Nhiều tòa soạn báo gặp khó với công nghệ, lo lắng “đầu tư có mang lại nguồn thu tương xứng”

Sáng 16/3, trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2024 đã diễn ra phiên thảo luận với chủ đề “Đầu tư, ứng dụng công nghệ hiệu quả tại các tòa soạn”. Đây là một trong những nội dung thu hút sự quan tâm rất lớn từ các cơ quan báo chí trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có báo chí, truyền thông.

THỰC TRẠNG CỦA NHIỀU TÒA SOẠN: NỀN TẢNG CMS RỜI RẠC, THIẾU CÔNG CỤ SẢN XUẤT TÁC PHẨM ĐA PHƯƠNG TIỆN

Trình bày tham luận về “Hệ thống tòa soạn hội tụ cho các cơ quan báo chí”, ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm ONECMS, cho biết hầu hết các cơ quan báo chí tại Việt Nam đều có đồng thời nhiều loại hình báo chí, như báo in, báo điện tử, video clip, podcast… Tuy nhên, mỗi loại hình báo chí lại sử dụng các phần mềm quản lý nội dung (CMS) riêng rẽ hoặc chưa có CMS quản lý. Bên cạnh đó, nhiều cơ quan báo chí cũng chưa có các phần mềm phục vụ hành chính trị sự như quản lý công việc, trang thiết bị, văn bản…

Thời đại công nghệ số và mạng xã hội mang đến cho các cơ quan báo chí cả cơ hội lẫn thách thức. Nếu giải quyết được các thách thức, thì cơ hội sẽ rộng mở. Tuy vậy, theo ông Bùi Công Duyến, thực trạng hiện nay của nhiều tòa soạn báo vẫn là đang gặp nhiều khó khăn về mặt công nghệ như thiếu công cụ hỗ trợ sản xuất nhanh các tác phẩm báo chí đa phương tiện như emagazine, longform, megastory; thiếu công cụ quản lý nội dung tập trung trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Tiktok, YouTube, Zalo… 

Để vượt qua những khó khăn hiện tại, ông Duyến đã đề xuất một giải pháp mới là tòa soạn hội tụ dành cho các tổ chức báo chí. Trong giải pháp này, có nhiều công cụ hiện đại được tích hợp, cho phép thiết kế trực tiếp các ấn phẩm đặc biệt như eMagazine, longform; quản lý cả báo in và báo điện tử; và cung cấp các tính năng như gợi ý từ khóa và kiểm tra lỗi chính tả. Điều đặc biệt là giải pháp này còn cho phép dễ dàng điều hướng bài viết qua các loại ấn phẩm và loại hình truyền thông khác nhau.

Mô hình tòa soạn hội tụ cung cấp một quy trình xuất bản toàn diện, giúp quản lý bảng tiến độ tin tức, dàn trang và biên tập một cách hiệu quả. Nó cũng cho phép sao chép nội dung và chuyển đổi sang các định dạng phông chữ khác nhau mà không gặp vấn đề về lỗi phông.

Dù nhận biết được sức tác động mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, song chiến lược ứng dụng trí tuệ nhân tạo của các tòa soạn báo ở Việt Nam vẫn còn hạn chế. Khảo sát của Viện nghiên cứu Reuters và Đại học Oxford cho thấy các tòa soạn báo trên thế giới có sự quan tâm đặc biệt đối với việc tích hợp công nghệ này vào quản trị.

Theo ông Bùi Công Duyến, AI được áp dụng rộng rãi trong xử lý ngôn ngữ tự nhiên tiếng Việt, từ tìm lỗi chính tả đến gán nhãn bài viết với hệ thống từ khóa, và thậm chí chuyển đổi văn bản thành giọng nói và ngược lại. Nó cũng có thể đề xuất nội dung và phát hiện xu hướng để phục vụ cho các loại hình truyền thông khác nhau.

“Tòa soạn hội tụ với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo giúp các cơ quan báo chí tiết kiệm rất nhiều nguồn lực khi từ một bài viết gốc có thể dễ dàng chuyển đổi thành các loại hình báo chí khác nhau, tận dụng thế mạnh của từng loại hình báo chí để hỗ trợ cho nhau”, ông Bùi Công Duyến cho biết.

Tuy nhiên, các tòa soạn báo Việt Nam hiện đang đối mặt với một số khó khăn khi muốn áp dụng AI vào tòa soạn hội tụ, như khó khăn trong việc tích hợp, vì việc áp dụng AI vào quy trình làm việc của tòa soạn đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về công nghệ và cách thức hoạt động của AI. Điều này có thể là một thách thức lớn đối với những người không có nền tảng kỹ thuật. Trong khi đó, phần lớn các cơ quan báo chí không có chuyên gia để nghiên cứu, triển khai các công nghệ này. Ngoài ra, những vấn đề về dữ liệu và quy chuẩn, bảo mật cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

NHIỀU CƠ QUAN BÁO CHÍ VẪN ĐỨNG TRƯỚC “BÀI TOÁN ĐẦU TƯ” KHI NÓI VỀ CÔNG NGHỆ 

Thu hút độc giả và có thêm doanh thu là những băn khăn của nhiều tòa soạn báo. Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Thùy Dương, chuyên gia chương trình Google News Initiative (GNI), đã chia sẻ phương pháp giúp các tòa soạn báo có thể tiếp cận, phát triển tệp độc giả, với các bước theo tuần tự là: hiểu độc giả, nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí, mở rộng phân phối, phát triển doanh thu, xây dựng văn hóa đổi mới, sáng tạo.

Trong đó, hiểu hành vi và phân loại độc giả là các bước quan trọng để phát triển độc giả. Vì thế, có 3 bước mà các tòa soạn cần tiến hành để hiểu độc giả.

Bước thứ nhất là phân tích, bao gồm phân tích hành vi đọc của độc giả; phân tích tương quan giữa nội dung và hành vi đọc; phân tích tác động của UX (trải nghiệm người dùng - user experience) và UI (giao diện người dùng - user interface).

Bước thứ hai là để hiểu độc giả là tối ưu, phân loại độc giả theo hành vi, xác định các tập độc giả có giá trị cao.

Bước thứ ba là tương tác hiệu quả với độc giả bằng cách tùy chỉnh trải nghiệm cho từng tập độc giả khác nhau, khảo sát độc giả và tiếp nhận phản hồi.

Theo ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus, báo chí không thể tách rời khỏi công nghệ và nhiều cơ quan báo chí lớn đã bắt đầu chuyển mình theo hướng trở thành các công ty công nghệ báo chí, theo mô hình media-tech. Tuy nhiên, nhiều cơ quan báo chí vẫn đứng trước “bài toán đầu tư”, liệu việc đầu tư vào hạ tầng công nghệ có thực sự mang lại nguồn thu tương xứng, các nền tảng số có bù đắp được phần doanh thu sụt giảm của các mô hình báo chí truyền thống.

Các diễn giả tại Hội thảo “Đầu tư, ứng dụng công nghệ hiệu quả tại các tòa soạn” cho rằng quá trình đầu tư công nghệ tại các tòa soạn cần được thực hiện song song giữa củng cố các nền tảng cơ bản có thể tối ưu được và tiến hành các đổi mới về công nghệ thông qua quan hệ với các đối tác trong xây dựng các nền tảng mới, sản phẩm mới.