Chậm triển khai vaccine, châu Á thụt lùi trong cuộc đua phục hồi kinh tế hậu Covid?

Theo tờ Wall Street Journal, từng đi đầu thế giới khi kiểm soát thành công đại dịch Covid-19 trong năm 2020, giờ đây một số quốc gia châu Á đang đứng trước nguy cơ bị kìm hãm bởi việc đóng cửa biên giới cũng như các biện pháp phòng dịch khác.

"Điều này có thể khiến châu Á thụt lùi so với Mỹ và nhiều nước khác trong cuộc đua phục hồi kinh tế", Phred Dvorak, nhà báo cấp cao tại khu vực châu Á, của Wall Street Journal, nhận định. 

KHÔNG VỘI TRIỂN KHAI TIÊM CHỦNG VACCINE COVID-19

Một số quốc gia như Trung Quốc, Thái Lan và Australia đã gần như kiểm soát được dịch Covid-19 trong lãnh thổ nội địa bằng cách đóng cửa biên giới với hầu hết các nước khác cũng như tích cực dập tắt nguồn lây. Công dân tại các quốc gia này gần như đã trở lại cuộc sống bình thường. Năm ngoái, Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng GDP đạt 2,3%. 

Tuy nhiên, theo Dvorak, chính thành công này khiến nhiều nước châu Á không vội vã trong việc triển khai tiêm vaccine ngừa Covid-19. Hầu hết các nước trong khu vực hiện mới chỉ tiêm vaccine cho một nhóm nhỏ dân số. 

Theo dự báo của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs, hầu hết các nền kinh tế châu Á chưa thể đạt được trạng thái miễn dịch cộng đồng cho tới năm 2022. Trong khi đó, Mỹ và Anh được dự báo sẽ tiêm đầy đủ cho một nửa dân số vào tháng 5 năm nay. 

Điều này có thể khiến một số quốc gia châu Á phải tiếp tục đóng cửa biên giới, kể cả khi nhiều nước khác trên thế giới đã khôi phục hoạt động doanh nghiệp cũng như du lịch quốc tế. 

"Điều trớ trêu là dù thành công trong kiểm soát Covid-19, châu Á có thể sẽ chậm hơn trong tiến trình miễn dịch cộng đồng", Andrew Tilton, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Goldman Sachs, nhận xét. 

Theo ông Tilton, các nước Mỹ Latin và châu Âu có thể sẽ đạt được tăng trưởng kinh tế mạnh nhất trong vòng vài quý tới. Trong khi đó, dù có nền tảng vững mạnh, châu Á phục hồi chậm hơn, và một số trường hợp thậm chí suy giảm.

Giới phân tích nhận định, rất nhiều nhân tố có thể thay đổi kịch bản này. Ví dụ, việc triển khai vaccine tại các nước phương Tây bị trì hoãn hoặc các biến chủng mới của Covid-19 làm giảm hiệu quả của vaccine. 

Hiện tại, nhiều người dân ở châu Á vẫn hài lòng và chấp nhận việc bị hạn chế đi lại cũng như các biện pháp hạn chế khác, miễn là số người chết vì Covid-19 giảm. Một số nước đã thích nghi tốt với việc đóng cửa biên giới. Ví dụ, kinh tế Trung Quốc đang được kích thích mạnh mẽ nhờ chi tiêu du lịch nội địa, trong khi các nhà máy vẫn xuất hàng cho phần còn lại của thế giới. 

"Hầu hết các nền kinh tế kiểm soát được Covid-19 giờ đây thay vì nới lỏng lại đóng cửa biên giới nghiêm ngặt hơn. Bởi vì họ nhận ra rằng nền kinh tế nội địa có thể hoạt động ở mức độ hợp lý mà không cần mở cửa với nước ngoài", Richard Yetsenga, nhà kinh tế trưởng ngân hàng ANZ tại Australia, cho biết. 

CÁI GIÁ PHẢI ĐÁNH ĐỔI

Giới phân tích nhận định, việc đóng cửa biên giới cùng các biện pháp phòng chống Covid-19 khác cũng gây ảnh hưởng không nhỏ tới những quốc gia này, như khó thu hút nhà đầu tư, lao động, du khách và du học sinh nước ngoài. Bên cạnh đó, công dân của họ ở nước ngoài cũng gặp khó khăn trong việc hồi hương. 

Theo Phil Honeywood, Giám đốc Hiệp hội Giáo dục Quốc tế Australia, việc đóng cửa biên giới đã khiến quốc gia này thất thu 20% doanh thu hàng năm từ sinh viên quốc tế (khoảng 31 tỷ USD) trong năm 2020. Tình hình này được dự báo sẽ còn tồi tệ hơn khi sinh viên quốc tế nhiều khả năng chưa thể tới Australia học tập trong năm nay.

