TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
“Vay tiêu dùng, làm sao hiệu quả?”
Nội dung cuộc toạ đàm trực tuyến do VnEconomy tổ chức vào 14h thứ Ba, ngày 15/12/2015
Với ưu thế giải ngân nhanh chóng và có thể không cần tài sản thế chấp, vay tiêu dùng đang là lựa chọn của nhiều đối tượng khách hàng, nhất là đối với phân khúc người thu nhập thấp và thu nhập trung bình.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của loại hình dịch vụ này cũng đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có sự chênh lệch lãi suất giữa các khoản vay tiêu dùng của công ty tài chính với vay ngân hàng thương mại, gây nhiều thắc mắc cho người tiêu dùng.
Với chủ đề “Vay tiêu dùng, làm sao hiệu quả?”, cuộc toạ đàm trực tuyến do VnEconomy tổ chức vào 14h thứ Ba, ngày 15/12/2015 có mong muốn giúp độc giả có thêm kiến thức, kinh nghiệm tiếp cận vốn vay tiêu dùng một cách an toàn, hiệu quả.
Cuộc toạ đàm có sự tham gia của các vị khách mời:
- TS. Nguyễn Thị Kim Thanh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước
- TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế
- Bà Vương Thủy Tiên, đại diện công ty tài chính Home Credit
Sau đây là nội dung chính cuộc tọa đàm.
Vì sao lãi suất cho vay của các công ty tài chính lại luôn luôn cao hơn ngân hàng? (Nguyễn Thị Hiền, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn, lý do đơn giản là vì:
- Chi phí đầu vào luôn cao hơn
- Các khoản vay tiêu dùng của khách hàng các công ty tài chính thường mang nhiều rủi ro hơn các khoản vay của ngân hàng, vì phân khúc thị trường và điều kiện của ngân hàng dành cho các khách hàng thường chặt chẽ hơn
Tôi xin phép hỏi một câu mang tính cá nhân. Trong trường hợp khách hàng mất khả năng trả nợ, các công ty tài chính sẽ thu nợ bằng những cách nào? (Kiều Châu, Cầu Giấy - Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Thường các công ty tài chính luôn có quỹ dự phòng rủi ro. Trong trường hợp không thể thu hồi do những lý do khách quan, các công ty tài chính đã dùng mọi giải pháp mà không thu hồi được nợ, họ sẽ phải dùng đến quỹ dự phòng rủi ro.
TS. Vũ Đình Ánh:
Phương án phổ biến khi khách hàng mất khả năng trả nợ thường được coi là rủi ro của công ty tài chính, và công ty tài chính phải trích lập dự phòng để có nguồn bù đắp rủi ro đó. Đó cũng là lý do mà lãi suất cho vay tiêu dùng phải cao để còn trích lập phòng ngừa rủi ro.
Phương án thứ hai là một số khoản vay tiêu dùng được thế chấp bằng chính tài sản hình thành từ khoản vay đó, vì vậy công ty tài chính sẽ thu hồi tài sản và thực hiện thanh lý để bù đắp cho khoản nợ mà khách hàng không trả được.
Và phương án thứ ba, công ty tài chính cũng có thể sử dụng một số biện pháp tác động đến gia đình, cơ quan, xã hội... để tạo áp lực buộc khách hàng phải trả nợ hoặc với lãi suất phạt trả chậm hoặc không.
Bà Vương Thủy Tiên:
Đối với những trường hợp này, chúng tôi sẽ thực hiện các biện pháp pháp lý như thông qua tòa án, trọng tài kinh tế, hoặc xử lý các tài sản đảm bảo của họ nếu có phù hợp với quy định pháp luật.
Các công ty tài chính thường cho vay đối với những khoản vay thuộc dạng nào? (Lê Thế Minh, 25 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn. Các khoản vay thường có các hình thức sau:
- Cho vay tiền mặt
- Cho vay trả góp
- Cho vay thấu chi
Cho vay thấu chi thì phổ biến ở các ngân hàng thương mại hơn. Các công ty tài chính thường cho vay hai hình thức còn lại.
Bà Vương Thủy Tiên:
Các công ty tài chính thường cho vay trả góp để mua xe máy, các sản phẩm điện máy. Các khoản vay này chủ yếu là khoản vay nhỏ (từ 3 triệu đến cao nhất 80 triệu đồng) và có kỳ hạn ngắn (từ 6-24 tháng).
Những khách hàng như thế nào thì sẽ được coi là khách hàng tiềm năng của các công ty tài chính? (Hà Phương Anh, 28 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Khách hàng tiềm năng của các công ty tiềm năng đầu tiên là những người có nhu cầu vay tiêu dùng.
Để thực thi nhu cầu đó thông qua các công ty tài chính, họ phải đáp ứng được những yêu cầu nhất định: chứng minh được thu nhập ổn định để có thể trả được vốn vay; tạo được niềm tin nhất định đối với bên cho vay về sử dụng vốn vay đúng mục đích; và điều kiện thứ ba là lịch sử tài chính của người đi vay (trả nợ đúng hạn, chưa bao giờ vỡ nợ, chưa có “vết tích” gì với các tổ chức cho vay...).
Bà Vương Thủy Tiên:
Đối tượng khách hàng của công ty tài chính thường rất rộng, trải dài từ độ tuổi trên 18 đến 55 tuổi và phần lớn khách hàng đều có thu nhập trung bình và thấp, ít có khả năng tiếp cận được các khoản vay tại các ngân hang thương mại và có mức độ rủi ro cao hơn so với các khách hàng vay tại các ngân hang thương mại.
Những đối tượng này có thể là công nhân, người lao động có nguồn thu nhập thấp hoặc không ổn định...
Tôi được biết các công ty tài chính thường nhắm đến nhóm khách hàng "dưới chuẩn". Làm sao để tôi có thể tự xác định được bản thân mình "trên chuẩn" hay "dưới chuẩn", xin các chuyên gia tư vấn? (Hà Phương Anh, 28 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
“Trên chuẩn” hay dưới chuẩn liên quan đến ba điều kiện mà tôi vừa đề cập ở trên. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay chưa có tiêu chí về “chuẩn”, nên chưa thể nói là các công ty tài chính thường nhắm đến đối tượng “dưới chuẩn’.
Khái niệm “dưới chuẩn” bắt nguồn từ Mỹ, theo đó “dưới chuẩn” là những người đã từng vỡ nợ hay không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn cho vay trong điều kiện bình thường, tuy vậy các định chế tài chính vẫn cho vay do có nguồn tín dụng dồi dào, kể cả cho vay mua bất động sản dùng để đầu tư chứ không phải để sử dụng. Vì vậy, điều này đã tạo ra khủng hoảng cho vay dưới chuẩn những năm 2007-2008 tại Mỹ.
Ở Việt Nam hiện nay, chưa thể nói là các công ty tài chính nhắm vào nhóm khách hàng dưới chuẩn như bạn hỏi, mà các công ty cho vay đang trong thời kỳ tìm cách mở rộng đối tượng cho vay, nên các điều kiện như đã đề cập có thể chưa khắt khe.
Bà Vương Thủy Tiên:
Đa số các khách hàng đều có thể tiếp cận được các khoản vay của công ty tài chính. Đấy chính là điểm khác biệt lớn giữa khách hàng của các công ty tài chính và khách hàng của các ngân hàng thương mại.
Hoạt động của công ty tài chính và ngân hàng trong cho vay tiêu dùng hoàn toàn có rất nhiều điểm khác biệt dẫn tới sự khác biệt trong lãi suất của hai đối tượng này:
- Điểm hạn chế lớn nhất là công ty tài chính không được huy động vốn từ cá nhân, nguồn vốn của công ty tài chính chủ yếu là vốn vay từ các ngân hàng hoặc nguồn huy động thông qua việc phát hành giấy tờ có giá, trong khi đó các ngân hàng được huy động vốn trực tiếp từ cá nhân với lãi suất thấp hơn nhiều.
- Khoản vay của công ty tài chính nhỏ (chủ yếu từ 3 triệu đến cao nhất 20 triệu đồng) và có kỳ hạn ngắn (chủ yếu là 6-12 tháng), nên chi phí quản lý khoản vay lớn hơn ngân hàng nhiều.
- Nhân viên công ty tài chính rải ở tất cả các cửa hàng bán lẻ khắp Việt Nam, và làm việc kể cả ngày cuối tuần, ngày nghỉ, đến 9 giờ tối, trong khi ngân hàng chỉ hoạt động giờ hành chính. Chi phí cho nguồn nhân lực và quản lý nhân lực của công ty tài chính cao hơn so với ngân hàng.
- Một bộ phận lớn đối tượng khách hàng của công ty tài chính không chứng minh được thu nhập ổn định nên không vay ngân hàng được, mức độ rủi ro của khách hàng cao hơn ngân hàng.
