Cho thuê tài chính cấp tín dụng 1,5 tỷ phải báo cáo thông tin người có liên quan

Trao đổi với VnEconomy, ông Phạm Xuân Hoè cho biết trên cơ sở của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư 26 về hoạt động cho thuê tài chính đối với các công ty tài chính tổng hợp và công ty cho thuê tài chính. Thông tư này  có 4 chương, 33 điều có hiệu lực từ 1/7/2024.

Đây là hành lang pháp lý, với nhiều điểm mới hỗ trợ cho hoạt động cho thuê tài chính phát triển lành mạnh và an toàn. Luật và các văn bản hướng dẫn đã khẳng định rằng công ty cho thuê tài chính là một trong những công ty tài chính chuyên ngành, chuyên cung cấp tín dụng trung và dài hạn thông qua hình thức cho thuê tài chính, hiểu đơn giản là cấp tín dụng dưới dạng tài sản.

Thưa ông, có ý kiến cho rằng Thông tư 26 cởi mở hơn về hoạt động và nhờ đó, công ty tài chính có thể gia tăng khả năng thu phí, quan điểm của ông như thế nào?

Xét từ Luật Các tổ chức tín dụng đến các thông tư hướng dẫn thì hoạt động của công ty cho thuê tài chính được đa dạng hơn như hoạt động cấp tín dụng dưới hình thức cho vay không khống chế như cho vay bổ sung vốn lưu động trực tiếp với tài sản thuê như trước kia; dịch vụ tư vấn hoạt động ngân hàng với trình độ, kỹ năng chuyên môn rất sâu về thẩm định các dự án cũng như tư vấn đầu tư dài hạn sẽ phát huy thế mạnh của cho thuê tài chính. Nhờ đó, các công ty tài chính có thể tăng thêm khả năng thu phí,...

Đương nhiên, để đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính, vẫn có những giới hạn nhất định về tỷ lệ cấp tín dụng cả dưới hình thức cho thuê và hình thức cho vay đối với 1 khách hàng, khách hàng và người có liên quan tổng dư nợ cấp cho một khách hàng đưa về 15% so vốn tự có (trước đây là 25%); tổng dư nợ của một khách hàng và người có liên quan giảm về 25% (trước đây là 50%). Với mức vốn tự có nhỏ như hiện tại, khả năng mở rộng cấp tín dụng cho các khách hàng sẽ bị ảnh hưởng nhất định. Đây sẽ là một trong những điểm mà các công ty cần phải rà soát, đánh giá lại để mà tuân thủ mức giới hạn này.

Thưa ông, theo Thông tư thì đối tượng tài sản quy định trong đó được mở rộng hơn, vậy doanh nghiệp được hưởng lợi gì từ quy định này?

Đối tượng tài sản như phương tiện máy móc, thiết bị được phép cho thuê tài chính được khẳng định rõ hơn trong Thông tư 26 và được mở rộng hơn ở một số điểm. Cụ thể, tất cả các loại tài sản, thiết bị, (ngoại trừ bất động sản, máy bay chở người và tàu biển) sẽ được các công ty cho thuê tài chính nắm giữ và cho thuê.

Điều này mở ra cơ hội rất tốt cho hoạt động cho thuê tài chính, đặc biệt là các loại máy móc, thiết bị áp dụng công nghệ 4.0 như thiết bị phun thuốc sâu tự động, máy móc thiết bị phục vụ nông nghiệp công nghệ cao. Đây là điểm mà các công ty tài chính kiến nghị được Ngân hàng Nhà nước tiếp thu và đưa vào Thông tư này.

Đáng chú ý là Thông tư cho phép cấp tín dụng trực tuyến tới 500 triệu đồng, ông nói gì về quy định này, thưa ông?

