"Hệ thống quy định rắc rối làm suy nhược tinh thần kinh doanh"

Tổng Giám đốc Tập đoàn VinaCapital Don Lam đã có đánh giá về môi trường kinh doanh Việt Nam nhìn từ chỉ số khảo sát Niềm tin doanh nhân  (CEO.CI). Khảo sát được Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (VPSF) thực hiện dưới sự hỗ trợ của Ngân hàng ADB. 

Thành lập năm 2003, VinaCapital là một trong những công ty quản lý đầu tư hàng đầu của Việt Nam nắm giữ danh mục cổ phiếu của loạt các doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Tổng trị giá tài sản của quỹ hiện đã vượt 3 tỷ USD. 

Tổng giám đốc VinaCapital, Don Lam nhận định, kết quả khả quan của CEO.CI cho thấy niềm tin của các nhà lãnh đạo khối doanh nghiệp tư nhân tiếp tục tăng lên và trong bối cảnh khu vực tư nhân ngày càng có vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng trong tương lai của Việt Nam. Điều này rất có lợi cho nền kinh tế Việt Nam. 

Tuy nhiên, chỉ số CEO.CI đã cho thấy  một số rào cản quan trọng mà các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tham gia khảo sát cho rằng đang gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh. Mỗi ngành nghề có những vấn đề riêng, song tựu trung có các vấn đề chính mà tất cả đều gặp phải.

Thứ nhất, hệ thống thủ tục hành chính phức tạp. Thời gian qua Việt Nam đã rất nỗ lực để cải thiện tính hiệu quả của môi trường kinh doanh, được chứng minh bởi thứ hạng của Việt Nam trong các khảo sát của Ngân hàng Thế giới (WB) được cải thiện dần qua mỗi năm song còn có rất nhiều việc cần làm. Gần một nửa doanh nghiệp tham gia khảo sát của VPSF cho rằng các rào cản trong quy định/luật lệ khiến doanh nghiệp của họ chịu thiệt hại bằng cách này hay các khác. 

“Hệ thống các quy định chồng chéo, không rõ ràng, thiếu hiệu quả đang khiến khu vực tư nhân tốn thêm các chi phí và thời gian không chính thức, và khiến khu vực này kém cạnh tranh hơn”, ông Don Lam nói. 

Ông Don Lam cho rằng các chủ doanh nghiệp Việt Nam đang phải đương đầu với rất nhiều vấn đề, tốn nhiều thời gian, công sức mà chi phí mà lẽ ra có thể được sử dụng hiệu quả hơn. Có thể kể đến việc đóng thuế rất khó khăn, cần có một loạt các giấy phép con để thực hiện các chức năng và công việc tưởng chừng đơn giản, các thủ tục xuất nhập khẩu phức tạp và không rõ ràng, sự phối hợp giữa các bộ ngành hoặc giữa chính quyền trung ương và địa phương thiếu đồng bộ…

“Cần có sự thay đổi về triết lý điều hành, rời khỏi việc đòi hỏi các doanh nghiệp phải xin giấy phép để thực hiện các công việc vốn rất bình thường ở hầu hết các nơi trên thế giới như quảng cáo, marketing, mở thêm các lĩnh vực kinh doanh mới”, CEO VinaCapital nhận định. 

Vị này còn nhấn mạnh về vấn đề khó khăn tín dụng với doanh nghiệp tư nhân. Theo đó, các doanh nghiệp vẫn trông chờ chủ yếu vào nguồn vốn vay ngân hàng, nhưng có tâm lý chung rằng đối tượng mà các ngân hàng Việt Nam ưu ái là các doanh nghiệp nhà nước chứ không phải khu vực tư nhân. Mặc dù thị trường vốn của Việt Nam đang mở rộng khá nhanh chóng (giúp một số công ty lớn có thể gọi vốn mà không cần đến ngân hàng), các ngân hàng vẫn tiếp tục có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn vốn cho hầu hết các công ty địa phương. 

Hiện tại, doanh nghiệp nhà nước chiếm đến 40% tổng dư nợ trong hệ thống ngân hàng, nhưng chỉ đóng góp 33% GDP. 

Ông Don Lam lấy dẫn chứng một khảo sát khác thực hiện trên 2.600 doanh nghiệp cho thấy 70% các công ty tư nhân nhỏ và vừa bắt buôc phải tìm đến thị trường tín dụng “đen” để có vốn hoạt động – điều chỉ làm giàu thêm cho bên cho vay chứ không đem lại lợi ích gì cho các công ty và ngân hàng.

Do đó, vị CEO này khuyến nghị các quy định của ngành ngân hàng cần được sửa đổi để các doanh nghiệp tư nhân có sự bình đẳng trong tiếp cận vốn vay. Lý tưởng nhất là thị trường sẽ phát triển đến mức độ mà các ngân hàng sẽ cạnh tranh nhau để tiếp cận doanh nghiệp tư nhân chứ không phải là ngược lại. 

“Người Việt nổi tiếng là giàu tinh thần kinh doanh, nhưng có lẽ ít có điều gì làm suy nhược tinh thần ấy hơn hệ thống quy định rắc rối vô tận”, ông Don Lam chia sẻ và khẳng định: Chính phủ Việt Nam đang đi đúng hướng trong rất nhiều sáng kiến và giải pháp, nhưng sự thay đổi cần được thúc đẩy nhanh hơn nữa để bắt kịp thị trường toàn cầu. Việt Nam đang có rất nhiều cơ hội, và tạo dựng môi trường tối ưu cho khu vực tư nhân phát triển nên được xem là ưu tiên cao nhất.