- Công ty tài chính cho vay không cần thế chấp, thủ tục đơn giản, và duyệt cho vay nhanh (chỉ 15 phút), trong khi để vay được từ ngân hàng thì khách hàng cần phải có tài sản đảm bảo, thủ tục xét duyệt ít nhất 1 tuần và khách hàng cần nộp nhiều loại giấy tờ để chứng minh nguồn thu nhập.
Tuy nhiên, điều này cho thấy đối tượng khách hàng của công ty tài chính rủi ro hơn so với ngân hàng do vậy, lãi suất của họ cũng cần cao hơn để bù đắp những rủi ro này.
Vì sao lãi suất cho vay của các công ty tài chính lại luôn luôn cao hơn ngân hàng? (Nguyễn Thị Hiền, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Lý do thứ nhất là nguồn huy động của các công ty tài chính thông thường là đắt hơn so với các nguồn của các ngân hàng thương mại.
Thứ hai, công ty tài chính cho vay tiêu dùng với các điều kiện dễ dãi hơn rất nhiều so với điều kiện của các ngân hàng thương mại, theo đó lãi suất phải cao hơn.
Thứ ba, các khoản cho vay tiêu dùng của công ty tài chính chứa đựng những rủi ro cao hơn so với rủi ro của hệ thống ngân hàng, khiến cho lãi suất cho vay của công ty tài chính cao hơn.
Thứ tư, thị trường cho vay tiêu dùng là một thị trường mới. Ở Việt Nam, cung chưa đáp ứng cầu, nên lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính đứng ở mức cao là phù hợp với quan hệ cung-cầu và quan hệ cạnh tranh trên thị trường này.
Và thứ năm, cũng do thị trường cho vay tiêu dùng là thị trường mới, nên các công ty tài chính chưa phát huy được lợi thế kinh tế nhờ quy mô. Do đó, lãi suất cho vay tiêu dùng đứng ở mức cao.
Xin cho biết mô hình dịch vụ vay tiêu dùng tại các nước trên thế giới? Họ giống và khác gì Việt Nam? (Nguyễn Châu Anh, 22 tuổi, sinh viên - Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Do xuất phát từ nhu cầu nên khái niệm vay tiêu dùng của thế giới và Việt Nam về cơ bản khá giống nhau.
Tuy nhiên ở các nước khái niệm về “cho vay tiêu dùng” sẽ không bao gồm cho vay mua nhà thế chấp; ở Việt Nam thì có bao gồm cả khái niệm này.
TS. Vũ Đình Ánh:
Về cơ bản, mô hình cho vay tiêu dùng ở Việt Nam là theo mô hình cho vay tiêu dùng phổ biến trên thế giới, đặc biệt là tại các nước phát triển.
Sự khác biệt chỉ là thị trường cho vay tiêu dùng ở Việt Nam đang trong giai đoạn đầu với mục tiêu là mở rộng thị trường và chiếm lĩnh thị phần chứ chưa phải là mục tiêu tăng chất lượng và cạnh tranh dựa trên giảm lãi suất đi đôi với nâng cao chất lượng dịch vụ.
Trong tương lai, cho vay tiêu dùng tại Việt Nam chắc chắn sẽ đi theo mô hình tương tự như tại các nước phát triển hiện nay.
So với các ngân hàng, thủ tục cho vay của các công ty tài chính có gì khác không? (Huyền Minh, 29 tuổi, nhân viên văn phòng - Thanh Hóa)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Thủ tục cho vay của các công ty tài chính thường đơn giản hơn , và thường không cần tới tài sản thế chấp, mà áp dụng hình thức tín chấp là phổ biến.
Bà Vương Thủy Tiên:
Thủ tục cho vay của các công ty tài chính so với ngân hàng thường đơn giản hơn, thường chỉ cần khách hàng cung cấp chứng minh nhân dân và hộ khẩu. Quy trình xét duyệt khoản vay và giải ngân nhanh hơn ngân hàng, khách hàng chỉ cần đợi khoảng 15-30 phút là có thể được phê duyệt và nhận được khoản vay.
Hình thức tiếp cận khách hàng của các công ty tài chính cũng khác so với ngân hàng thương mại, vì các công ty tài chính tiêu dùng thường hiện diện tại các nơi bán sản phẩm hàng hóa, do vậy thuận tiện hơn cho khách hàng.
TS. Vũ Đình Ánh:
Có thể khẳng định thủ tục cho vay của các công ty tài chính đơn giản hơn rất nhiều so với thủ tục của các ngân hàng thương mại.
Trước hết, hầu như không có điều kiện về thế chấp. Thứ hai, nội dung và các điều kiện của hợp đồng cho vay rất đơn giản. Thứ ba, thời gian thẩm định và giải ngân rất ngắn. Thứ tư, thời gian đáo hạn và lộ trình trả gốc cũng như lãi rất linh hoạt. Thứ năm, những ràng buộc hay chế tài liên quan tới nghĩa vụ trả nợ đơn giản hơn nhiều và chủ yếu dựa trên thỏa thuận giữa hai bên mà không nặng về xử lý qua tòa án như đối với cho vay từ ngân hàng.
Công ty tài chính có thể cho vay cao nhất đến mức nào? (Nguyễn Thế Tài, 31 tuổi, công chức tại Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Các khoản vay của các công ty tài chính lớn nhất có thể tới 500 triệu. Nhưng phổ biến ở mức dưới 100 triệu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Hạn mức cho vay của các công ty tài chính thường phụ thuộc vào chính sách riêng của mỗi công ty. Đối với công ty chúng tôi, mức cho vay tối đa có thể lên tới 80 triệu đồng.
Lãi cho vay của các công ty tài chính được xác lập trên các nguyên tắc nào? Và có nằm trong giới hạn cho phép của Bộ luật Dân sự không? (Lê Thị Liên, 36 tuổi, nhân viên tín dụng, Tp.HCM)
TS. Vũ Đình Ánh:
Hiện nay Bộ Luật Dân sự mới có quy định các giao dịch tài chính dân sự có lãi suất cho vay không quá 20%, trừ các trường hợp được quy định bởi luật khác. Các công ty tài chính thuộc điều chỉnh của Luật Các tổ chức tín dụng.
Lãi cho vay của các công ty tài chính được xác lập theo nguyên tắc cơ bản sau: đảm bảo lãi suất bù đắp được chi phí đầu vào, chi phí hoạt động, bù đắp rủi ro và một tỷ lệ lợi nhuận nhất định; một khía cạnh nào đó người ta cũng dựa vào yếu tố cung cầu trên thị trường.
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Lãi suất cho vay của công ty tài chính được xác định trên nguyên tắc lãi suất thực dương, tương tự như đối với các định chế tài chính khác.
Cụ thể, lãi suất cho vay phải cao hơn lãi suất huy động và đảm bảo khoản thu từ lãi suất cho vay phải bù đắp đủ chi phí và mang lại lợi nhuận cho công ty tài chính, đồng thời có đủ nguồn để trích lập dự phòng rủi ro.
Và thứ hai, lãi suất cho vay của công ty tài chính được xác lập dựa trên quy luật thị trường, cụ thể là quy luật cạnh tranh và quy luật cung cầu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Hiện nay, lãi suất cho vay của các công ty tài chính được thực hiện dựa trên nguyên tắc thỏa thuận được quy định tại điều 1 Thông tư số 12/2010/TT-NHNN ngày 14/4/2010 của Ngân hàng Nhà nước.
Ở góc độ dân sự, mức lãi suất cho vay cao nhất quy định tại Bộ luật Dân sự mới được sửa đổi và được Quốc hội thông qua gần đây chỉ áp dụng cho các giao dịch cho vay dân sự, do vậy không áp dụng đối với hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng, bao gồm các ngân hàng thương mại và các công ty tài chính… và khách hàng.
Do vậy, mức lãi suất cho vay của các công ty tài chính là phù hợp với quy định của pháp luật. Thực tế, Home Credit đang triển khai nhiều sản phẩm lãi suất thấp, trong đó có các sản phẩm lãi suất 0% dành cho khách hàng.
Các công ty tài chính thường cho vay đối với những khoản vay thuộc dạng nào? (Lê Thế Minh, 25 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Thông thường, công tài chính cho vay để mua sắm những tài sản có giá trị lớn như nhà cửa, ôtô, xe máy...
Thứ hai, công ty tài chính cho vay để mua sắm những tài sản cá nhân có giá trị tương đối cao như đồ điện tử, đồ gia dụng...
Thứ ba, công ty tài chính cho vay những dịch vụ tốn tiền như đi du lịch trong ngoài nước, thanh toán học phí, viện phí...
