Văn phòng tổng thống Hàn Quốc ngày 22/8 tuyên bố sẽ chấm dứt hiệp ước chia sẻ tình báo với Nhật Bản trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang với nước láng giềng.

Theo Phó giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia Kim You-geun, việc Nhật Bản thắt chặt các biện pháp kiểm soát hàng xuất khẩu đã gây ra thay đổi "nghiêm trọng" trong quan hệ hợp tác an ninh giữa hai nước.

"Hàn Quốc đánh giá việc duy trì một thỏa thuận chia sẻ thông tin quân sự nhạy cảm hiện không còn phù hợp với lợi ích quốc gia của mình", ông Kim phát biểu tại Seoul ngày 22/8.

Quyết định này được cho là sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Hàn Quốc và Nhật Bản - hai đồng minh quan trọng nhất của Mỹ tại châu Á. Theo các nhà phân tích, động thái của Hàn Quốc là thất bại trong nỗ lực việc thúc đẩy hợp tác an ninh ba phương với Seoul và Tokyo của Mỹ.

Theo Euan Graham, giám đốc trung tâm La Trobe Asia thuộc Đại học La Trobe ở Melbourne, Australia, rạn nứt Nhật - Hàn tạo "lỗ hổng lớn trong mạng lưới liên minh của Mỹ và điều này có lợi cho Triều Tiên và Trung Quốc".

"Chúng tôi hy vọng Nhật Bản và Hàn Quốc có thể cùng nhau giải quyết những mâu thuẫn. Tôi hy vọng họ có thể làm việc đó thật nhanh", Trung Tá Dave Eastburn, người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Mỹ, nói trong một thông cáo sau quyết định của Hàn Quốc. "Chia sẻ thông tin tình báo là điểm mấu chốt trong việc phát triển các chính sách và chiến lược quân sự chung của chúng tôi".

Đáp lại động thái của Seoul, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Taro Kono nói rằng hành động của Hàn Quốc "cho thấy sự hiểu lầm nghiêm trọng về môi trường an ninh trong khu vực và là điều vô cùng đáng tiếc". Ông nói rằng "quan hệ giữa Nhật Bản và Hàn Quốc đang trong tình huống cực kỳ khó khăn, khi phía Seoul có hàng loạt động thái tiêu cực và vô lý".

Phía Hàn Quốc nói rằng có thể cân nhắc lại quyết định này nếu Nhật Bản hủy bỏ các biện pháp kiểm soát hàng xuất khẩu. Hiệp ước chia sẻ tình báo giữa hai quốc gia này sẽ chấm dứt vào ngày 23/11 tới nếu không được gia hạn. Đồng Yên Nhật, được xem là đồng tiền "tránh bão", đã tăng 0,4% lên 106,25 Yên đổi một USD sau tuyên bố của Hàn Quốc.

Mối quan hệ giữa hai nước rơi vào tình thế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua kể từ khi Tòa án Tối cao Hàn Quốc phán quyết một công ty Nhật Bản chịu trách nhiệm bồi thường cho các công nhân cũ của Hàn Quốc và gia đình họ. Trong khi Tokyo nói rằng trách nhiệm bồi thường như vậy đã được xử lý theo một hiệp ước vào năm 1965, phía Seoul khẳng định hiệp ước này không tính đến nỗi đau và chịu đựng về mặt tinh thần.

Từ đó, Nhật tuyên bố siết chặt biện pháp kiểm soát hàng xuất khẩu sang Hàn Quốc với lý do an ninh quốc gia. Đáp lại, Seoul loại bỏ Nhật Bản ra khỏi "danh sách trắng" các đối tác thương mại đáng tin cậy.