Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc - có lúc tưởng chừng sắp đi đến kết thúc - lại bất ngờ bùng lên với đe dọa áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào thứ Sáu tuần trước.

Vào trưa ngày hôm nay (10/5) theo giờ Việt Nam, Mỹ đã chính thức nâng thuế quan từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc. Ngay sau đó, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ có động thái đáp trả hành động của Mỹ. Dù vậy, vòng đàm phán giữa hai bên vẫn sẽ tiếp tục trong ngày 10/5 như dự kiến.

Theo BBC, căng thẳng leo thăng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể làm gia tăng thêm bất ổn cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng, làm tổn thương nền kinh tế thế giới.

Dưới đây là một số vấn đề trọng tâm trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung được hãng tin BBC tổng hợp.

1. Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc tăng như thế nào? 

Năm ngoái, với cáo buộc Trung Quốc có các hoạt động thương mại thiếu công bằng, Mỹ khơi mào cuộc chiến thương mại với nước này. Bên cạnh việc yêu cầu Trung Quốc dừng việc đánh cắp tài sản trí tuệ, Washington còn muốn Bắc Kinh phải đưa ra những thay đổi trong chính sách kinh tế mà theo Mỹ đang tạo lợi thế không công bằng cho các công ty nội địa.

Washington cũng muốn Trung Quốc nhập khẩu thêm nhiều hàng hóa của Mỹ để giải quyết khoản thâm hụt lên tới 419 tỷ USD năm 2018. Đây cũng là một trong những điểm quan trọng trong chính sách thương mại của ông Trump.

2. Mỹ và Trung Quốc đã áp thuế lên hàng hóa của nhau như thế nào tới thời điểm này?

Năm ngoái, Mỹ áp thuế lên 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc. Sau đó, Bắc Kinh đáp trả với thuế quan áp lên 110 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Mỹ. Từ ngày 10/5, Mỹ chính thức tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Trước đó, ông Trump cũng dọa sẽ áp thuế 25% lên thêm 325 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc trong thời gian không xa.

3. Những sản phẩm nào bị ảnh hưởng?

Kể từ khi cuộc chiến thương mại bắt đầu, các mặt hàng Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ trải khắp từ máy móc cho tới xe máy. Trước lần tăng thuế ngày 10/5, Mỹ đã áp thuế 10% lên 200 tỷ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc gồm cá, túi xách, quần áo và giày dép.

Dưới đây là top 10 mặt hàng của Trung Quốc bị Mỹ tăng thuế từ 10% lên 25% từ ngày 10/5.

Trung Quốc cáo buộc Mỹ khơi mào cuộc chiến tranh thương mại lớn nhất trong lịch sử, và đáp trả bằng việc đánh thuế lên các mặt hàng từ Mỹ từ hóa chất cho tới rau quả, rượu whiskey. Nước này cũng có động thái chiến lược khi đánh thuế nhắm vào các sản phẩm chủ lực của các bang ủng hộ đảng Cộng hòa (đảng của Tổng thống Trump) và những hàng hóa có thể mua được ở những nước khác, như đậu nành.

4. Chiến tranh thương mại tác động tới thị trường chứng khoán như thế nào? 

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung là nguyên nhân chính khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo trong năm 2018. Những biến động mạnh làm ảnh hưởng tới tâm lý của các đầu tư trên khắp thế giới và cũng khiến thị trường bốc hơi nhiều tỷ USD.

Năm 2018, chỉ số Hang Seng của Hồng Kông giảm hơn 13%, còn Shanghai Composite của chứng khoán Trung Quốc sụt gần 25%. Cả hai chỉ số này đều đã phục hồi phần nào trong năm nay với mức tăng lần lượt 12% và 16% từ đầu năm.

Trong khi đó, chỉ số công nghiệp Dow Jones của Mỹ giảm gần 6% trong năm 2018 và đã tăng khoảng 11% từ đầu năm.

Từ sau dòng trạng thái chia sẻ trên Twitter của ông Trump tuần trước, trong đó đe dọa tăng thuế nhập khẩu lên hàng hóa Trung Quốc, tới phiên giao dịch ngày thứ 5 tuần này, thị trường chứng khoán toàn cầu đã "bay hơi" 2.100 tỷ USD vốn hóa.

Năm ngoái, tỷ giá đồng Nhân dân tệ so với USD giảm 5%, trước khi bình ổn trở lại vào năm 2019, theo Reuters.

Việc Mỹ tiến hành tăng thuế lên 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc và nguy cơ leo thang căng thẳng với động thái trả đũa từ phía Bắc Kinh được dự báo sẽ gây ra những tác động lớn tới các thị trường tài chính trong thời gian tới.

5. Các cuộc chiến thương mại khác đang diễn ra như thế nào?

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung gây ra hiệu ứng dây chuyền đối với các quốc gia khác và cả nền kinh tế toàn cầu. Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang là nhân tố khiến "tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm đáng kể" trong năm ngoái. Tổ chức này cũng hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2019.

Một số quốc gia khác cũng có thể bị ảnh hưởng gián tiếp, đặc biệt là những nước là đối tác thương mại quan trọng với Mỹ hoặc Trung Quốc - hoặc đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng của hai nước này.

Cuộc chiến với Trung Quốc là một trong hàng loạt tranh chấp về thương mại mà Mỹ khởi xướng với nhiều quốc gia khác trong năm 2018. Chính quyền Tổng thống Trump đã áp thuế nhập khẩu lên hàng hóa từ Mexico, Canada và Liên minh châu Âu (EU) nhằm khuyến khích người tiêu dùng Mỹ mua hàng hóa sản xuất trong nước. Tất cả các quốc gia này đều đã có động thái đáp trả bằng việc áp hoặc tăng thuế lên hàng nhập từ Mỹ.