Tóm lại, công ty tài chính cho vay đối với các nhu cầu mang tính bất thường mà người đi vay chưa kịp thu xếp về tài chính; để sở hữu những tài sản có giá trị tương đối lớn mà người có nhu cầu đi vay muốn có dưới dạng trả góp; một số nhà cung cấp những hàng hóa và dịch vụ có giá trị lớn có thể liên kết với công ty tài chính tạo điều kiện cho người tiêu dùng tiếp cận với những hàng hóa và dịch vụ đó với các điều kiện cho vay ưu đãi.
Ngân hàng Nhà nước nên có những chính sách gì để khuyến khích hoạt động cho vay tiêu dùng? (Minh Anh, Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Theo tôi, Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng một khung pháp làm sao cho thị trường vận hành thông suốt hiệu quả, đảm bảo được lợi ích của người cho vay và người đi vay.
Cần quy định rõ ràng về đối tượng cho vay, trách nhiệm người cho vay và người đi vay, đảm bảo “tránh tổn thương” cho những bên yếu thế trong giao dịch vay tiêu dùng.
Đặc biệt, cần quy định về việc minh bạch trong cho vay (phương pháp tính lãi, điều kiện vay vốn phải dễ hiểu), có những chính sách tuyên truyền và giáo dục tài chính cho người dân nắm được và có điều kiện tiếp cận các gói cho vay tiêu dùng, có những lựa chọn chính xác và phù hợp với năng lực tài chính của mình.
Có bao giờ công ty tài chính “run” khi cho khách hàng vay không? (Kim Ngân, 26 tuổi, nhân viên văn phòng - Hải Phòng)
TS. Vũ Đình Ánh:
Tôi nghĩ, dĩ nhiên là có. Tuy nhiên, rủi ro cao thường đi đôi với khả năng thu lợi nhuận cao. Do đó, vấn đề của công ty tài chính là họ chịu được mức “run” đến đâu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Chúng tôi cố gắng tiến hành các thủ tục thẩm định khách hàng sao cho đơn giản và hiệu quả nhất, nhưng vẫn có thể để “lọt lưới” một số đối tượng khách hàng không trung thực.
Vì vậy, việc cho vay của các công ty tài chính tiêu dùng thường rủi ro hơn so với các hình thức cho vay truyền thống khác, nhưng chúng tôi vẫn luôn cố gắng sao cho các khách hàng có thể tiếp cận các khoản vay tốt nhất.
Theo đánh giá của ông/bà, với việc các ngân hàng đẩy mạnh cho vay tiêu dùng, chăm sóc khách hàng cá nhân, thì liệu các công ty tài chính độc lập có cơ hội chiếm lĩnh thị trường? (Nội trợ, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng các công ty tài chính có sự chuyên nghiệp hơn và có mạng lưới giao dịch bán lẻ tốt hơn, đặt trực tiếp tại các điểm bán, vì vậy khách hàng có khả năng tiếp cận dễ dàng hơn và các công ty tài chính độc lập có khả năng chiếm lĩnh thị trường hơn các ngân hàng thương mại.
TS. Vũ Đình Ánh:
Cơ hội dành cho tất cả các công ty tài chính, kể cả công ty thuộc ngân hàng hay công ty tài chính độc lập. Vấn đề là mỗi công ty tài chính làm gì để giữ được và mở rộng thị phần của mình trên thị trường cho vay tiêu dùng đang có tốc độ phát triển rất cao như ở Việt Nam hiện nay.
Ngoài ra, giai đoạn phát triển theo chiều rộng của thị trường cho vay tiêu dùng sẽ không kéo dài mà sẽ sớm chuyển sang giai đoạn phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu. Vì vậy, công ty tài chính nào không phân biệt thuộc ngân hàng hay độc lập có khả năng nắm bắt tốt cơ hội của thị trường thì đều có cơ hội để phát triển và ngược lại.
Những đối tượng khách hàng "dưới chuẩn" nào sẽ không qua được "cửa" xét cho vay của công ty tài chính? (Hà Thị Hương Liên, 30 tuổi, nhân viên văn phòng - Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Thứ nhất là khách hàng mà công ty tài chính biết rõ là đã từng không thanh toán được nợ vay. Nói cách khác là khách hàng có lịch sử đi vay quá xấu. Thứ hai là khách hàng đã từng lừa dối một tổ chức tín dụng nào đó trong quá trình xác thực về nguồn thu nhập hay sử dụng vốn vay quá sai mục đích ban đầu.
Thứ ba, khoản vay được sử dụng vào mục đích quá vô lý hay phi đạo đức.
Tại sao các công ty tài chính quy mô nhỏ, không có ngân hàng lớn "chống lưng" lại phát triển mạnh trong thời gian qua? (Hà VV - Hải Phòng)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Trong thời gian vừa qua phân khúc thị trường cho vay tiêu dùng dường như được bỏ ngỏ, vì vậy khi các công ty tài chính quy mô nhỏ vào, họ sẽ có nhiều cơ hội phát triển và đã phát triển rất mạnh mẽ.
Tính toán phương thức vay tiêu dùng như thế nào thì có lợi? Lãi suất vay tín chấp vì sao khác nhau khi vay theo lương? (Hà Thế Minh, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn. Vay tiêu dùng trên thực tế đã thỏa mãn nhu cầu tâm lý cá nhân người đi vay, do vậy nhiều khi họ chấp nhận lãi suất cao. Muốn tính toán có lợi nhất cho người đi vay, theo tôi, trước tiên họ cần tham khảo toàn bộ thị trường và tìm hiểu đầy đủ các thông tin của các công ty tài chính về:
- Thủ tục cho vay, hồ sơ, điều kiện có phức tạp hay không.
- Phương thức thu hồi nợ ( cách thức trả nợ) có dễ dàng và phù hợp với năng lực tài chính của mình hay không.
- Lãi suất cho vay.
Một trong những yếu tố để các công ty tài chính xác định mức lãi suất cho vay là mức độ rủi ro của khoản vay dựa trên cơ sở tính “điểm tín dụng”. Tiền lương là một trong những yếu tố cấu thành điểm tín dụng vì vậy có thể có sự khác nhau.
TS. Vũ Đình Ánh:
Lợi thế của phương thức vay tiêu dùng phụ thuộc vào khả năng quản lý tài chính của mỗi cá nhân cũng như khả năng lựa chọn nơi vay tiêu dùng và các điều kiện đi kèm.
Theo đó, mỗi cá nhân trước khi quyết định vay tiêu dùng cần xác định vay tiêu dùng chỉ là một trong những biện pháp chứ không phải là biện pháp duy nhất để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của mình trong điều kiện tài chính cụ thể hiện tại và khả năng trong tương lai. Không thể có một câu trả lời chung cho tất cả mọi người về câu hỏi này.
Lãi suất vay tín chấp vì sao khác nhau khi vay theo lương? Điều này phụ thuộc vào đánh giá khả năng hoàn trả mỗi khoản vay căn cứ vào mức thu nhập thường xuyên và ổn định (thu nhập từ lương), hay nói cách khác là rủi ro cho vay tiêu dùng được xác định dựa trên cơ sở tiền lương. Theo đó, mức lương càng cao, càng có tính ổn định thì mức độ tín chấp càng cao và lãi suất sẽ biến động theo mức độ tín chấp này.
Với hoạt động cho vay tiêu dùng, khi đến kỳ mà không trả, lãi suất phạt sẽ rất cao. Điều này có vi phạm quy định nào về cho vay của các tổ chức tín dụng không? (N.A.T - Tp.HCM)
TS. Vũ Đình Ánh:
Về nguyên tắc, lãi suất phạt do trả chậm đã được quy định trong các văn bản pháp lý sử dụng chung cho các tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, do hoạt động cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính còn mới và chưa được quản lý chặt chẽ, nên lãi suất phạt trong nhiều trường hợp căn cứ vào thỏa thuận tại mỗi hợp đồng cho vay tiêu dùng, thậm chí có thể cao hơn so với các quy định hiện hành.
Các công ty tài chính có thủ tục cho vay nhanh gọn và không cần chứng minh tài chính chặt, liệu điều này có rủi ro với hệ thống công ty tài chính không thưa bà? (Hà Mạnh Cường - Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Rủi ro tài chính là một vấn đề rất lớn. Ngân hàng Nhà nước đã có những quy định chặt chẽ để đảm bảo hệ thống các công ty tài chính hoạt động an toàn. Vì vậy, việc các công ty tài chính có thủ tục cho vay nhanh gọn không có nghĩa là tạo nên rủi ro hệ thống.
Còn việc rủi ro trong hoạt động cho vay là một thuộc tính cố hữu của thị trường.
TS. Vũ Đình Ánh:
Trước hết, đây chính là những ưu thế của công ty tài chính trong hoạt động cho vay tiêu dùng so với các ngân hàng thương mại, tuy nhiên, các công ty tài chính vẫn cần tuân thủ các quy định về an toàn và quản lý rủi ro với tư cách là định chế tài chính trong hệ thống tài chính, nhằm hạn chế rủi ro đối với bản thân công ty tài chính, cũng như rủi ro hệ thống khi những vi phạm của một công ty tài chính nào đó có quy mô quá lớn và có liên quan tới nhiều định chế tài chính khác.
