Bộ Giáo dục và Đào tạo đã báo cáo và đề xuất Thủ tướng Chính phủ thực hiện tổ chức việc biên soạn, xuất bản sách giáo khoa không sử dụng ngân sách nhà nước; bảo đảm chất lượng, tiến độ, không độc quyền.

Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ nêu tại báo cáo thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát và chất vấn, vừa được gửi đến Quốc hội tại kỳ họp thứ 7 đang diễn ra.

Trong một số phiên thảo luận, chất vấn, vấn đề sách giáo khoa với nhiều biểu hiện độc quyền, gây lãng phí lớn cho xã hội đã từng nóng nghị trường.

Bộ trưởng Nhạ cho biết, Bộ đã ban hành kế hoạch ngày 19/2/2019 biên soạn một bộ sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Kết quả, chương trình này được ban hành theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và định hướng nghề nghiệp của học sinh; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hoá dần ở các lớp học trên, chú trọng giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật, tăng cường thời gian hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hoạt động xã hội.

Trong đó, nội dung giáo dục lịch sử, giáo dục đạo đức, giáo dục công dân và rèn luyện kỹ năng sống được chú trọng nhằm giáo dục nhân sinh quan, thế giới quan, hoàn thiện nhân cách, giáo dục ý thức dân tộc, tinh thần yêu nước, các giá trị nhân văn, tinh thần cộng đồng và những phẩm chất tiêu biểu của công dân toàn cầu trong xu thế phát triển, đổi mới, sáng tạo của thời đại.

Đồng thời góp phần hình thành, phát triển cho học sinh những phẩm chất đạo đức, các năng lực giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề của thực tiễn đời sống, làm chủ bản thân, thực hiện trách nhiệm công dân, phù hợp với chuẩn giá trị đạo đức và quy định của pháp luật.

Bộ thực hiện lộ trình áp dụng chương trình mới: năm học 2020-2021 đối với lớp 1; năm học 2021-2022 đối với lớp 2 và lớp 6; năm học 2022-2023 đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10; năm học 2023-2024 đối với lớp 4, lớp 8 và lớp 11; năm học 2024-2025 đối với lớp 5, lớp 9 và lớp 12.

Báo cáo cũng nêu một số khó khăn, vướng mắc và hạn chế. Đó là, Bộ đã đề xuất phương án giao cho Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam biên soạn, in và phát hành sách giáo khoa, đã tính đến phương án tổ chức tuyển chọn 1 hãng tư vấn (nhà xuất bản) biên soạn bản thảo và biên tập, hoàn thiện bản mẫu một bộ sách giáo khoa nhưng cả 2 phương án đều không thực hiện được do vướng các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam và của Ngân hàng Thế giới.

Vì vậy, Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ thực hiện phương án tuyển chọn tác giả và tổ chức biên soạn 1 bộ sách giáo khoa tại báo cáo số 160 ngày 5/3/2019. Bộ trưởng Nhạ giải thích, đây là phương án đã thiết kế trong sổ tay hướng dẫn thực hiện dự án được phê duyệt tại quyết định số 2445/QĐ-BGDĐT ngày 19/7/2016 trên cơ sở thống nhất với Ngân hàng Thế giới và các bộ, ban, ngành có liên quan. 

Theo phương án này, Bộ đã xây dựng các gói thầu tuyển chọn chủ biên, tác giả và biên tập viên để tổ chức biên soạn sách giáo khoa. Tuy nhiên, phương án tuyển chọn tác giả biên soạn một bộ sách giáo khoa cũng không thực hiện được do không đủ ứng viên tham gia.

Nguyên nhân chủ yếu, theo Bộ trưởng là do hầu hết tác giả sách giáo khoa đã ký hợp đồng với một số nhà xuất bản và bắt đầu tổ chức biên soạn sách giáo khoa từ đầu năm 2018, khi dự thảo chương trình giáo dục phổ thông được công bố trên mạng để xin ý kiến rộng rãi; các biên tập viên sách giáo khoa có giấy phép hành nghề cũng đang thuộc biên chế hoặc hợp đồng với các nhà xuất bản nên không được phép dự tuyển tự do.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã báo cáo và đề xuất Thủ tướng Chính phủ thực hiện tổ chức việc biên soạn, xuất bản sách giáo khoa không sử dụng ngân sách nhà nước, bảo đảm chất lượng, tiến độ, không độc quyền, đầy đủ các môn học và hoạt động giáo dục đáp ứng yêu cầu triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới tuần tự theo các lớp của mỗi cấp học, trong đó lớp 1 bắt đầu từ năm học 2020 - 2021, lớp 6 bắt đầu từ năm học 2021-2022, lớp 10 bắt đầu từ năm học 2022 - 2023, Bộ trưởng Nhạ báo cáo Quốc hội.

Thời gian tới, Bộ trưởng nêu giải pháp thành lập Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa và thông báo rộng rãi để khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa đăng ký với nhà xuất bản theo quy định tại thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT.

Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa tiến hành thẩm định bản mẫu sách giáo khoa của các nhà xuất bản gửi về Bộ Giáo dục và đào tạo. Sau khi tổ chức thẩm định, Bộn này chỉ đạo và hỗ trợ các nhà xuất bản trong quá trình hoàn thiện bản mẫu sách giáo khoa, bảo đảm có ít nhất 1 bộ sách giáo khoa đầy đủ các môn học, hoạt động giáo dục được phê duyệt, cho phép sử dụng.

Đối với sách giáo khoa lớp 1, thời gian bắt đầu tổ chức thẩm định từ tháng 6/2019, tiếp tục chỉnh sửa, thực nghiệm, hoàn thiện bản mẫu sách giáo khoa, thẩm định lại theo quy định để được phê duyệt, cho phép sử dụng trước tháng 12/2019, kịp thời tổ chức in, phát hành phục vụ năm học 2020-2021.

Bộ cũng ban hành thông tư hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa để các địa phương chỉ đạo, tổ chức việc lựa chọn sách giáo khoa phù hợp với điều kiện thực tiễn, bảo đảm công khai, minh bạch, tránh độc quyền, Bộ trưởng khẳng định.