Sau nhiều tranh luận, Quốc hội đã đồng ý trao quyền cho Thủ tướng quyết định việc hình thành mô hình 1 Sở giao dịch chứng khoán duy nhất khi điều kiện cho phép

Báo cáo trước khi Quốc hội thông qua dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi) chiều 26/11, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, qua thảo luận, có ý kiến đại biểu thống nhất như dự thảo luật chỉ có một sở giao dịch chứng khoán duy nhất làm đầu mối quản trị điều hành, quản trị rủi ro và trực tiếp tổ chức giao dịch chứng khoán.

Đại biểu khác đề nghị không quy định chỉ có một sở mà cần phải có các quy định mang tính định hướng và tạo sự chủ động cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tổ chức điều hành hoạt động của thị trường, tổ chức của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam theo mô hình công ty mẹ - công ty con.

Tạo chủ động cho Chính phủ 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích, mô hình 1 sở giao dịch chứng khoán duy nhất, là đầu mối quản trị điều hành, quản trị rủi ro và trực tiếp tổ chức giao dịch chứng khoán là phù hợp với tinh thần của nghị quyết của Trung ương và của Quốc hội.

Đây cũng là quan điểm xuyên suốt mà Chính phủ đã đặt ra tại  "Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020" .

Theo đó, tổ chức Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam là bước thống nhất về bộ máy quản lý và điều hành, thống nhất về nền tảng công nghệ, thống nhất và chuẩn hóa tiêu chí niêm yết, chế độ báo cáo, công bố thông tin, tiêu chuẩn về thành viên và giao dịch... thay vì 2 hệ thống giao dịch và 2 hệ thống chỉ số chứng khoán thuộc 2 Sở giao dịch chứng khoán như hiện nay.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, trước mắt chưa thể thực hiện ngay việc cơ cấu lại, sáp nhập sở hiện nay thành một sở duy nhất mà theo hướng phân định lại chức năng, nhiệm vụ của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Sở giao dịch chứng khoán Tp.HCM để tổ chức, vận hành các thị trường chứng khoán riêng biệt nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các Sở giao dịch chứng khoán.

Theo đó, toàn bộ giao dịch trái phiếu và chứng khoán phái sinh sẽ được thực hiện tại Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, toàn bộ giao dịch cổ phiếu sẽ được thực hiện tại Sở giao dịch chứng khoán Tp.HCM, trên cơ sở đó sẽ tiến tới thống nhất 1 hệ thống chỉ số giao dịch.

Để bảo đảm bước đi phù hợp, không làm xáo trộn, ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý toàn bộ các điều của chương 4 về thị trường giao dịch chứng khoán.

Theo đó tại điều 43 giao Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập, giải thể, mô hình hoạt động, hình thức sở hữu, chức năng, quyền và nghĩa vụ của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và việc thành lập công ty con của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

 Điều 46 giao Thủ tướng Chính phủ quyết định việc tổ chức, phân công thực hiện các quyền, nghĩa vụ của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con trên cơ sở đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Trên cơ sở nguyên tắc này, dưới Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam - Công ty mẹ sẽ tiếp tục duy trì 2 công ty con là 2 Sở giao dịch chứng khoán sau khi đã được tổ chức, sắp xếp lại và có thể có công ty con khác để thực hiện các chức năng như phát hành chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết, cung cấp dịch vụ hỗ trợ về kỹ thuật và công nghệ thông tin hoặc thực hiện chức năng khác cho mục đích hỗ trợ, phát triển thị trường.

Khi điều kiện cho phép, Thủ tướng Chính phủ sẽ có thẩm quyền quyết định việc hình thành mô hình 1 Sở giao dịch chứng khoán duy nhất, là đầu mối quản trị điều hành, quản trị rủi ro và trực tiếp tổ chức giao dịch chứng khoán như ý kiến đại biểu đã nêu mà không phải sửa đổi luật.

Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua Luật Chứng khoán (sửa đổi) - Ảnh: Quang Phúc

Bổ sung các biện pháp mạnh xử lý vi phạm

Lần sửa đổi này, để tăng cường răn đe, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh, an toàn thị trường chứng khoán, dự thảo luật đã bổ sung các biện pháp mạnh. 

Như, cấm đảm nhiệm chức vụ tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam, công ty đầu tư chứng khoán có thời hạn hoặc vĩnh viễn; cấm thực hiện các hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán có thời hạn hoặc vĩnh viễn do thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán.

Về chào bán chứng khoán riêng lẻ của công ty đại chúng, ông Thanh cho biết, Luật Chứng khoán hiện hành chưa đặt ra quy định hạn chế đối với đối tượng tham gia đợt chào bán riêng lẻ của công ty đại chúng. Việc biểu quyết thông qua phương án phát hành và lựa chọn đối tượng nhà đầu tư mua cổ phiếu tại các doanh nghiệp là khá dễ dàng, nhất là ở doanh nghiệp có một nhóm cổ đông chi phối quyền kiểm soát. 

Do vậy, doanh nghiệp có thể lợi dụng phối hợp với một số đối tượng thực hiện chào bán cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ, sau đó bán cổ phiếu ra thị trường, gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Để khắc phục vấn đề này, luật quy định đối tượng tham gia đợt chào bán cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi riêng lẻ của công ty đại chúng chỉ bao gồm nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và nhà đầu tư chiến lược. Quy định này cũng chính là để bảo vệ nhà đầu tư, tránh việc thực hiện chào bán riêng lẻ thay vì thực hiện thủ tục chào bán ra công chúng với các quy định chặt chẽ hơn.