Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/9 bất ngờ sa thải cố vấn an ninh quốc gia JohnBolton do bất đồng trong các vấn đề chính sách đối ngoại nhiều thách thức như Triều Tiên, Iran, Afghanistan và Nga.

"Tôi đã thông báo với ông John Bolton vào tối qua rằng sự phục vụ của ông ấy không còn là điều cần thiết ở Nhà Trắng nữa. Tôi rất không đồng tình với nhiều đề xuất của ông ấy, và những người khác trong chính quyền cũng vậy", ông Trump nói trong một dòng trạng thái (tweet) trên mạng xã hội Twitter. Ông cũng cho biết sẽ bổ nhiệm người thay thế ông Bolton vào tuần tới.

Ông Bolton là vị cố vấn an ninh thứ ba của chính quyền ông Trump và được biết đến là một nhân vật "diều hâu" hàng đầu về chính sách đối ngoại. Trong thời gian nắm giữ cương vị này, ông Bolton đã hối thúc ông Trump không ngừng gây sức ép lên Triều Tiên, bất chấp những nỗ lực ngoại giao của Washington với Bình Nhưỡng.

Ngoài ra, ông Bolton cũng là "kiến trúc sư trưởng" trong lập trường cứng rắn của ông Trump đối với Iran. Ông phản đối ý tưởng của ông Trump về gặp lãnh đạo Iran, đồng thời ủng hộ đường lối cứng rắn hơn với Nga và gần đây hơn là với Afghanistan.

Nguồn thạo tin nói rằng quyết định sa thải ông Bolton được ông Trump đưa ra sau một cuộc tranh luận gay gắt giữa hai ông vào ngày thứ Hai về vấn đề Afghanistan.

Ông Bolton, 70 tuổi, còn mâu thuẫn với Ngoại trưởng Mike Pompeo, một nhân vật trung thành với ông Trump.

Những gì ông Bolton nói về việc ông từ chức có khác với những gì ông Trump công bố. "Tôi đề nghị từ chức vào tối qua, và Tổng thống Trump nói: ‘Để ngày mai hãy nói chuyện này’".

Trong các cuộc họp, ông Trump đã không ít lần nói vui về sự cứng rắn của ông Bolton trong chính sách đối ngoại. Có lần, ông Trump giới thiệu ông Bolton với các quan chức nước ngoài thăm Nhà Trắng rằng: "Các ngài đều đã biết đến ông Jonh Bolton tuyệt vời. Ông ấy sẽ ném bom các ngài. Ông ấy sẽ chiếm cả đất nước của các ngài".

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton trong một cuộc họp.

Nguồn tin là quan chức Nhà Trắng nói rằng ông Trump ngày càng trở nên lo ngại về khuynh hướng "diều hâu" của ông Bolton. Giới phân tích cũng xem ông Bolton là một lựa chọn không phù hợp cho một chính quyền không muốn dính líu vào các vấn đề ở nước ngoài.

Ông Bolton là người phản đối kế hoạch của Bộ Ngoại giao Mỹ về ký một thỏa thuận hòa bình Afghanistan với phiến quân Taliban, cho rằng thủ lĩnh của tổ chức này không đáng tin cậy.

Giới chức Mỹ cũng nói ông Bolton chính là người chịu trách nhiệm cho sự không thành công như mong muốn của hội nghị thượng đỉnh ở Hà Nội hồi tháng 2 năm nay giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un vì đã đưa ra một danh sách những đòi hỏi cứng rắn, dẫn tới sự từ chối của ông Kim.

Hồi tháng 5, truyền thông nhà nước Triều Tiên chỉ trích mạnh ông Bolton, gọi ông là "kẻ hiếu chiến", người "thêu dệt nhiều chính sách gây hấn".

Giá dầu thô giao sau tại Mỹ có lúc giảm khoảng 2% trong phiên giao dịch ngày thứ Ba sau khi có tin ông Bolton từ chức. Nhà đầu tư tin rằng việc ông Bolton rời cương vị cố vấn an ninh quốc gia sẽ dẫn tới việc Mỹ có chính sách mềm mỏng hơn đối với Iran. Lúc đóng cửa, giá dầu WTI giao sau giảm 0,45 USD/thùng, tương đương giảm 0,8%, còn 57,4 USD/thùng.

Ông Bolton là người định hướng chính sách của chính quyền ông Trump với Iran, bao gồm việc Mỹ từ bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 và tái áp các biện pháp trừng phạt kinh tế lên quốc gia Vùng Vịnh này. Ông cũng được cho là đã ủng hộ một kế hoạch không kích Iran trong mùa hè năm nay, sau khi Iran bắn rơi một thiết bị bay không người lái của Mỹ. Tuy nhiên, kế hoạch tấn công này đã bị ông Trump hủy bỏ vào phút chót.

Ông Bolton từ lâu là người chỉ trích mạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin và phản đối việc ông Trump muốn Nga quay lại nhóm 7 nước công nghiệp phát triển (G7). Ông phản đối các hiệp ước kiểm soát vũ khí với Nga, và giữ vai trò quan trọng trong quyết định của ông Trump rút Washington khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) có từ năm 1987 vào tháng trước.

Ngoài ra, với quan điểm đề cao quyền lực của nước Mỹ, ông Bolton cũng chỉ trích mạnh những định chế quốc tế như Liên hiệp quốc và Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).