Bỏ chỉ tiêu tạo việc làm mới và thay bằng tỷ lệ thất nghiệp trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội là đề nghị chính thức được đưa ra trong phiên họp của Ủy ban Kinh tế Quốc hội, chiều 28/9.

Người đưa ra đề nghị là Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, đại biểu Bùi Sỹ Lợi.

Tạo việc làm là một trong hơn 10 chỉ tiêu lớn của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm và 5 năm.

Tại báo cáo ngày 26/9, Chính phủ dự báo năm 2014 tạo việc làm cho 1,56 triệu người (chỉ tiêu Quốc hội quyết định là 1,6 triệu) và chỉ tiêu này của 5 năm là tạo việc làm cho 8 triệu người cũng chỉ đạt xấp xỉ.

Tuy nhiên, phát biểu trước Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2014 ngay trước phiên họp của Ủy ban Kinh tế, ông Lợi quả quyết với cách tính tù mù số liệu tạo việc làm hiện nay toàn là số liệu ảo.

Lấy con số 8 tháng đầu năm nay đưa hơn 700 nghìn lao động đi nước ngoài làm việc, nhưng chí ít có đến 10 – 20% về nước trước thời hạn thì không ai nắm được, ông Lợi nhấn mạnh con số tạo việc làm là hoàn toàn không có căn cứ nên không thể dùng làm chỉ tiêu pháp lệnh cuả Quốc hội được.

Hơn một triệu được tạo việc làm mới nếu có là số lượt được giải quyết việc làm chứ không phải số người được tạo việc làm. Đào đâu ra 1,6 người được tạo việc làm khi mỗi năm chỉ tăng 1,1 triệu lao động, ông Lợi lập luận.

Bên cạnh tạo việc làm, trong hệ thống chỉ tiêu trình Quốc hội quyết định hàng năm còn có tỷ lệ lao động qua đào tạo trong tổng số lao động đang làm việc trong nền kinh tế, cả năm nay và kế hoạch 5 năm đều được dự báo không đạt.

Nhận xét đây cũng là chỉ tiêu có vấn đề bởi cách tính rất “kỳ”, ông Lợi đã làm cả diễn đàn bật cười khi lấy ví dụ có người đi học nuôi lươn ba ngày cũng được coi là đã qua đào tạo.

Có mặt tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Lan Hương, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cũng được mời bàn luận về tình hình lao động và thất nghiệp.

Sắp tới Bộ đề xuất không dùng chỉ tiêu 1,6 triệu mà dùng chỉ tiêu tạo việc làm tăng thêm, bà Hương cho biết.

Liên quan đến con số tỷ lệ thất nghiệp cả nước quý 2/2014 là 1,84% đã làm “dậy sóng”dư luận vừa qua, bà Hương khẳng định đây là con số đáng tin cậy, dựa trên phương pháp thống kê chuẩn và định nghĩa chuẩn.

Tuy nhiên, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng nếu thay tỷ lệ tạo việc làm bằng tỷ lệ thất nghiệp mà sử dụng cách tính như cách tính để ra con số 1,84% nói trên thì càng nguy hiểm hơn.

Bởi đây là cách tính của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), phù hợp với nhiều nước song không phù hợp với Việt Nam. Vì lao động trong quan hệ lao động Việt Nam chỉ có hơn 33%, còn lại  khu vực lao động không có quan hệ lao động lớn hơn rất nhiều. Trong khi đó điều tra lao động của các nước chủ yếu là đối tượng thất nghiệp đang được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Phương pháp điều tra này không đúng với Việt Nam, cần phải tính toán thêm ông Lợi khẳng định.