm túc để theo kịp công nghệ".

Báo cáo từ Viện Burning Glass và SHRM cập nhật những thông tin mới nhất về dự đoán tác động của AI tạo sinh đối với nền kinh tế và nơi làm việc. Một số nghiên cứu khác cũng dự báo tiềm năng tăng trưởng kinh tế và tự động hóa hàng triệu việc làm, tiết kiệm thời gian lên tới 50% cho đa số tác vụ văn phòng thông thường.

Đồng tác giả Manav Raj của bài báo học thuật Viện Burning Glass tham khảo, cho biết nghiên cứu mới dường như mang lại kết quả đáng tin cậy, giúp phân tích dữ liệu cấp công ty hiệu quả. Nhưng ở giai đoạn này, ông cho rằng tất cả nghiên cứu đều chỉ là phỏng đoán có căn cứ.

"Nhiều bài báo trước kia thường kết luận làn sóng AI có tác động rất lớn", ông Raj, Trợ lý Giáo sư Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, cho biết. "Nhưng sẽ cần một thời gian dài nữa để chứng kiến hiệu ứng thực sự của làn sóng công nghệ mới sẽ trông như thế nào".