Nỗi lo “chưa giàu đã già” của các nền kinh tế mới nổi châu Á

Theo CNBC, giới chuyên gia kinh tế nhận định trong vài thập kỷ tới, dân số châu Á sẽ già nhanh nhất thế giới. Các quốc gia mới nổi tại châu lục này bắt đầu phải lo lắng bởi tăng trưởng đã bắt đầu chững lại trước khi kịp chuyển sang thành nền kinh tế thu nhập cao.

Các chuyên gia kinh tế của Standard Chartered cho rằng tình trạng già hóa nhanh chóng của châu Á gây ảnh hưởng lớn tới tăng trưởng của các nền kinh tế như Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc và Thái Lan vào khoảng năm 2020, và Singapore vào năm 2025.

Trong khi đó, ngân hàng này dự báo Trung Quốc sẽ chuyển thành nền kinh tế thu nhập cao vào năm 2026, còn Thái Lan là vào năm 2040. Như vậy có nghĩa các nước này đã “già nua” trước khi trở thành nền kinh tế thu nhập cao.

Xu hướng này gây áp lực lên hệ thống tài chính công khi chính phủ gặp khó khăn trong việc vận hành hệ thống an sinh xã hội để đáp ứng lượng người già tăng lên nhanh chóng.

“Già trước khi giàu” là thách thức lớn trong trung hạn của các nền kinh tế đang phát triển tại châu Á và Mỹ Latinh, cản trở con đường trở thành một quốc gia thu nhập cao”, báo cáo của Standard Chartered cho biết. “Yếu tố dân số bất lợi làm giảm tăng trưởng GDP tiềm năng và kìm hãm sự phát triển của các nước này. Tuổi tác cao cũng ảnh hưởng tới năng suất, khả năng tiêu dùng và đầu tư của người dân”.

Trong bối cảnh chi tiêu cho an sinh xã hội tăng cao trong khi thuế thu nhập giảm, các nền kinh tế này càng cấp thiết phải ổn định hệ thống tài chính, Andy Seaman, giám đốc đầu tư của Stratton Street Capital, nhận định.

“Một trong những nguy cơ lớn nhất của các nền kinh tế này là nợ nần, đặc biệt là khi dân số trong độ tuổi lao động bắt đầu giảm và phải oằn vai chịu gánh nặng nợ”, Seaman nói.

Các chính phủ bắt đầu mở rộng lực lượng lao động bằng các biện pháp như tăng lao động nữ và nâng tuổi nghỉ hưu. Các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore hiện đã đầu tư nâng cao kỹ năng cho lao động lớn tuổi và áp dụng công nghệ để tăng năng suất lao động.

Tuy nhiên, những biện pháp này mới chỉ được áp dụng tại các nền kinh tế tiên tiến của châu Á. Theo CNBC, giới chuyên gia cho rằng nhu cầu tăng nguồn thu khiến các chính phủ áp thuế cao hơn lên nhóm dân số lao động vốn đang thu hẹp.

"Chẳng quốc gia nào có thể tự tin có thể vừa đáp ứng nhu cầu của dân số già hóa vừa có mức thuế thấp…”, Chris Woo, quản lý thuế tại PwC Singapore, cho biết.

Năm 2015, Tổ chức Hợp tác và Phát hiển Kinh tế khuyến nghị các nền kinh tế này nên tập trung vào thuế dịch vụ kỹ thuật số. Theo đó, New Zealand đã làm bắt đầu áp thuế đối với các dịch vụ số từ tháng 10/2016. Australia cũng sẽ làm theo trong năm 2017.

Tuy nhiên, việc áp thuế này cũng không phải dễ dàng, đặc biệt khi khả năng thu thuế của các nền kinh tế đang phát triển còn hạn chế và dân còn nghèo. Chiu Wu Hong, người đứng đầu bộ phận thuế của KPMG Singapore, dẫn một nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển châu Á, cho biết tình trạng nợ thuế ở các nước này còn rất cao.

“Nguyên nhân của tình trạng này có rất nhiều, ví dụ như khó theo dõi các giao dịch thực hiện qua mạng hoặc nhà cung cấp dịch vụ đặt ở nước ngoài”, Chiu nói.

Theo CNBC, tình hình khá cấp bách bởi lượng dân số già tại châu Á đang tăng lên nhanh chóng. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, Trung Quốc và Singapore sẽ chỉ mất 25 năm để chuyển từ xã hội “đang già” sang “già”. Một xã hội được gọi là già khi dân số trên 65 tuổi chiếm tỷ lệ từ 14 - 20%.

Còn Thái Lan và Hàn Quốc chỉ mất khoảng 20 năm. Trong khi đó, Anh mất 45 năm để chuyển sang trạng thái này, còn Mỹ và Pháp lần lượt mất 69 và 115 năm.

Theo các chuyên gia kinh tế của Standard Chartered, tình trạng tỷ lệ sinh giảm, tuổi thọ tăng, đang ngày càng trở nên phổ biến tại châu Á.

“Hiện vẫn chưa có những động thái tích cực để đối phó với tình trạng già hóa nhanh chóng này. Bất chấp những cải cách về chính sách, hệ thống hưu trí tại nhiều nước châu Á vẫn còn bất ổn. Hệ thống lương hưu của Trung Quốc được dự báo sẽ thâm hụt vào năm 2030, còn Thái Lan vào năm 2041. Thời điểm đó, hệ thống lương hưu của Hàn Quốc và Việt Nam cũng sẽ thâm hụt nhẹ”, báo cáo của Standard Chartered cho biết.