Khi phí vận chuyển container Hải Phòng - Hà Nội đắt gấp ba Hàn Quốc - Việt Nam

Chi phí vận chuyển cho một container hàng từ cảng Hải Phòng về Hà Nội hay ở chiều ngược lại (khoảng 100 km), đắt gấp ba lần so với chi phí vận chuyển một container hàng từ Trung Quốc và Hàn Quốc về Việt Nam.

Đây là thông tin mới được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tập hợp để chuẩn bị cho hội nghị Thủ tướng gặp mặt doanh nghiệp vào ngày 17/5 tới.

Chi phí nộp thuế cao nhất so với ASEAN 4

Theo nghị quyết của Chính phủ, một trong những nhiệm vụ mà VCCI được giao là tổ chức điều tra, thống kê, tổng hợp các chi phí chính thức, không chính thức đối với doanh nghiệp, so sánh với các doanh nghiệp trong khu vực, quốc tế và đề xuất giải pháp giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Thực hiện nhiệm vụ này, VCCI đã tiến hành tìm hiểu các nghiên cứu liên quan đến chi phí kinh doanh như: khảo sát doanh nghiệp, chi phí kinh doanh, hiệu quả kinh doanh và môi trường đầu tư và khảo sát về môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới; dự án nghiên cứu về chỉ số khởi nghiệp toàn cầu của Hiệp hội Các nhà nghiên cứu kinh doanh toàn cầu (GERA); dự án chỉ số cạnh tranh toàn cầu (GCI) của Diễn đàn Kinh tế thế giới....

Tuy nhiên, không phải tất cả các nghiên cứu nêu trên đều có thể giúp chỉ ra bức tranh hiện tại về chi phí kinh doanh ở mỗi nước và so sánh giữa các nước với nhau.

VCCI cho rằng, trong số các nghiên cứu trên, nghiên cứu “Khảo sát về môi trường kinh doanh” của Ngân hàng Thế giới xem xét nhiều các vấn đề về chi phí kinh doanh nhất. 

Theo báo cáo năm 2017, chi phí kinh doanh ở Việt Nam về cơ bản đang ở mức cao so với các nước trong cùng khu vực như Singapore hay Malaysia. Đặc biệt là chi phí tiếp cận điện năng của Việt Nam cao gấp gần 49 lần so với Philippines.

Chi phí nộp thuế ở Việt Nam cao nhất so với ASEAN 4, ở mức 39,1% lợi nhuận, cao hơn 2 lần so với Singapore. Tương tự như vậy, chi phí tuân thủ chứng từ xuất khẩu cũng ở mức cao nhất, gấp gần 4 lần so với Singapore và hơn 3 lần so với Philippines. 

Chủ tịch VCCI nhận định, đây thực sự là một vấn đề rất đáng lo ngại bởi nó làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Khảo sát từ VCCI cũng cho thấy các vấn đề khác liên quan đến chi phí cũng đang gây lo ngại lớn.

Đó là, chi phí về logistics vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu chi phí kinh doanh của các doanh nghiệp. Chẳng hạn, chi phí vận chuyển cho một container hàng từ cảng Hải Phòng về Hà Nội hay ở chiều ngược lại (khoảng 100 km), đắt gấp ba lần so với chi phí vận chuyển một container hàng từ Trung Quốc và Hàn Quốc về Việt Nam. 

Ngoài ra còn có những chi phí phát sinh liên quan đến thủ tục hành chính, nộp phí, thời gian chậm trễ, giá xăng dầu tăng, phụ phí vận tải biển… Gần đây việc thu phí cảng biển (như ở cảng Hải Phòng) càng làm cho chi phí logistics chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành hàng hóa xuất khẩu.

Liên quan đến thuế xuất nhập khẩu, VCCI cho biết ảnh hưởng của mức thuế nhập khẩu mới đối với nguyên liệu đầu vào sản xuất của các công ty sản xuất bao bì nhựa phải chịu mức thuế nhập khẩu mới tăng gấp ba lần kể từ đầu tháng 1/2017, việc áp thuế nhập khẩu hạt nhựa PP lên mức 3% tác động trực tiếp vào cơ cấu giá thành sản phẩm và gián tiếp tác động đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Ám ảnh chi phí không chính thức

Chi phí vay vốn, vấn đề rủi ro vay nợ, đặc biệt là nợ ngắn hạn cũng được VCCI đề cập, nhìn từ góc độ của các ngân hàng cho vay. Theo đó, để đảm bảo cho doanh nghiệp Việt Nam có chính sách giá cạnh tranh hơn, cần có sự chuyển dịch cơ cấu nguồn vốn vay từ nợ ngắn hạn (tài trợ kinh doanh) sang gia tăng tỷ trọng nợ dài hạn nhằm ổn định trần chi phí lãi vay.

Theo VCCI, chi phí thuê mặt bằng kinh doanh trong nước quá cao cũng gây khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hầu hết các doanh nghiệp có quy mô trung bình trở xuống tại Việt Nam không thể chi trả những khoản phí cao để thuê mặt bằng tốt, có vị trí thuận lợi, bị lép vế so với các đối thủ quốc tế, là những nhà bán lẻ danh tiếng, giàu kinh nghiệm, có tiềm lực tài chính vững mạnh hơn.

Giá thuê mặt bằng là nguyên nhân dẫn đến các chuỗi ăn uống và bán lẻ nội địa bị lép vế hơn so với hầu hết các chuỗi bán lẻ của nước ngoài.

Với chi phí về lao động, VCCI dẫn kết quả “Khảo sát thực trạng hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp Nhật Bản tại châu Á và châu Đại Dương năm 2016” được Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) công bố ngày 14/2/207 tại Hà Nội, cho thấy gần 60% doanh nghiệp lo ngại chi phí nhân công tăng cao tại Việt Nam.

Trong các khó khăn của doanh nghiệp, chi phí không chính thức là vấn đề được đề cập liên tục ở nhiều diễn đàn.

VCCI cho biết, theo kết quả nghiên cứu tại 11.000 doanh nghiệp của báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2016, trung bình cứ 3 doanh nghiệp được hỏi thì có 2 doanh nghiệp xác nhận trả loại phí này. 

Nhìn chung, tình hình không có mấy cải thiện khi từ 9-11% doanh nghiệp tham gia điều tra từ năm 2014-2016 cho biết các khoản chi phí cho riêng mục này chiếm tới hơn 10% tổng doanh thu của họ, cao hơn hẳn mức 6-8% giai đoạn 5 năm trước.

Tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp vẫn phổ biến, chỉ tiêu này dù được cải thiện trong hai năm qua (giảm từ 65% năm 2013-2014 xuống còn 58% năm 2016) nhưng vẫn cao so với kết quả điều tra các năm trước đó.