Hưởng lợi từ hội nhập, doanh nghiệp xăng dầu nhập khẩu với mức thuế chỉ từ 0-5% nhưng giá bán lẻ đến tay của người dân vẫn được tính mức thuế từ 10-20% trong năm 2015.

Người tiêu dùng chịu thiệt… từ hội nhập

Liên Bộ Tài Chính - Công Thương đang áp dụng biểu thuế nhập khẩu trong Thông tư 78 ban hành tháng 5/2015 làm cơ sở tính giá xăng dầu bán lẻ trong nước. Cụ thể, thuế với xăng là 20%, dầu diesel và mazut là 10%, dầu hỏa là 13%.

Tham gia Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), Việt Nam phải từng bước mở cửa thị trường. Tháng 11/2014, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 165 biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện ATIGA trong giai đoạn 2015 -2018.

Theo đó, từ ngày 1/1/2015, thuế nhập khẩu xăng dầu từ ASEAN được điều chỉnh như sau: xăng là 20%, dầu diesel, madút được giảm còn 5%.

Các doanh nghiệp nhập khẩu dầu chỉ cần có giấy chứng nhận xuất xứ chứng minh được nơi mua dầu thuộc các nước trong khu vực ASEAN là có thể được hưởng những ưu đãi thuế trên.

Mức thuế nhập xăng dầu qua các thời điểm.

Từ tháng 4/2015 đến nay, liên bộ áp dụng mức thuế nhập khẩu với xăng là 20%, dầu diesel là 10%. Như vậy, thực chất thuế nhập khẩu diesel là 5% nhưng giá bán lẻ cho người dân vẫn áp dụng thuế 10%.

Người dân, doanh nghiệp mua dầu diesel phải trả khoản chênh thuế 5% và “đặc ân” này đã đem lại hàng nghìn tỷ đồng về cho doanh nghiệp trong năm 2015.

Theo lộ trình ATIGA, từ 1/1/2016, thuế nhập khẩu tất cả các loại dầu đều về 0% như vậy khoảng cách chênh lệch đã nâng lên 10%. Người dân mua dầu diesel đang bị “móc túi” thêm 10%.

Phép tính cụ thể cho thấy, ngày 18/2 giá CIF diesel 0,05S nhập từ Singapore là 42,82 USD/thùng, tương đương mức giá về tới cảng là 5.958 đồng/lít, sau khi cộng các khoản thuế phí thì mức giá bán lẻ đến tay người dân là 9.580 đồng/lít, trong đó thuế nhập khẩu 10%, tương đương 600 đồng.

Người dân đã gánh thêm 600 đồng mỗi lít và tiền này được chảy vào túi các doanh nghiệp. Với cách tính thuế này nếu giá dầu hồi phục, giá CIF lên cao, người dân sẽ phải chịu thiệt nhiều hơn.

Mỗi tháng bình quân Việt Nam tiêu thụ khoảng 438 triệu lít dầu diesel từ ASEAN, đồng nghĩa với việc người dân đã phải “cõng” thêm 262 tỷ đồng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu dù đáng lẽ họ không phải nộp vì thuế nhập khẩu đã về 0%.

Chênh lệch thuế 5% đã kéo dài suốt năm 2015 và sang năm 2016 là 0% nhưng liên bộ điều hành giá xăng vẫn im lặng, phía doanh nghiệp cũng im lặng… trước thua thiệt của người tiêu dùng.

Trong một diễn biến đáng chú ý khác, từ tháng 1/1/2015-14/4/2015, mức thuế nhập khẩu được liên bộ Tài chính - Công Thương áp dụng khi tính giá bán lẻ với xăng, dầu hoả, dầu madút (35%), dầu diesel (30%), nhiên liệu bay (25%).

Trong khi Thông tư 165 đã có hiệu lực từ 1/1/2015, như vậy doanh nghiệp xăng dầu có chứng nhận xuất xứ nhập từ ASEAN sẽ được hưởng mức thuế chênh lệch tới 15% với xăng, 25% với diesel, 20% với nhiên liệu bay và 30% đối với dầu ma dút, dầu hoả.

Với mức giá CIF ở thời điểm ngày 20/1 là 56,39 USD/thùng với xăng RON 92, diesel khoảng 65 USD/thùng thì mức chênh lệch người dùng phải chịu thiệt tương ứng là gần 1.100 đồng với xăng và 1.300 đồng với diesel.

“Vô tình tạo ra chênh lệch”?

Ngoài ra, Thông tư 20 của Bộ Tài chính ban hành ngày 16/12/2015 về biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo FTA Việt Nam - Hàn Quốc, thuế nhập khẩu với sản phẩm xăng từ Hàn Quốc sẽ cũng được áp dụng là 10% từ đầu năm 2016 nhưng liên bộ vẫn áp thuế 20% khi tính giá bán lẻ.

Với mức giá CIF xăng RON 92 khoảng 45 USD/thùng, tương ứng giá mỗi lít xăng từ Hàn Quốc chỉ 6.200 đồng, thuế nhập khẩu 10% tức 620 đồng/lít, nhưng Liên Bộ vẫn tính thuế 20% tức 1.240 đồng/lít.

Giá bán lẻ xăng RON 92 đến tay người dân ngày 4/3 là 13.750 đồng/lít mà thực chất chỉ có giá 13.110 đồng/lít nếu áp dụng đúng mức thuế 10%. Rất nhiều doanh nghiệp đã nhanh chóng nhìn ra cơ hội này và tăng nhập khẩu xăng từ Hàn Quốc.

Lãnh đạo một doanh nghiệp xăng dầu đang có thị phần lớn tại Việt Nam cho rằng năm qua và đầu năm nay nhiều doanh nghiệp xăng dầu được hưởng lợi vì hội nhập được giảm thuế và cách tính giá bán lẻ của liên bộ đã vô tình tạo ra chênh lệch trên.

Báo cáo tài chính của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho thấy lợi nhuận sau thuế đạt mức kỷ lục 3.128 tỷ đồng, từ mức lỗ 9 tỷ đồng năm 2014.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2015, Việt Nam nhập khẩu tổng cộng 10,1 triệu tấn, giá trị 5,36 tỷ USD. Trong đó, xăng dầu các loại nhập khẩu vào Việt Nam trong năm qua chủ yếu có xuất xứ từ Singapore (3,84 triệu tấn), Thái Lan (2,28 triệu tấn)…