Trước khi trở thành tỷ phú, Dai Lin vẫn hàng ngày đạp xe qua những con phố ở Thiên Tân tới trụ sở Tiandy Technologies Co. - nhà sản xuất camera do mình thành lập, theo Bloomberg.

Khi Dai thành lập công ty này vào năm 1994, camera giám sát là thứ hiếm thấy trên đường phố Trung Quốc. Giờ đây, chúng có mặt khắp nơi, nằm trong hệ thống giám sát quốc gia đang được triển khai tại quốc gia đông dân nhất thế giới. Hệ thống này đang làm dấy lên quan ngại về vấn đề riêng tư và nhân quyền, nhưng cũng giúp những doanh nhân như Dai trở nên giàu có.

Dai, 54 tuổi, hiện lái một chiếc sedan xa xỉ và thưởng cho những nhân viên làm việc tốt xe BMW. Ông là một trong số ít nhất 4 doanh nhân có được tài sản tỷ USD từ các công ty giám sát cung cấp camera cho những khách hàng lớn như chính phủ Trung Quốc. 

Gong Hongjia, phó chủ tịch công ty cung cấp thiết bị giám sát Hangzhou Hikvision Digital Technologies, hiện sở hữu tài sản 7,2 tỷ USD. Ông là cổ đông cá nhân lớn nhất của công ty này với 18% cổ phần. 

Fu Liquan cũng kiếm được khối tài sản khổng lồ trị giá 2,2 tỷ USD nhờ công ty camera giám sát Zhejiang Dahua Technology do ông thành lập vào năm 1993. Chủ tịch của công sản xuất camera hồng ngoại Wuhan Guide Infrared Co., Huang Li, hiện sở hữu tài sản 1,3 tỷ USD, theo dữ liệu tính tới ngày 20/2 của Bloomberg Billionaires Index. Theo đó, tổng giá trị tài sản của 4 tỷ phú này là hơn 12 tỷ USD. 

Camera giám sát trên một con phố ở Thiên Tân.

Tính tới năm 2016, trên các con phố, tòa nhà và khu vực công cộng tại Trung Quốc có khoảng 176 triệu camera giám sát. Trong khi đó, con số này tại Mỹ là 50 triệu, theo IHS Markit.

Năm 2017, chính phủ nước này chi khoảng 184 tỷ USD cho an ninh nội địa. Tới năm 2020, nước này dự kiến triển khai hệ thống camera toàn quốc "có mặt khắp nơi" và hệ thống chấm điểm công dân - theo dõi mọi dữ liệu cá nhân từ vi phạm giao thông cho tới thói quen chơi game. Không lâu nữa, tại Thiên Tân hay bất cứ thành phố nào của Trung Quốc, một người khó có thể đi đâu mà không lọt vào hệ thống giám sát này.

Không chỉ những công ty chuyên lĩnh vực giám sát như Tiandy đang hỗ trợ cho chính phủ mở rộng các chương trình này, nhiều công ty từ Tập đoàn Alibaba cho đến Tập đoàn Bảo hiểm Ping An, Tencent đều đang đóng vai trò ngày càng quan trọng. Không khó để nhận thấy hệ thống giám sát quốc gia của Trung Quốc có liên quan tới gần như tất cả công ty tân tiến nhất của nước này.

Hình ảnh người đi bộ sai quy định bị phát hiện bởi hệ thống camera giám sát.

Những người ủng hộ hoạt động giám sát của chính phủ cho rằng việc này giúp gia tăng niềm tin, nâng cao an toàn tại nơi công cộng và đưa Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu trong những lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo.

Khi Tiandy cùng những công ty tương tự mở rộng ra nước ngoài, nhiều người lo rằng ngành công nghiệp giám sát của Trung Quốc có thể giúp các chính phủ từ châu Phi cho tới Mỹ Latin dần lấy đi quyền tự do của công dân.