Cấp tín dụng qua phương thức cho thuê dưới dạng hoạt động cho thuê tài chính có thể thực hiện thông qua phương tiện điện tử (qua Internet) tới mức 500 triệu đồng. Đây là một trong những điểm rất mới để các công ty, tổ chức tài chính có thể ứng dụng công nghệ số, thực hiện cung cấp các khoản cho thuê tài chính ở mức 500 triệu đồng trở xuống. Đồng thời, thực hiện chiến lược chuyển đổi số ngành ngân hàng nói chung, trong đó có các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tức là các công ty cho thuê tài chính.

Nếu thực hiện tốt điều này, khách hàng chỉ cần cung cấp hồ sơ, nhu cầu, các giấy tờ, các thủ tục… qua phương tiện điện tử. Để thực hiện điều này, đương nhiên phải tuân thủ các yêu cầu về an toàn công nghệ, các tiêu chuẩn về công nghệ phải đạt yêu cầu cũng như quản trị rủi ro tốt.

Thưa ông, ngoài những điểm mới như vừa nêu, còn có một số ý kiến băn khoăn về "khoản cho thuê tài chính giá trị nhỏ" hay "cấp gói tín dụng tương bằng 0,5% vốn tự có"phải báo cáo người liên quan", ông nói gì về vấn đề này?

Theo tôi còn hai điểm rất mong muốn các cơ quan chính sách xem xét thêm.

Thứ nhất, đó là đối với khoản cho thuê tài chính giá trị nhỏ (từ 100 triệu trở xuống) thì phải nhất quán giữa các văn bản thông tư hướng dẫn đã có với nhau. Ví dụ như Thông tư 39, hay Thông tư sửa đổi Thông tư 39 về những khoản cấp tín dụng có giá trị nhỏ cũng đều quy định tối đa là 100 triệu trở xuống.

Tôi nghĩ, khoản cho thuê tài chính có giá trị nhỏ cụ thể từ 100 triệu trở xuống sẽ tạo ra những điểm khó cho khách hàng. Bởi vì thuê một tài sản như ô tô hoặc một số máy văn phòng như photocopy, máy in 3D,… thì giá trị cũng sẽ khoảng vài trăm triệu. Điều này cũng sẽ cản trở nhu cầu đối với khoản thuê thiết bị văn phòng của các doanh nghiệp.

Thứ hai,  cần xem xét thêm là báo cáo về thông tin của người có liên quan đến khách hàng cho thuê tài chính. Theo Thông tư 15/2023/NHNN Quy định về hoạt động thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà nước có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, cũng như Quyết định số 573/QĐ-NHNN ngày 29/3/2024 của Ngân hàng Nhà nước có nêu mức quy định đối với các tổ chức tín dụng phi ngân hàng yêu cầu mức cấp dư nợ từ 0,5% vốn tự có tại thời điểm gần nhất.

Thực tế, một số công ty cho thuê tài chính hiện nay với mức vốn hiện có khoảng 300 tỷ, khi cấp một gói tín dụng dưới dạng cho thuê tài chính 1,5 tỷ đã phải báo cáo thông tin người có liên quan. Với công ty tài chính có mức vốn tự có lớn hơn, khoảng 1500 tỷ thì 0,5% vốn tự có tương ứng là 7,5 tỷ cần lập báo cáo thông tin khách hàng có liên quan. Điều này phát sinh ra thêm chi phí tuân thủ, tăng thời gian xét duyệt, làm khách hàng nản lòng không muốn thuê tài chính, gián tiếp làm giảm vị thế cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính với các ngân hàng thương mại.  

Các ngân hàng thương mại vốn tự có đã hàng chục ngàn tỷ, có ngân hàng lên đến hàng trăm ngàn tỷ thì mức 0,5% là rất lớn. Các công ty tài chính thì vốn tự có ít hơn rất nhiều và phải báo cáo thông tin khách hàng là chưa hợp lý. Điều này cũng gây khó cho chính CIC của Ngân hàng Nhà nước khi sẽ có rất nhiều báo cáo từ các công ty cho thuê tài chính gửi về.