Thưa diễn giả, làm sao để không phải nộp lãi suất quá hạn, và nợ quá hạn thì mức lãi suất phạt sẽ như thế nào? (Cẩm Tú, nội trợ - Tp.HCM)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Nhằm tránh tình trạng phát sinh khoản phạt do chậm thanh toán, trước hết khách hàng cần chú ý ngày đến hạn thanh toán được quy định rõ trên hợp đồng tín dụng. Việc thanh toán cần được thực hiện bằng cách chuyển vào tài khoản của công ty theo các phương thức đã được công ty hướng dẫn.
Để tạo tiện ích cho khách hàng, ngoài những kênh thanh toán truyền thống như ngân hàng và bưu cục, các công ty tài chính cũng liên kết với nhiều đối tác khác cung cấp các giải pháp thanh toán nhanh chóng và thuận tiện.
Ví dụ hiện tại Home Credit đang cho phép khách hàng thực hiện thanh toán tại các điểm thanh toán Payoo trên cả nước (có tại cửa hàng bán lẻ lớn như: FPT Shop, Viễn Thông A, Nguyễn Kim, Thế Giới Di Động, Circle K…); các điểm giao dịch MoMo trên cả nước; và hệ thống cửa hàng Viettel.
Tùy thuộc vào chính sách của từng công ty tài chính mà mức phạt này được áp dụng khác nhau. Theo tôi, khách hàng cần tìm hiểu kỹ các vấn đề này trước khi vay vốn.
Xin hỏi đại diện Home Credit, điều kiện nào để khách hàng có thể hưởng được lãi suất vay tiêu dùng thấp nhất? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu tôi thanh toán trễ so với hợp đồng? (Huệ Chi, 33 tuổi, Tp.HCM)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Lãi suất cho vay phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sản phẩm mà khách hàng lựa chọn, thời hạn vay, khả năng tài chính, lịch sử thanh toán của khách hàng.
Để biết được thông tin chi tiết và để được tư vấn sản phẩm tốt nhất, bạn có thể liên hệ với nhân viên của chúng tôi tại các điểm giới thiệu dịch vụ hoặc gọi đến tổng đài của công ty để được tư vấn thêm.
Về việc trễ hợp đồng, thì hợp đồng tín dụng mà khách hàng giao kết có quy định rõ về các mức phạt nếu khách hàng chậm thanh toán. Do đó, trong trường hợp chậm thanh toán so với quy định của hợp đồng, khách hàng có thể bị áp dụng các khoản phạt đó.
Khách hàng nên thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng thời hạn để đảm bảo không phát sinh các khoản phạt này và đồng thời tránh việc bị ghi nhận thông tin chậm thanh toán trên hệ thống thông tin tín dụng CIC.
Với hoạt động cho vay tiêu dùng, khi đến kỳ mà không trả, lãi suất phạt sẽ rất cao. Điều này có vi phạm quy định nào về cho vay của các tổ chức tín dụng không? (V. Thành - Đà Nẵng)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Ngân hàng Nhà nước có quy định về khung phí phạt trả chậm. Nếu các công ty quy định mức phạt nằm trong ngưỡng thì không vi phạm, vượt ngưỡng là vi phạm.
Vay tiêu dùng có được trả trước hạn không? Mức lãi suất phạt trả trước hạn là như thế nào? (Nguyễn Trang, 31 tuổi - Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Điều này phụ thuộc vào thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng tín dụng cho vay tiêu dùng, chứ hiện chưa có những quy định bắt buộc liên quan đến vấn đề này.
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Việc trả trước hạn đối với vay tiêu dùng sẽ theo thỏa thuận. Trên thực tế các công ty tài chính có áp dụng phí phạt trả trước hạn.
Tôi có một người em đã từng vay tiêu dùng của công ty tài chính từ năm ngoái (2014) với lãi suất là 1.66%. Sau một thời gian tôi thấy công ty tài chính đơn vị uy tín đối với khách hàng, kể cả chưa vay hay đang vay. Nay tôi có nhu cầu vay tiêu dùng và đã liên hệ với nhân viên tư vấn tín dụng. Nhưng theo như tư vấn tôi được hưởng lãi suất vay là 2,17%, trong khi cả em tôi và tôi đều cùng đăng ký sản phẩm vay tiêu dùng theo lương. Mong có thể cho tôi biết nguyên nhân của việc chênh lệch lãi suất như trên? (Nguyễn Thị Hà Liên, công chức - Hà Nội)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Như tôi đã giải thích cho một số độc giả khác, lãi suất áp dụng cho từng khách hàng có thể khác nhau tùy thuộc vào thời hạn vay, số tiền trả trước mà khách hàng thanh toán trực tiếp cho bên bán hàng hóa, khả năng tài chính, lịch sử tín dụng cũng ảnh hưởng đến mức lãi suất bạn được cho vay.
Mặc dù mua cùng một sản phẩm, nhưng tùy thuộc vào các yếu tố nêu trên mà mức lãi suất có thể khác nhau.
Ông/bà đánh giá thế nào về chính sách yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính mới được cho vay tiêu dùng? Ông/bà dự báo thế nào về làn sóng thành lập, mua bán sáp nhập công ty tài chính ở Việt Nam? (Hồng Nam, 35 tuổi, công chức Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Hoạt động cho vay tiêu dùng có các đặc điểm khác biệt với cho vay thương mại. Theo tôi việc yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính mới được cho vay tiêu dùng là một giải pháp phù hợp để thúc đẩy thị trường này phát triển.
Trước đây các công ty tài chính được thành lập ở quy mô tổng công ty, nhưng sau một thời gian đã hoạt động không hiệu quả. Hiện nay đang diễn ra xu hướng các ngân hàng thương mại đi tìm các công ty tài chính hiện hữu để mua bán, sáp nhập.
TS. Vũ Đình Ánh:
Yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính để thực hiện nghiệp vụ cho vay tiêu dùng là phù hợp với thực tế thị trường tín dụng ở Việt Nam trong bối cảnh hệ thống các ngân hàng thương mại đang phải thực hiện cơ cấu lại nhằm khắc phục vấn đề nợ xấu và tăng cường quản lý rủi ro tại các ngân hàng thương mại.
Theo đó, các ngân hàng thương mại sẽ tập trung vào nghiệp vụ cho vay phục vụ sản xuất, kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam chưa phát triển đủ để đáp ứng nhu cầu về vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp, còn các công ty tài chính sẽ chuyên môn hóa trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng.
Hơn nữa, mô hình công ty tài chính trong các tập đoàn, tổng công ty đã không thành công nên việc các công ty tài chính hiện có sáp nhập vào các ngân hàng thương mại và hoạt động chuyên biệt trong lĩnh cho vay tiêu dùng là tất yếu, đồng thời sẽ tương đồng với các công ty tài chính độc lập đã, đang, và sẽ thành lập ở Việt Nam trong thời gian tới.
Làn sóng mua bán - sáp nhập các công ty tài chính vào ngân hàng thương mại sẽ tiếp tục, tuy nhiên không thể trở thành làn sóng trong thời gian tới do số lượng các công ty tài chính là đối tượng mua bán sáp nhập không còn nhiều, mà để phục vụ cho sự phát triển của thị trường cho vay tiêu dùng sẽ có làn sóng thành lập mới các công ty tài chính thuộc cả sở hữu của nhà đầu tư trong nước cũng như nhà đầu tư nước ngoài.
Xin diễn giả đánh giá thế nào về triển vọng các công ty tài chính mở rộng thị trường cho vay về nông thôn? Điều này có quá rủi ro? (Bình Minh, cán bộ tín dụng - Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Hiện nay thị trường tài chính nông thôn đang rất tiềm năng. Vì vậy các công ty tài chính mở rộng thị trường về nông thôn là rất kịp thời. Về mặt lý thuyết, một thị trường mới giàu tiềm năng sẽ chứa đựng nhiều cơ hội nhưng cũng có không ít các thách thức, vì vậy các công ty tài chính cần xây dựng các phương án phù hợp để hạn chế các rủi ro có thể xảy ra.
TS. Vũ Đình Ánh:
Mở rộng thị trường cho vay tiêu dùng về khu vực nông thôn là một xu thế tất yếu, tuy nhiên thời điểm và tốc độ phát triển thị trường cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính tại địa bàn nông thôn sẽ phụ thuộc vào chiến lược và kế hoạch kinh doanh của mỗi công ty tài chính, cũng như triển vọng phát triển cho vay tiêu dùng cho 70% dân số hiện đang sống ở khu vực nông thôn.
