17:17 04/09/2018

Khủng hoảng các nền kinh tế mới nổi, mối lo mới của giới đầu tư toàn cầu

Diệp Vũ

Song song với cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, khủng hoảng trỗi dậy tại các nền kinh tế mới nổi đang khiến giới đầu tư lo lắng

Khách hàng đứng ngoài một địa điểm thu đổi ngoại tệ ở Buenos Aires, Argentina, hôm 30/8 - Ảnh: Getty/CNBC.
Khách hàng đứng ngoài một địa điểm thu đổi ngoại tệ ở Buenos Aires, Argentina, hôm 30/8 - Ảnh: Getty/CNBC.

Song song với cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, khủng hoảng trỗi dậy tại các nền kinh tế mới nổi đang trở thành một mối bận tâm mới của giới đầu tư toàn cầu - hãng tin CNBC cho hay.

Mấy năm trước, các nhà đầu tư từng "mất ăn mất ngủ" vì sự hình thành của "Fragile Five" - một nhóm gồm 5 nền kinh tế mới nổi lớn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) bắt đầu đảo ngược chương trình nới lỏng định lượng (QE) vào năm 2013. Gồm các nước Brazil, Ấn Độ, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ và Nam Phi, nhóm này khi đó có một vài đặc điểm chung là đồng tiền mất giá mạnh, thâm hụt cán cân vãng lai ở mức cao và chính trị trong nước thiếu ổn định.

Giá hàng hóa cơ bản sụt giảm và sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc đã gia tăng sức ép đè nặng lên các nền kinh tế mới nổi quy mô lớn nói trên. Nhưng sau đó, nhóm nền kinh tế này bắt đầu có chuyển biến khả quan. Chẳng hạn, chính quyền mới ở Ấn Độ và Indonesia đã tiến hành các cải tổ chính trị và kinh tế. Các nhà đầu tư bắt đầu rót vốn mạnh vào các thị trường này.

Nhưng giờ đây, khủng hoảng lại đang trỗi dậy ở các nền kinh tế mới nổi quy mô lớn. Lần này, "thủ phạm" là đồng USD mạnh, căng thẳng gia tăng kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên cầm quyền, nỗi lo về chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, và cả lãi suất tăng ở Mỹ.

Một điểm khác biệt là cuộc khủng hoảng lần này lan rộng hơn lần trước, đe dọa nhiều nền kinh tế hơn, từ các nền kinh tế ở Nam Mỹ, tới Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi, và một số nền kinh tế lớn hơn ở châu Á như Ấn Độ và Trung Quốc. Một vài nước trong số này đang chứng kiến đồng tiền mất giá kỷ lục, lạm phát và thất nghiệp cao, và trong một vài trường hợp là căng thẳng leo thang với Mỹ.

Tuần trước, Argentina đã phải xin Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) giải ngân nhanh một khoản vay khẩn cấp, và động thái này đã khiến thị trường toàn cầu bị sốc. Từ đầu năm đến nay, đồng Peso của Argentina đã mất giá quá nửa và lãi suất đã tăng lên mức 60%.

Mâu thuẫn giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ quanh việc Ankara bắt giữ mục sư người Mỹ Andrew Brunson không chỉ khiến đồng Lira giảm giá xuống mức thấp kỷ lục mà còn khiến thị trường tài chính toàn cầu trải qua những phiên giao dịch "đỏ lửa". Đồng Lira đã mất 40% giá trị từ đầu năm đến nay, chủ yếu do các chính sách kém thân thiện và lời kêu gọi hạ lãi suất của Tổng thống Tayyip Erdogan.

Nhiều quốc gia mới nổi cũng đang trong tình trạng nặng nợ và đồng USD mạnh khiến các nước này gặp khó khăn lớn hơn trong việc trả nợ. Dữ liệu mới nhất từ Viện Tài chính Quốc tế (IIF) cho thấy nợ của các nền kinh tế mới nổi không bao gồm Trung Quốc đã tăng từ 9 nghìn tỷ USD vào năm 2002 lên 21 nghìn tỷ USD vào năm 2007 và 63 nghìn tỷ USD vào năm 2017.

Từ đầu năm đến nay, chỉ số MSCI Emerging Markets của các thị trường chứng khoán mới nổi đã giảm gần 9%.

Các nhà đầu tư toàn cầu đang đứng trước thế tiến thoái lưỡng nan là có nên tiếp tục rót vốn vào các thị trường mới nổi. Dù có mức lợi nhuận cao hơn, tình hình ở các thị trường này đang cho thấy một cuộc khủng hoảng âm ỉ.

Tuy vậy, lãi suất tăng ở Mỹ và các nền kinh tế lớn khác có thể khuyến khích các nhà đầu tư rút vốn về các thị trường phát triển. Trong trường hợp đó, bong bóng tại các thị trường mới nổi rất có khả năng sẽ nổ - CNBC nhận định.