Ngày 17 tháng 2 bốn mươi năm về trước mãi mãi đi vào lịch sử đất nước với dấu ấn sáng ngời tinh thần yêu nước của cả một dân tộc, khi quân và dân ta buộc phải cầm súng trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc.

Hồi đó, chúng ta vừa trải qua mấy chục năm chiến tranh, đang dồn sức tái thiết đất nước, lại phải tập trung lực lượng cho cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam khi bè lũ Pol Pot ở Campuchia trở mặt tấn công xâm lược Việt Nam, thì bất ngờ bị tấn công trên toàn tuyến biên giới phía Bắc từ rạng sáng ngày 17/2/1979.

Tuy bị bất ngờ, nhưng nhờ lòng quả cảm và ý chí quật cường của quân và dân ta, nhờ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế, chúng ta đã giành được thắng lợi trong các cuộc chiến đấu một mất một còn, đương đầu với hơn 600 nghìn quân đối phương, được chia làm hai cánh tràn qua biên giới từ Lai Châu đến Quảng Ninh, mà cánh chủ yếu tấn công chính diện từ Cao Bằng đến Móng Cái.

Trong hơn một tháng chiến đấu từ 17/2 đến 18/3 năm 1979, quân và dân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 62.500 tên địch; phá hủy hơn 280 xe tăng, hơn 270 xe vận tải, 115 khẩu pháo và súng cối; thu nhiều phương tiện chiến tranh; bắt nhiều tù binh.

Tuy nhiên, thắng lợi to lớn hơn cả là thắng lợi của chính nghĩa, khi dân tộc ta giành quyền tự vệ chính đáng để bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.

Chiến thắng của quân và dân ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc năm 1979 không chỉ có ý nghĩa về mặt giữ gìn "non sông gấm vóc" của Tổ quốc, mà còn tô đậm thêm truyền thống bất khuất của dân tộc Việt Nam và góp phần bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới, tạo tiền đề và điều kiện để nhiều quốc gia hòa hiếu với nhau.

Từng trải qua biết bao mất mát, hy sinh trong các cuộc chiến tranh chống ngoại xâm, nhân dân ta luôn mong muốn được sống trong hòa bình và hữu nghị với các dân tộc, nhất là với các nước láng giềng cận kề sông núi. Nhưng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc là bất khả xâm phạm. Chúng ta buộc phải cầm súng để bảo vệ đất nước với tinh thần "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" là vì thế. Và chúng ta đã chiến thắng với quyết tâm phải bảo vệ bằng mọi giá chủ quyền và lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc mà các thế hệ ông cha đã đổ bao mồ hôi, công sức và máu xương để tạo lập, giữ gìn.

Tổ quốc và nhân dân ta mãi mãi ghi công, tri ân những chiến sĩ và đồng bào đã anh dũng chiến đấu và hy sinh trong các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc mà mãi tận năm 1989 mới thật sự kết thúc.

Sự hy sinh ấy cùng với sự hy sinh của các thế hệ trong các cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc trước đây đã góp phần làm rạng ngời thêm lịch sử hào hùng của đất nước Việt Nam ta.

(*) Giáo sư Đào Nguyên Cát là Tổng biên tập Thời báo Kinh tế Việt Nam