Sau khi giảm nhẹ trong tháng 7/2018, xuất khẩu rau quả tháng 8 đã tăng trở lại, ước đạt 343,67 triệu USD, tăng 4,14% so với tháng trước và tăng 16,1% so với cùng kỳ. Luỹ kế 8 tháng đầu năm 2018, xuất khẩu rau quả ước đạt 2,67 tỷ USD, tăng 15,08% so với cùng kỳ. Với đà này, nhiều khả năng xuất khẩu rau quả sẽ cán đích 4 tỷ USD trong năm nay.

Trong 7 tháng đầu năm 2018, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang các thị trường chính đều tăng, chỉ bị giảm ở các thị trường: Nhật Bản, Hà Lan, Đài Loan, Anh.

Xuất khẩu rau quả còn nhiều dư địa

7 tháng qua, Trung Quốc tiếp tục là thị trường nhập khẩu rau quả số 1 của Việt Nam với 1,72 tỷ USD, tăng 12,1% so với cùng kỳ năm 2017. Tuy nhiên, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, việc Trung Quốc mở rộng diện tích trồng thanh long khiến lượng thanh long của Việt Nam xuất sang Trung Quốc trong thời gian tới có thể sẽ bị chững lại.

Tiếp theo là thị trường Hoa Kỳ với kim ngạch đạt 74 triệu USD, tăng 19,3% so với cùng kỳ năm 2017. Ngoài ra, rau quả của Việt Nam còn xuất khẩu sang một số thị trường khác với tốc độ tăng trưởng rất cao như: Thái Lan, Úc, Pháp, Canada, Đức, Ý, Campuchia, Kuwait.

Theo số liệu thống kê từ Ủy ban Thương mại quốc tế Hoa Kỳ, trong 6 tháng đầu năm 2018, nhập khẩu quả và quả hạt của Hoa Kỳ đạt 6,65 triệu tấn, trị giá 9,76 tỷ USD, tăng 3,3% về lượng và tăng 7,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2017. 

Các thị trường có nguồn cung chính, gồm: Mexico, Costa Rica, Philippines, Guatemala... Đáng chú ý, thị phần nhập khẩu rau quả từ Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng từ mức 5,3% trong nửa đầu năm 2017 lên 6,6% trong nửa đầu năm 2018. Mặc dù thị phần nhập khẩu quả và quả hạt của Việt Nam tại Hoa Kỳ được mở rộng, nhưng so với nhu cầu tiêu thụ của thị trường này thì lượng và trị giá nhập khẩu từ Việt Nam vẫn còn nhỏ bé.

Theo ông Nguyễn Du, Giám đốc Công ty TNHH TM - DV trái cây Thiên Nhiên (Công ty Thiên Nhiên), thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam còn nhiều dư địa nhưng do chất lượng hiện chưa được đảm bảo nên giá trị xuất khẩu còn khiêm tốn. 

Vấn đề là do Cục Bảo vệ thực vật chưa kiểm soát được dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong rau quả. Muốn làm được điều này cần phải kiểm soát triệt để các loại thuốc bảo vệ thực vật, nhất là những loại nghiêm cấm sử dụng, có như vậy chất lượng và giá trị xuất khẩu rau quả mới được nâng lên cao hơn nữa.

"Nếu tình trạng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong rau quả vẫn như hiện nay thì cho dù kim ngạch rau quả năm nay có đạt được 4 tỷ USD cũng không thể gọi là xuất khẩu bền vững được", ông Du nhấn mạnh.

Cần đa dạng hóa thị trường

Vẫn theo ông Du, sở dĩ ngành rau quả chưa quan tâm lắm đến vấn đề dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, là do phần lớn nông dân và doanh nghiệp chỉ chú trọng vào thị trường Trung Quốc. Trên thực tế, mỗi khi thị trường này cần thì không quan tâm đến chất lượng mà chỉ chú trọng số lượng và giá cả. Cho nên, phần lớn người nông dân chạy theo lợi nhuận và sự dễ tính của thị trường Trung Quốc.

Nhưng thị trường Trung Quốc lại khá bấp bênh, không đều đặn và ổn định như các thị trường nhập khẩu khác, khi thì mua ồ ạt, khi thì ngưng không mua, nên đã có nhiều doanh nghiệp ví von, "buôn bán với thị trường Trung Quốc như đi đu dây, không biết rơi xuống lúc nào. Chính vì vậy mà nông sản Việt phải thường xuyên giải cứu!".

Theo các chuyên gia, rau quả còn rất nhiều dư địa nhưng làm thế nào để xuất khẩu rau quả phát triển mạnh mẽ và bền vững, nhất là tại châu Âu, Mỹ... vì các thị trường này kiểm tra nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật có trong rau quả. Để rau quả của Việt Nam có thể xuất khẩu vào nhiều thị trường khác nhau và tránh phụ thuộc quá nhiều vào 1 thị trường, ngành nông nghiệp cần chú trọng đến vấn đề chất lượng và an toàn thực phẩm của rau quả Việt Nam.

Châu Âu là thị trường xuất khẩu chính của Công ty trái cây Thiên Nhiên, theo ông Du nhằm đảm bảo chất lượng và sản lượng hàng hóa cho các đơn hàng, và có thể làm ăn lâu dài tại thị trường châu Âu, công ty vừa có vùng sản xuất riêng và xây dựng vùng liên kết với nông dân và tất cả đều đạt tiêu chuẩn Global G.A.P.

Cục Xúc tiến thương mại vừa cho biết, nhằm thực hiện Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia cũng như mục tiêu quảng bá hình ảnh, thương hiệu, sản phẩm rau quả tươi của Việt Nam; tăng cường xuất khẩu các mặt hàng rau quả ra thị trường nước ngoài, Hiệp hội Rau quả Việt Nam sẽ thực hiện đề án: Tham gia Hội chợ rau quả Asia Fruit Logistica 2018 tại Hong Kong từ ngày 5 – 7/9/2018, với quy mô dự kiến 12 gian hàng (12 doanh nghiệp), tổng diện tích 96 m2. 

Doanh nghiệp tham gia sẽ được hỗ trợ 100% các chi phí: gian hàng; trang trí tổng thể khu trưng bày tại hội chợ; thông tin tuyên truyền xuất khẩu, mời khách đến tham quan và giao dịch tại hội chợ.