Chúng ta có thể hình dung cho vay tiêu dùng tại khu vực nông thôn sẽ diễn biến tương tự như thị trường điện thoại di động ở Việt Nam trong thời gian qua.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của loại hình dịch vụ này cũng đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có sự chênh lệch lãi suất giữa các khoản vay tiêu dùng của công ty tài chính với vay ngân hàng thương mại, gây nhiều thắc mắc cho người tiêu dùng.
Với chủ đề “Vay tiêu dùng, làm sao hiệu quả?”, cuộc toạ đàm trực tuyến do VnEconomy tổ chức vào 14h thứ Ba, ngày 15/12/2015 có mong muốn giúp độc giả có thêm kiến thức, kinh nghiệm tiếp cận vốn vay tiêu dùng một cách an toàn, hiệu quả.
Cuộc toạ đàm có sự tham gia của các vị khách mời:
- TS. Nguyễn Thị Kim Thanh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước
- TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế
- Bà Vương Thủy Tiên, đại diện công ty tài chính Home Credit
Sau đây là nội dung chính cuộc tọa đàm.
Vì sao lãi suất cho vay của các công ty tài chính lại luôn luôn cao hơn ngân hàng? (Nguyễn Thị Hiền, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn, lý do đơn giản là vì:
- Chi phí đầu vào luôn cao hơn
- Các khoản vay tiêu dùng của khách hàng các công ty tài chính thường mang nhiều rủi ro hơn các khoản vay của ngân hàng, vì phân khúc thị trường và điều kiện của ngân hàng dành cho các khách hàng thường chặt chẽ hơn
Tôi xin phép hỏi một câu mang tính cá nhân. Trong trường hợp khách hàng mất khả năng trả nợ, các công ty tài chính sẽ thu nợ bằng những cách nào? (Kiều Châu, Cầu Giấy - Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Thường các công ty tài chính luôn có quỹ dự phòng rủi ro. Trong trường hợp không thể thu hồi do những lý do khách quan, các công ty tài chính đã dùng mọi giải pháp mà không thu hồi được nợ, họ sẽ phải dùng đến quỹ dự phòng rủi ro.
TS. Vũ Đình Ánh:
Phương án phổ biến khi khách hàng mất khả năng trả nợ thường được coi là rủi ro của công ty tài chính, và công ty tài chính phải trích lập dự phòng để có nguồn bù đắp rủi ro đó. Đó cũng là lý do mà lãi suất cho vay tiêu dùng phải cao để còn trích lập phòng ngừa rủi ro.
Phương án thứ hai là một số khoản vay tiêu dùng được thế chấp bằng chính tài sản hình thành từ khoản vay đó, vì vậy công ty tài chính sẽ thu hồi tài sản và thực hiện thanh lý để bù đắp cho khoản nợ mà khách hàng không trả được.
Và phương án thứ ba, công ty tài chính cũng có thể sử dụng một số biện pháp tác động đến gia đình, cơ quan, xã hội... để tạo áp lực buộc khách hàng phải trả nợ hoặc với lãi suất phạt trả chậm hoặc không.
Bà Vương Thủy Tiên:
Đối với những trường hợp này, chúng tôi sẽ thực hiện các biện pháp pháp lý như thông qua tòa án, trọng tài kinh tế, hoặc xử lý các tài sản đảm bảo của họ nếu có phù hợp với quy định pháp luật.
Các công ty tài chính thường cho vay đối với những khoản vay thuộc dạng nào? (Lê Thế Minh, 25 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn. Các khoản vay thường có các hình thức sau:
- Cho vay tiền mặt
- Cho vay trả góp
- Cho vay thấu chi
Cho vay thấu chi thì phổ biến ở các ngân hàng thương mại hơn. Các công ty tài chính thường cho vay hai hình thức còn lại.
Bà Vương Thủy Tiên:
Các công ty tài chính thường cho vay trả góp để mua xe máy, các sản phẩm điện máy. Các khoản vay này chủ yếu là khoản vay nhỏ (từ 3 triệu đến cao nhất 80 triệu đồng) và có kỳ hạn ngắn (từ 6-24 tháng).
Những khách hàng như thế nào thì sẽ được coi là khách hàng tiềm năng của các công ty tài chính? (Hà Phương Anh, 28 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Khách hàng tiềm năng của các công ty tiềm năng đầu tiên là những người có nhu cầu vay tiêu dùng.
Để thực thi nhu cầu đó thông qua các công ty tài chính, họ phải đáp ứng được những yêu cầu nhất định: chứng minh được thu nhập ổn định để có thể trả được vốn vay; tạo được niềm tin nhất định đối với bên cho vay về sử dụng vốn vay đúng mục đích; và điều kiện thứ ba là lịch sử tài chính của người đi vay (trả nợ đúng hạn, chưa bao giờ vỡ nợ, chưa có “vết tích” gì với các tổ chức cho vay...).
Bà Vương Thủy Tiên:
Đối tượng khách hàng của công ty tài chính thường rất rộng, trải dài từ độ tuổi trên 18 đến 55 tuổi và phần lớn khách hàng đều có thu nhập trung bình và thấp, ít có khả năng tiếp cận được các khoản vay tại các ngân hang thương mại và có mức độ rủi ro cao hơn so với các khách hàng vay tại các ngân hang thương mại.
Những đối tượng này có thể là công nhân, người lao động có nguồn thu nhập thấp hoặc không ổn định...
Tôi được biết các công ty tài chính thường nhắm đến nhóm khách hàng "dưới chuẩn". Làm sao để tôi có thể tự xác định được bản thân mình "trên chuẩn" hay "dưới chuẩn", xin các chuyên gia tư vấn? (Hà Phương Anh, 28 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
“Trên chuẩn” hay dưới chuẩn liên quan đến ba điều kiện mà tôi vừa đề cập ở trên. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay chưa có tiêu chí về “chuẩn”, nên chưa thể nói là các công ty tài chính thường nhắm đến đối tượng “dưới chuẩn’.
Khái niệm “dưới chuẩn” bắt nguồn từ Mỹ, theo đó “dưới chuẩn” là những người đã từng vỡ nợ hay không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn cho vay trong điều kiện bình thường, tuy vậy các định chế tài chính vẫn cho vay do có nguồn tín dụng dồi dào, kể cả cho vay mua bất động sản dùng để đầu tư chứ không phải để sử dụng. Vì vậy, điều này đã tạo ra khủng hoảng cho vay dưới chuẩn những năm 2007-2008 tại Mỹ.
Ở Việt Nam hiện nay, chưa thể nói là các công ty tài chính nhắm vào nhóm khách hàng dưới chuẩn như bạn hỏi, mà các công ty cho vay đang trong thời kỳ tìm cách mở rộng đối tượng cho vay, nên các điều kiện như đã đề cập có thể chưa khắt khe.
Đa số các khách hàng đều có thể tiếp cận được các khoản vay của công ty tài chính. Đấy chính là điểm khác biệt lớn giữa khách hàng của các công ty tài chính và khách hàng của các ngân hàng thương mại.
Hoạt động của công ty tài chính và ngân hàng trong cho vay tiêu dùng hoàn toàn có rất nhiều điểm khác biệt dẫn tới sự khác biệt trong lãi suất của hai đối tượng này:
- Điểm hạn chế lớn nhất là công ty tài chính không được huy động vốn từ cá nhân, nguồn vốn của công ty tài chính chủ yếu là vốn vay từ các ngân hàng hoặc nguồn huy động thông qua việc phát hành giấy tờ có giá, trong khi đó các ngân hàng được huy động vốn trực tiếp từ cá nhân với lãi suất thấp hơn nhiều.
- Khoản vay của công ty tài chính nhỏ (chủ yếu từ 3 triệu đến cao nhất 20 triệu đồng) và có kỳ hạn ngắn (chủ yếu là 6-12 tháng), nên chi phí quản lý khoản vay lớn hơn ngân hàng nhiều.
- Nhân viên công ty tài chính rải ở tất cả các cửa hàng bán lẻ khắp Việt Nam, và làm việc kể cả ngày cuối tuần, ngày nghỉ, đến 9 giờ tối, trong khi ngân hàng chỉ hoạt động giờ hành chính. Chi phí cho nguồn nhân lực và quản lý nhân lực của công ty tài chính cao hơn so với ngân hàng.
- Một bộ phận lớn đối tượng khách hàng của công ty tài chính không chứng minh được thu nhập ổn định nên không vay ngân hàng được, mức độ rủi ro của khách hàng cao hơn ngân hàng.
- Công ty tài chính cho vay không cần thế chấp, thủ tục đơn giản, và duyệt cho vay nhanh (chỉ 15 phút), trong khi để vay được từ ngân hàng thì khách hàng cần phải có tài sản đảm bảo, thủ tục xét duyệt ít nhất 1 tuần và khách hàng cần nộp nhiều loại giấy tờ để chứng minh nguồn thu nhập.
