Chỉ 25 startup đạt mức kỳ lân trong quý 3, giảm mạnh so với năm 2021

Mạng truyền thông xã hội BeReal thu hút giới trẻ với mong muốn thay thế Instagram gần đây đã huy động vốn thành công - một cột mốc quan trọng trên con đường khởi nghiệp của các startup.

BeReal có tất cả các yếu tố của một công ty khởi nghiệp đáng chú ý, như Snapchat, Clubhouse và Pinterest trước đó. BeReal phổ biến với sinh viên đại học và thậm chí đã đánh bại đối thủ video TikTok trên App Store của Apple. Nhưng dù với khoản gọi vốn mới, BeReal vẫn chỉ có giá trị 600 triệu USD - thấp hơn nhiều so với vị thế “kỳ lân” hơn 1 tỷ USD mà nhiều startup tiền nhiệm đã đạt đến.

THỰC TẾ MỚI Ở THUNG LŨNG SILICON

Vị thế kỳ lân thật sự đã giúp các công ty trẻ thu hút nhân viên và sự chú ý của giới truyền thông, cũng như tạo đường băng cho các nhà sáng lập theo đuổi ý tưởng mới và hợp tác với các đối tác tiềm năng. Nhiều công ty khởi nghiệp như Airbnb và Uber đã làm lung lay các ngành công nghiệp lâu đời.

Nhưng trải nghiệm của BeReal là đại diện cho một thực tế mới ở Thung lũng Silicon.

Theo công ty nghiên cứu đầu tư mạo hiểm CB Insights, trong làn sóng sa thải nhân viên, CEO từ chức và một số đặc quyền bị loại bỏ, các nhà đầu tư gần đây chỉ tạo ra 25 công ty trị giá trên 1 tỷ USD trong quý 3/2022. Con số này trong một năm trước, số lượng kỳ lân mới nhiều hơn gấp năm lần.

Lãi suất tăng đột biến và những lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu đã khiến nền kinh tế rùng mình, các công ty công nghệ lớn và nhỏ giảm dần tuyển dụng và cắt giảm các khoản đầu tư mới. Giám đốc điều hành của Google đã phải gửi thư ngỏ đến nhân viên, hàng nghìn nhân viên mới đã mất việc trong sáu tháng qua. Giá cổ phiếu của các công ty công nghệ - vốn tăng đều đặn trong thập kỷ qua - cuối cùng đã giảm trở lại mức bình thường. Nasdaq 100, một chỉ số đại diện cho các công ty công nghệ đại chúng lớn nhất, giảm 30% trong năm nay.

Trong khi đó, các nhà đầu tư vẫn chưa tìm ra hướng đổi mới công nghệ lớn tiếp theo. Kỳ lân trên lý thuyết đại diện cho những ý tưởng tuyệt vời sẽ giúp Thung lũng Silicon đạt được điều lớn lao tiếp theo, nhưng tiền điện tử, Web3 và thực tế ảo vẫn chưa thành công mặc dù hàng tỷ người đã tham gia.

Các nhà đầu tư lâu năm bao gồm cả công ty mạo hiểm Andreessen Horowitz, công ty đầu tư vào vòng gọi vốn đầu tiên của BeReal, đã giảm bớt các khoản đầu tư của họ. Theo công ty nghiên cứu đầu tư mạo hiểm PitchBook Data, số vốn đầu tư mạo hiểm dành cho các công ty khởi nghiệp giai đoạn cuối đã giảm gần 50% trong quý 3 so với quý 2.

Hơn một thập kỷ trước, công ty khởi nghiệp kỳ lân trị giá 1 tỷ USD là dấu ấn thành công đầy tham vọng ở Thung lũng Silicon. Nó phản ánh sự xuất sắc và lạc quan của một pháo đài gần như huyền thoại của nền kinh tế, nơi mà thời kỳ bùng nổ dường như không bao giờ kết thúc.

BONG BÓNG KỲ LÂN ĐÃ BẮT ĐẦU HÌNH THÀNH 

Các nhà đầu tư đồng ý cam kết tài trợ một lượng tiền nhất định cho một công ty khởi nghiệp để đổi lấy cổ phần trong công ty, với kỳ vọng rằng cuối cùng startup sẽ được niêm yết hoặc được mua lại. Việc định giá được tính bằng số tiền nhà đầu tư trả cho một cổ phần - ví dụ 10% cổ phần trị giá 100 triệu USD sẽ định giá một công ty ở mức 1 tỷ USD. Nhưng giá trị đó chỉ nằm trên giấy, và không có gì đảm bảo công ty sẽ có giá trị như vậy. 