Ravi Singh - Giám đốc điều hành của Global Reach, công ty chuyên đưa sinh viên Đông Á sang các trường đại học trên thế giới, cho biết số lượng sinh viên đăng ký vào các trường đại học Australia đã giảm một nửa. Trong khi đó, lượng đăng ký vào các đại học ở Anh và Canada tăng gấp đôi. 

"Tình hình đang khá nghiêm trọng đối với các nước như Australia", ông Singh nhận xét. "Sinh viên không thể chờ đợi mãi được". 

Trong khi đó, nền kinh tế New Zealand - quốc gia ghi nhận chưa tới 2.500 ca nhiễm Covid-19 nhờ phong tỏa và cách ly nghiêm ngặt hàng đầu thế giới - cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi phụ thuộc vào lao động nước ngoài và du lịch. 

Ngân hàng ANZ dự báo quy mô nền kinh tế New Zealand sẽ co lại 5% nếu không có du lịch. 

"Tại New Zealand, lỗ hổng đang được lấp đầy bởi sự bùng nổ ngành bất động sản nhờ các gói kích thích kinh tế. Nhưng điều này sẽ không thể kéo dài mãi mãi", Sharon Zollner, nhà kinh tế trưởng của ANZ tại New Zealand, nhận định. "Sớm nhất phải tới cuối năm 2021, New Zealand mới mở lại biên giới, hoặc có thể phải tới đầu năm sau. Do đó, phải tới tận giữa 2022, kinh tế nước này mới có thể phục hồi hoàn toàn". 

PHƯƠNG TÂY LÀ ĐỘNG LỰC TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ NĂM 2021

Mặc dù dự báo tăng trưởng GDP tại khu vực châu Á vẫn duy trì ở mức tốt trong năm nay, nhiều nhà kinh tế cho rằng các nền kinh tế phương Tây sẽ dẫn đầu động lực tăng trưởng trong năm nay. 

Moody's Investors Service mới đây điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ lên 4,7% trong năm nay, từ mức 4,25% đưa ra vào tháng 11/2020. Hãng này nhận định việc tiêm chủng vaccine trên diện rộng giúp các nhà hàng và doanh nghiệp dịch vụ khác tại Mỹ sớm trở lại hoạt động bình thường. Trong khi đó, các gói kích thích kinh tế sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nước này.

Trong một báo cáo cuối tháng 1, S&P Global Ratings cũng nhận định nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ và châu Âu đang phục hồi nhanh hơn châu Á. 

"Tỷ lệ người dân được tiêm chủng tại châu Á hiện đang thấp hơn các khu vực khác và nhiều hộ gia đình vẫn đang thận trọng trong chi tiêu", báo cáo của S&P Global Ratings cho biết. "Nhiều người nói rằng châu Á đang dẫn dầu làn sóng phục hồi kinh tế so với thế giới nhưng điều này không chính xác". 

Tính tới giữa tháng 2, Trung Quốc mới chỉ phân phối khoảng 40% trong số 100 triệu liều vaccine dự kiến trước kỳ nghỉ Tết Nguyên đán hôm 12/2. Goldman Sachs dự báo tăng trưởng GDP của nước này sẽ vọt lên trong quý 1 sau đó duy trì khoảng 5-6% trong cả năm. Trong khi đó, GDP của Mỹ và Anh được dự báo tiếp tục tăng trưởng mạnh trong quý 2 và quý 3. 

Thái Lan, với 20% nền kinh tế phụ thuộc vào ngành du lịch, là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của việc đóng cửa biên giới. Cơ quan hoạch định kinh tế Thái Lan liên tục điều chỉnh giảm tăng trưởng kinh tế trong năm 2021. Cơ quan này dự báo lượng du khách nước ngoài tới nước này đạt 3,2 triệu người, chưa bằng 1/10 so với năm 2019. 

Nhưng để đạt được con số này, Thái Lan phải tiêm vaccine người Covid-19 cho khoảng 50% dân số vào cuối năm nay - một giả định mà nhiều chuyên gia cho là "quá lạc quan". Nước này mới chỉ khởi động chương trình tiêm chủng trong tuần này với số lượng vaccine tương đối ít. 

Còn tại Cook Islands, quốc đảo nhỏ nằm giữa New Zealand và Hawaii, ANZ dự báo GDP giảm hơn 5% trong năm 2020 và sẽ giảm thêm 15% trong năm nay. 80% GDP của Cook Islands đến từ ngành du lịch. Quốc đảo này đóng cửa biên giới từ tháng 3/2020 và chưa ghi nhận ca nhiễm Covid-19 nào. 

Paul Ash, chủ sở hữu một khu nghỉ dưỡng với 18 phòng trên hòn đảo chính Rarotonga của Cook Islands, cho biết cơ sở của ông đã mất 90% doanh thu và phải chi gần 16.000 USD mỗi tháng để duy trì hoạt động. Ông cho rằng các khu nghỉ dưỡng tại đây chỉ có thể cầm cự thêm vài tháng nữa.