Tuy nhiên, điều này cho thấy đối tượng khách hàng của công ty tài chính rủi ro hơn so với ngân hàng do vậy, lãi suất của họ cũng cần cao hơn để bù đắp những rủi ro này.
Vì sao lãi suất cho vay của các công ty tài chính lại luôn luôn cao hơn ngân hàng? (Nguyễn Thị Hiền, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Lý do thứ nhất là nguồn huy động của các công ty tài chính thông thường là đắt hơn so với các nguồn của các ngân hàng thương mại.
Thứ hai, công ty tài chính cho vay tiêu dùng với các điều kiện dễ dãi hơn rất nhiều so với điều kiện của các ngân hàng thương mại, theo đó lãi suất phải cao hơn.
Thứ ba, các khoản cho vay tiêu dùng của công ty tài chính chứa đựng những rủi ro cao hơn so với rủi ro của hệ thống ngân hàng, khiến cho lãi suất cho vay của công ty tài chính cao hơn.
Thứ tư, thị trường cho vay tiêu dùng là một thị trường mới. Ở Việt Nam, cung chưa đáp ứng cầu, nên lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính đứng ở mức cao là phù hợp với quan hệ cung-cầu và quan hệ cạnh tranh trên thị trường này.
Và thứ năm, cũng do thị trường cho vay tiêu dùng là thị trường mới, nên các công ty tài chính chưa phát huy được lợi thế kinh tế nhờ quy mô. Do đó, lãi suất cho vay tiêu dùng đứng ở mức cao.
Xin cho biết mô hình dịch vụ vay tiêu dùng tại các nước trên thế giới? Họ giống và khác gì Việt Nam? (Nguyễn Châu Anh, 22 tuổi, sinh viên - Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Do xuất phát từ nhu cầu nên khái niệm vay tiêu dùng của thế giới và Việt Nam về cơ bản khá giống nhau.
Tuy nhiên ở các nước khái niệm về “cho vay tiêu dùng” sẽ không bao gồm cho vay mua nhà thế chấp; ở Việt Nam thì có bao gồm cả khái niệm này.
TS. Vũ Đình Ánh:
Về cơ bản, mô hình cho vay tiêu dùng ở Việt Nam là theo mô hình cho vay tiêu dùng phổ biến trên thế giới, đặc biệt là tại các nước phát triển.
Sự khác biệt chỉ là thị trường cho vay tiêu dùng ở Việt Nam đang trong giai đoạn đầu với mục tiêu là mở rộng thị trường và chiếm lĩnh thị phần chứ chưa phải là mục tiêu tăng chất lượng và cạnh tranh dựa trên giảm lãi suất đi đôi với nâng cao chất lượng dịch vụ.
Trong tương lai, cho vay tiêu dùng tại Việt Nam chắc chắn sẽ đi theo mô hình tương tự như tại các nước phát triển hiện nay.
So với các ngân hàng, thủ tục cho vay của các công ty tài chính có gì khác không? (Huyền Minh, 29 tuổi, nhân viên văn phòng - Thanh Hóa)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Thủ tục cho vay của các công ty tài chính thường đơn giản hơn , và thường không cần tới tài sản thế chấp, mà áp dụng hình thức tín chấp là phổ biến.
Bà Vương Thủy Tiên:
Thủ tục cho vay của các công ty tài chính so với ngân hàng thường đơn giản hơn, thường chỉ cần khách hàng cung cấp chứng minh nhân dân và hộ khẩu. Quy trình xét duyệt khoản vay và giải ngân nhanh hơn ngân hàng, khách hàng chỉ cần đợi khoảng 15-30 phút là có thể được phê duyệt và nhận được khoản vay.
Hình thức tiếp cận khách hàng của các công ty tài chính cũng khác so với ngân hàng thương mại, vì các công ty tài chính tiêu dùng thường hiện diện tại các nơi bán sản phẩm hàng hóa, do vậy thuận tiện hơn cho khách hàng.
TS. Vũ Đình Ánh:
Có thể khẳng định thủ tục cho vay của các công ty tài chính đơn giản hơn rất nhiều so với thủ tục của các ngân hàng thương mại.
Trước hết, hầu như không có điều kiện về thế chấp. Thứ hai, nội dung và các điều kiện của hợp đồng cho vay rất đơn giản. Thứ ba, thời gian thẩm định và giải ngân rất ngắn. Thứ tư, thời gian đáo hạn và lộ trình trả gốc cũng như lãi rất linh hoạt. Thứ năm, những ràng buộc hay chế tài liên quan tới nghĩa vụ trả nợ đơn giản hơn nhiều và chủ yếu dựa trên thỏa thuận giữa hai bên mà không nặng về xử lý qua tòa án như đối với cho vay từ ngân hàng.
Công ty tài chính có thể cho vay cao nhất đến mức nào? (Nguyễn Thế Tài, 31 tuổi, công chức tại Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Các khoản vay của các công ty tài chính lớn nhất có thể tới 500 triệu. Nhưng phổ biến ở mức dưới 100 triệu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Hạn mức cho vay của các công ty tài chính thường phụ thuộc vào chính sách riêng của mỗi công ty. Đối với công ty chúng tôi, mức cho vay tối đa có thể lên tới 80 triệu đồng.
Lãi cho vay của các công ty tài chính được xác lập trên các nguyên tắc nào? Và có nằm trong giới hạn cho phép của Bộ luật Dân sự không? (Lê Thị Liên, 36 tuổi, nhân viên tín dụng, Tp.HCM)
TS. Vũ Đình Ánh:
Hiện nay Bộ Luật Dân sự mới có quy định các giao dịch tài chính dân sự có lãi suất cho vay không quá 20%, trừ các trường hợp được quy định bởi luật khác. Các công ty tài chính thuộc điều chỉnh của Luật Các tổ chức tín dụng.
Lãi cho vay của các công ty tài chính được xác lập theo nguyên tắc cơ bản sau: đảm bảo lãi suất bù đắp được chi phí đầu vào, chi phí hoạt động, bù đắp rủi ro và một tỷ lệ lợi nhuận nhất định; một khía cạnh nào đó người ta cũng dựa vào yếu tố cung cầu trên thị trường.
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Lãi suất cho vay của công ty tài chính được xác định trên nguyên tắc lãi suất thực dương, tương tự như đối với các định chế tài chính khác.
Cụ thể, lãi suất cho vay phải cao hơn lãi suất huy động và đảm bảo khoản thu từ lãi suất cho vay phải bù đắp đủ chi phí và mang lại lợi nhuận cho công ty tài chính, đồng thời có đủ nguồn để trích lập dự phòng rủi ro.
Và thứ hai, lãi suất cho vay của công ty tài chính được xác lập dựa trên quy luật thị trường, cụ thể là quy luật cạnh tranh và quy luật cung cầu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Hiện nay, lãi suất cho vay của các công ty tài chính được thực hiện dựa trên nguyên tắc thỏa thuận được quy định tại điều 1 Thông tư số 12/2010/TT-NHNN ngày 14/4/2010 của Ngân hàng Nhà nước.
Ở góc độ dân sự, mức lãi suất cho vay cao nhất quy định tại Bộ luật Dân sự mới được sửa đổi và được Quốc hội thông qua gần đây chỉ áp dụng cho các giao dịch cho vay dân sự, do vậy không áp dụng đối với hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng, bao gồm các ngân hàng thương mại và các công ty tài chính… và khách hàng.
Do vậy, mức lãi suất cho vay của các công ty tài chính là phù hợp với quy định của pháp luật. Thực tế, Home Credit đang triển khai nhiều sản phẩm lãi suất thấp, trong đó có các sản phẩm lãi suất 0% dành cho khách hàng.
Các công ty tài chính thường cho vay đối với những khoản vay thuộc dạng nào? (Lê Thế Minh, 25 tuổi, Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Thông thường, công tài chính cho vay để mua sắm những tài sản có giá trị lớn như nhà cửa, ôtô, xe máy...
Thứ hai, công ty tài chính cho vay để mua sắm những tài sản cá nhân có giá trị tương đối cao như đồ điện tử, đồ gia dụng...
Thứ ba, công ty tài chính cho vay những dịch vụ tốn tiền như đi du lịch trong ngoài nước, thanh toán học phí, viện phí...
Tóm lại, công ty tài chính cho vay đối với các nhu cầu mang tính bất thường mà người đi vay chưa kịp thu xếp về tài chính; để sở hữu những tài sản có giá trị tương đối lớn mà người có nhu cầu đi vay muốn có dưới dạng trả góp; một số nhà cung cấp những hàng hóa và dịch vụ có giá trị lớn có thể liên kết với công ty tài chính tạo điều kiện cho người tiêu dùng tiếp cận với những hàng hóa và dịch vụ đó với các điều kiện cho vay ưu đãi.