Thuật ngữ “kỳ lân” đã được nhà đầu tư mạo hiểm Aileen Lee thông qua vào năm 2013 và nhằm biểu thị thực tế là một công ty khởi nghiệp vượt qua ngưỡng đó là cực kỳ hiếm. Tuy nhiên, khái niệm kỳ lân đã trở thành một trường tồn tại ở Thung lũng Silicon, và các công ty có thể đưa ra mức định giá lớn đã thu hút những nhân viên và nhà đầu tư giỏi nhất.

Các công ty mạo hiểm, đầu tư tiền vào các công ty non trẻ với hy vọng gặt hái được những phần thưởng lớn, trong lịch sử đã tạo ra lợi nhuận lớn nhất chỉ từ một vài trong số rất nhiều công ty mà họ đầu tư.

Tâm lý tăng trưởng bằng mọi giá đã giúp các công ty bao gồm Facebook, Google và Amazon trở thành những công ty thống trị như ngày nay. Trong nhiều năm, những công ty đó tương đối không có lãi, họ phải tái đầu tư thu nhập vào công việc kinh doanh của họ. Nhưng cuối cùng, họ đã trở thành một trong những công ty có giá trị nhất trên thế giới, biến những nhà đầu tư ban đầu gắn bó với họ thành tỷ phú. 

Số tiền khổng lồ kiếm được khi các công ty ra công chúng thậm chí còn thu hút các nhà đầu tư mạo hiểm lớn hơn, trong số đó có các quỹ hưu trí, quỹ tài sản có chủ quyền và các công ty cổ phần tư nhân khổng lồ.

Theo CB Insights, vào năm 2021, các công ty kỳ lân được tạo ra với tốc độ gần như phổ biến. Nhưng khi các chính phủ đẩy mạnh lãi suất trong năm nay để ngăn chặn lạm phát, các nhà đầu tư lớn như quỹ hưu trí và quỹ tài sản có chủ quyền đã đột ngột rời bỏ thị trường đầu tư mạo hiểm để tập trung vào các khoản đầu tư dài hạn và ít rủi ro hơn, Kyle Stanford, nhà phân tích cấp cao của PitchBook cho biết. Một số kỳ lân hiện tại đã phải sa thải nhân viên, và một số khác bị mua lại.

Brex, một công ty công nghệ tài chính đã huy động tiền vào tháng 1 với mức định giá hơn 12 tỷ USD, đã sa thải 11% nhân viên trong tháng này. BlockFi, từng được định giá 4,5 tỷ USD, đã được FTX, một công ty tiền điện tử khác, mua lại với giá 240 triệu USD.

Bird, công ty khởi nghiệp về xe điện, từng được định giá 2,85 tỷ USD khi các nhà đầu tư đổ tiền vào các công ty bắt chước mô hình của Uber để cách mạng hóa vận tải. Bird đã được IPO vào năm ngoái và hiện trị giá 89 triệu đô la.

Cũng có những trường hợp ngoại lệ. Các công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo đang thu hút rất nhiều sự quan tâm và tài trợ, nhờ vào sức mạnh của một số đột phá công nghệ trong lĩnh vực này. Stability AI, công ty đã phát hành phần mềm có thể tạo ra những hình ảnh phức tạp từ những lời nhắc văn bản đơn giản, đã huy động được hơn 100 triệu USD với mức định giá 1 tỷ USD theo Bloomberg News.

Trong cuốn sách năm 2022 của mình, Mallaby đã cảnh báo về bong bóng kỳ lân bắt đầu hình thành vào năm 2016. Ông nói, những người sáng lập khởi nghiệp được đối xử như "ông hoàng" và rất ít bị giám sát.

Touraj Parang, cố vấn tại Pear VC và là tác giả của cuốn sách hướng dẫn khởi nghiệp Exit Path, cũng cho biết sự sụt giảm số lượng kỳ lân là một dấu hiệu hợp lý.