Ngân hàng Nhà nước nên có những chính sách gì để khuyến khích hoạt động cho vay tiêu dùng? (Minh Anh, Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Theo tôi, Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng một khung pháp làm sao cho thị trường vận hành thông suốt hiệu quả, đảm bảo được lợi ích của người cho vay và người đi vay.
Cần quy định rõ ràng về đối tượng cho vay, trách nhiệm người cho vay và người đi vay, đảm bảo “tránh tổn thương” cho những bên yếu thế trong giao dịch vay tiêu dùng.
Đặc biệt, cần quy định về việc minh bạch trong cho vay (phương pháp tính lãi, điều kiện vay vốn phải dễ hiểu), có những chính sách tuyên truyền và giáo dục tài chính cho người dân nắm được và có điều kiện tiếp cận các gói cho vay tiêu dùng, có những lựa chọn chính xác và phù hợp với năng lực tài chính của mình.
Có bao giờ công ty tài chính “run” khi cho khách hàng vay không? (Kim Ngân, 26 tuổi, nhân viên văn phòng - Hải Phòng)
TS. Vũ Đình Ánh:
Tôi nghĩ, dĩ nhiên là có. Tuy nhiên, rủi ro cao thường đi đôi với khả năng thu lợi nhuận cao. Do đó, vấn đề của công ty tài chính là họ chịu được mức “run” đến đâu.
Bà Vương Thủy Tiên:
Chúng tôi cố gắng tiến hành các thủ tục thẩm định khách hàng sao cho đơn giản và hiệu quả nhất, nhưng vẫn có thể để “lọt lưới” một số đối tượng khách hàng không trung thực.
Vì vậy, việc cho vay của các công ty tài chính tiêu dùng thường rủi ro hơn so với các hình thức cho vay truyền thống khác, nhưng chúng tôi vẫn luôn cố gắng sao cho các khách hàng có thể tiếp cận các khoản vay tốt nhất.
Theo đánh giá của ông/bà, với việc các ngân hàng đẩy mạnh cho vay tiêu dùng, chăm sóc khách hàng cá nhân, thì liệu các công ty tài chính độc lập có cơ hội chiếm lĩnh thị trường? (Nội trợ, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng các công ty tài chính có sự chuyên nghiệp hơn và có mạng lưới giao dịch bán lẻ tốt hơn, đặt trực tiếp tại các điểm bán, vì vậy khách hàng có khả năng tiếp cận dễ dàng hơn và các công ty tài chính độc lập có khả năng chiếm lĩnh thị trường hơn các ngân hàng thương mại.
TS. Vũ Đình Ánh:
Cơ hội dành cho tất cả các công ty tài chính, kể cả công ty thuộc ngân hàng hay công ty tài chính độc lập. Vấn đề là mỗi công ty tài chính làm gì để giữ được và mở rộng thị phần của mình trên thị trường cho vay tiêu dùng đang có tốc độ phát triển rất cao như ở Việt Nam hiện nay.
Ngoài ra, giai đoạn phát triển theo chiều rộng của thị trường cho vay tiêu dùng sẽ không kéo dài mà sẽ sớm chuyển sang giai đoạn phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu. Vì vậy, công ty tài chính nào không phân biệt thuộc ngân hàng hay độc lập có khả năng nắm bắt tốt cơ hội của thị trường thì đều có cơ hội để phát triển và ngược lại.
Những đối tượng khách hàng "dưới chuẩn" nào sẽ không qua được "cửa" xét cho vay của công ty tài chính? (Hà Thị Hương Liên, 30 tuổi, nhân viên văn phòng - Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Thứ nhất là khách hàng mà công ty tài chính biết rõ là đã từng không thanh toán được nợ vay. Nói cách khác là khách hàng có lịch sử đi vay quá xấu. Thứ hai là khách hàng đã từng lừa dối một tổ chức tín dụng nào đó trong quá trình xác thực về nguồn thu nhập hay sử dụng vốn vay quá sai mục đích ban đầu.
Thứ ba, khoản vay được sử dụng vào mục đích quá vô lý hay phi đạo đức.
Tại sao các công ty tài chính quy mô nhỏ, không có ngân hàng lớn "chống lưng" lại phát triển mạnh trong thời gian qua? (Hà VV - Hải Phòng)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Trong thời gian vừa qua phân khúc thị trường cho vay tiêu dùng dường như được bỏ ngỏ, vì vậy khi các công ty tài chính quy mô nhỏ vào, họ sẽ có nhiều cơ hội phát triển và đã phát triển rất mạnh mẽ.
Tính toán phương thức vay tiêu dùng như thế nào thì có lợi? Lãi suất vay tín chấp vì sao khác nhau khi vay theo lương? (Hà Thế Minh, 32 tuổi, Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Chào bạn. Vay tiêu dùng trên thực tế đã thỏa mãn nhu cầu tâm lý cá nhân người đi vay, do vậy nhiều khi họ chấp nhận lãi suất cao. Muốn tính toán có lợi nhất cho người đi vay, theo tôi, trước tiên họ cần tham khảo toàn bộ thị trường và tìm hiểu đầy đủ các thông tin của các công ty tài chính về:
- Thủ tục cho vay, hồ sơ, điều kiện có phức tạp hay không.
- Phương thức thu hồi nợ ( cách thức trả nợ) có dễ dàng và phù hợp với năng lực tài chính của mình hay không.
- Lãi suất cho vay.
Một trong những yếu tố để các công ty tài chính xác định mức lãi suất cho vay là mức độ rủi ro của khoản vay dựa trên cơ sở tính “điểm tín dụng”. Tiền lương là một trong những yếu tố cấu thành điểm tín dụng vì vậy có thể có sự khác nhau.
TS. Vũ Đình Ánh:
Lợi thế của phương thức vay tiêu dùng phụ thuộc vào khả năng quản lý tài chính của mỗi cá nhân cũng như khả năng lựa chọn nơi vay tiêu dùng và các điều kiện đi kèm.
Theo đó, mỗi cá nhân trước khi quyết định vay tiêu dùng cần xác định vay tiêu dùng chỉ là một trong những biện pháp chứ không phải là biện pháp duy nhất để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của mình trong điều kiện tài chính cụ thể hiện tại và khả năng trong tương lai. Không thể có một câu trả lời chung cho tất cả mọi người về câu hỏi này.
Lãi suất vay tín chấp vì sao khác nhau khi vay theo lương? Điều này phụ thuộc vào đánh giá khả năng hoàn trả mỗi khoản vay căn cứ vào mức thu nhập thường xuyên và ổn định (thu nhập từ lương), hay nói cách khác là rủi ro cho vay tiêu dùng được xác định dựa trên cơ sở tiền lương. Theo đó, mức lương càng cao, càng có tính ổn định thì mức độ tín chấp càng cao và lãi suất sẽ biến động theo mức độ tín chấp này.
Với hoạt động cho vay tiêu dùng, khi đến kỳ mà không trả, lãi suất phạt sẽ rất cao. Điều này có vi phạm quy định nào về cho vay của các tổ chức tín dụng không? (N.A.T - Tp.HCM)
TS. Vũ Đình Ánh:
Về nguyên tắc, lãi suất phạt do trả chậm đã được quy định trong các văn bản pháp lý sử dụng chung cho các tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, do hoạt động cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính còn mới và chưa được quản lý chặt chẽ, nên lãi suất phạt trong nhiều trường hợp căn cứ vào thỏa thuận tại mỗi hợp đồng cho vay tiêu dùng, thậm chí có thể cao hơn so với các quy định hiện hành.
Các công ty tài chính có thủ tục cho vay nhanh gọn và không cần chứng minh tài chính chặt, liệu điều này có rủi ro với hệ thống công ty tài chính không thưa bà? (Hà Mạnh Cường - Tp.HCM)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Rủi ro tài chính là một vấn đề rất lớn. Ngân hàng Nhà nước đã có những quy định chặt chẽ để đảm bảo hệ thống các công ty tài chính hoạt động an toàn. Vì vậy, việc các công ty tài chính có thủ tục cho vay nhanh gọn không có nghĩa là tạo nên rủi ro hệ thống.
Còn việc rủi ro trong hoạt động cho vay là một thuộc tính cố hữu của thị trường.
TS. Vũ Đình Ánh:
Trước hết, đây chính là những ưu thế của công ty tài chính trong hoạt động cho vay tiêu dùng so với các ngân hàng thương mại, tuy nhiên, các công ty tài chính vẫn cần tuân thủ các quy định về an toàn và quản lý rủi ro với tư cách là định chế tài chính trong hệ thống tài chính, nhằm hạn chế rủi ro đối với bản thân công ty tài chính, cũng như rủi ro hệ thống khi những vi phạm của một công ty tài chính nào đó có quy mô quá lớn và có liên quan tới nhiều định chế tài chính khác.
Thưa diễn giả, làm sao để không phải nộp lãi suất quá hạn, và nợ quá hạn thì mức lãi suất phạt sẽ như thế nào? (Cẩm Tú, nội trợ - Tp.HCM)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Nhằm tránh tình trạng phát sinh khoản phạt do chậm thanh toán, trước hết khách hàng cần chú ý ngày đến hạn thanh toán được quy định rõ trên hợp đồng tín dụng. Việc thanh toán cần được thực hiện bằng cách chuyển vào tài khoản của công ty theo các phương thức đã được công ty hướng dẫn.
Để tạo tiện ích cho khách hàng, ngoài những kênh thanh toán truyền thống như ngân hàng và bưu cục, các công ty tài chính cũng liên kết với nhiều đối tác khác cung cấp các giải pháp thanh toán nhanh chóng và thuận tiện.
Ví dụ hiện tại Home Credit đang cho phép khách hàng thực hiện thanh toán tại các điểm thanh toán Payoo trên cả nước (có tại cửa hàng bán lẻ lớn như: FPT Shop, Viễn Thông A, Nguyễn Kim, Thế Giới Di Động, Circle K…); các điểm giao dịch MoMo trên cả nước; và hệ thống cửa hàng Viettel.
Tùy thuộc vào chính sách của từng công ty tài chính mà mức phạt này được áp dụng khác nhau. Theo tôi, khách hàng cần tìm hiểu kỹ các vấn đề này trước khi vay vốn.
Xin hỏi đại diện Home Credit, điều kiện nào để khách hàng có thể hưởng được lãi suất vay tiêu dùng thấp nhất? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu tôi thanh toán trễ so với hợp đồng? (Huệ Chi, 33 tuổi, Tp.HCM)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Lãi suất cho vay phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sản phẩm mà khách hàng lựa chọn, thời hạn vay, khả năng tài chính, lịch sử thanh toán của khách hàng.
Để biết được thông tin chi tiết và để được tư vấn sản phẩm tốt nhất, bạn có thể liên hệ với nhân viên của chúng tôi tại các điểm giới thiệu dịch vụ hoặc gọi đến tổng đài của công ty để được tư vấn thêm.
Về việc trễ hợp đồng, thì hợp đồng tín dụng mà khách hàng giao kết có quy định rõ về các mức phạt nếu khách hàng chậm thanh toán. Do đó, trong trường hợp chậm thanh toán so với quy định của hợp đồng, khách hàng có thể bị áp dụng các khoản phạt đó.
Khách hàng nên thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng thời hạn để đảm bảo không phát sinh các khoản phạt này và đồng thời tránh việc bị ghi nhận thông tin chậm thanh toán trên hệ thống thông tin tín dụng CIC.
Với hoạt động cho vay tiêu dùng, khi đến kỳ mà không trả, lãi suất phạt sẽ rất cao. Điều này có vi phạm quy định nào về cho vay của các tổ chức tín dụng không? (V. Thành - Đà Nẵng)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Ngân hàng Nhà nước có quy định về khung phí phạt trả chậm. Nếu các công ty quy định mức phạt nằm trong ngưỡng thì không vi phạm, vượt ngưỡng là vi phạm.
Vay tiêu dùng có được trả trước hạn không? Mức lãi suất phạt trả trước hạn là như thế nào? (Nguyễn Trang, 31 tuổi - Hà Nội)
TS. Vũ Đình Ánh:
Điều này phụ thuộc vào thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng tín dụng cho vay tiêu dùng, chứ hiện chưa có những quy định bắt buộc liên quan đến vấn đề này.
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Việc trả trước hạn đối với vay tiêu dùng sẽ theo thỏa thuận. Trên thực tế các công ty tài chính có áp dụng phí phạt trả trước hạn.
Tôi có một người em đã từng vay tiêu dùng của công ty tài chính từ năm ngoái (2014) với lãi suất là 1.66%. Sau một thời gian tôi thấy công ty tài chính đơn vị uy tín đối với khách hàng, kể cả chưa vay hay đang vay. Nay tôi có nhu cầu vay tiêu dùng và đã liên hệ với nhân viên tư vấn tín dụng. Nhưng theo như tư vấn tôi được hưởng lãi suất vay là 2,17%, trong khi cả em tôi và tôi đều cùng đăng ký sản phẩm vay tiêu dùng theo lương. Mong có thể cho tôi biết nguyên nhân của việc chênh lệch lãi suất như trên? (Nguyễn Thị Hà Liên, công chức - Hà Nội)
Bà Vương Thủy Tiên:
Chào bạn. Như tôi đã giải thích cho một số độc giả khác, lãi suất áp dụng cho từng khách hàng có thể khác nhau tùy thuộc vào thời hạn vay, số tiền trả trước mà khách hàng thanh toán trực tiếp cho bên bán hàng hóa, khả năng tài chính, lịch sử tín dụng cũng ảnh hưởng đến mức lãi suất bạn được cho vay.
Mặc dù mua cùng một sản phẩm, nhưng tùy thuộc vào các yếu tố nêu trên mà mức lãi suất có thể khác nhau.
Ông/bà đánh giá thế nào về chính sách yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính mới được cho vay tiêu dùng? Ông/bà dự báo thế nào về làn sóng thành lập, mua bán sáp nhập công ty tài chính ở Việt Nam? (Hồng Nam, 35 tuổi, công chức Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Hoạt động cho vay tiêu dùng có các đặc điểm khác biệt với cho vay thương mại. Theo tôi việc yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính mới được cho vay tiêu dùng là một giải pháp phù hợp để thúc đẩy thị trường này phát triển.
Trước đây các công ty tài chính được thành lập ở quy mô tổng công ty, nhưng sau một thời gian đã hoạt động không hiệu quả. Hiện nay đang diễn ra xu hướng các ngân hàng thương mại đi tìm các công ty tài chính hiện hữu để mua bán, sáp nhập.
TS. Vũ Đình Ánh:
Yêu cầu các ngân hàng thương mại phải lập công ty tài chính để thực hiện nghiệp vụ cho vay tiêu dùng là phù hợp với thực tế thị trường tín dụng ở Việt Nam trong bối cảnh hệ thống các ngân hàng thương mại đang phải thực hiện cơ cấu lại nhằm khắc phục vấn đề nợ xấu và tăng cường quản lý rủi ro tại các ngân hàng thương mại.
Theo đó, các ngân hàng thương mại sẽ tập trung vào nghiệp vụ cho vay phục vụ sản xuất, kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam chưa phát triển đủ để đáp ứng nhu cầu về vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp, còn các công ty tài chính sẽ chuyên môn hóa trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng.
Hơn nữa, mô hình công ty tài chính trong các tập đoàn, tổng công ty đã không thành công nên việc các công ty tài chính hiện có sáp nhập vào các ngân hàng thương mại và hoạt động chuyên biệt trong lĩnh cho vay tiêu dùng là tất yếu, đồng thời sẽ tương đồng với các công ty tài chính độc lập đã, đang, và sẽ thành lập ở Việt Nam trong thời gian tới.
Làn sóng mua bán - sáp nhập các công ty tài chính vào ngân hàng thương mại sẽ tiếp tục, tuy nhiên không thể trở thành làn sóng trong thời gian tới do số lượng các công ty tài chính là đối tượng mua bán sáp nhập không còn nhiều, mà để phục vụ cho sự phát triển của thị trường cho vay tiêu dùng sẽ có làn sóng thành lập mới các công ty tài chính thuộc cả sở hữu của nhà đầu tư trong nước cũng như nhà đầu tư nước ngoài.
Xin diễn giả đánh giá thế nào về triển vọng các công ty tài chính mở rộng thị trường cho vay về nông thôn? Điều này có quá rủi ro? (Bình Minh, cán bộ tín dụng - Hà Nội)
TS. Nguyễn Thị Kim Thanh:
Hiện nay thị trường tài chính nông thôn đang rất tiềm năng. Vì vậy các công ty tài chính mở rộng thị trường về nông thôn là rất kịp thời. Về mặt lý thuyết, một thị trường mới giàu tiềm năng sẽ chứa đựng nhiều cơ hội nhưng cũng có không ít các thách thức, vì vậy các công ty tài chính cần xây dựng các phương án phù hợp để hạn chế các rủi ro có thể xảy ra.
TS. Vũ Đình Ánh:
Mở rộng thị trường cho vay tiêu dùng về khu vực nông thôn là một xu thế tất yếu, tuy nhiên thời điểm và tốc độ phát triển thị trường cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính tại địa bàn nông thôn sẽ phụ thuộc vào chiến lược và kế hoạch kinh doanh của mỗi công ty tài chính, cũng như triển vọng phát triển cho vay tiêu dùng cho 70% dân số hiện đang sống ở khu vực nông thôn.
Chúng ta có thể hình dung cho vay tiêu dùng tại khu vực nông thôn sẽ diễn biến tương tự như thị trường điện thoại di động ở Việt Nam trong thời gian qua.
