Thách thức hoàn thành mạng lưới metro trong 12 năm, hai thành phố "đầu tàu" tìm hướng đột phá

Ngày 17/1, UBND TP. Hà Nội và UBND TP.HCM đồng tổ chức Hội thảo khoa học Phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung trao đổi 5 chủ đề chính, trong đó trọng tâm là trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); mô hình TOD cùng với các công cụ thu hồi giá trị gia tăng từ đất (LVC).

TRỤC "XƯƠNG SỐNG" GIAO THÔNG ĐÔ THỊ

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, Thủ đô Hà Nội và TP.HCM là hai đô thị đặc biệt, hai đầu tàu kinh tế của cả nước, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là hai đô thị có diện tích và dân số lớn nhất cả nước.

Cùng với xu thế phát triển, giao thông công cộng ngày càng có vai trò quan trọng, nhất là đối với các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM. Trong đó, hệ thống đường sắt đô thị được coi là trục “xương sống” của mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông.

Theo Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, thời gian vừa qua, TP. Hà Nội và TP.HCM và đang dành nguồn lực để đầu tư xây dựng các dự án đường sắt đô thị.

"Tuy nhiên, quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải tiếp tục nghiên cứu các giải pháp, hoàn thiện cơ chế, chính sách; tìm hiểu, học tập những kinh nghiệm, phương thức mới, “đột phá” nhằm triển khai đồng bộ và sớm hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị theo Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị, đáp ứng sự nhu cầu và mong mỏi của người dân hai thành phố", ông Thanh nhấn mạnh.

Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, hội thảo hướng tới ba mục tiêu. Một, trao đổi, nghiên cứu, tiếp thu kinh nghiệm quốc tế từ các nước có hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông công cộng phát triển, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị.

Hai, tổng hợp các kinh nghiệm trong nước và quốc tế để nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện thể chế về phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); quy hoạch xây dựng, chỉnh trang đô thị, đất đai, đầu tư, quản lý, vận hành và khai thác đường sắt đô thị.

Transit Oriented Development (TOD) nghĩa là lấy định hướng phát triển hệ thống giao thông công cộng làm cơ sở quy hoạch phát triển đô thị, lấy đầu mối giao thông làm điểm tập trung dân cư để từ đó hình thành tiếp hệ thống giao thông phân tán. Trong đó, đầu mối giao thông công cộng thường là các nhà ga đường sắt sẽ được tích hợp các chức năng khác như nhà ở, văn phòng, tài chính thương mại vào bên trong và xung quanh nhà ga.

Ba, tiếp thu ý kiến góp ý để hoàn thiện Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP. Hà Nội và TP.HCM theo năm nhóm lĩnh vực trọng yếu.

LÀM RÕ 5 VẤN ĐỀ TRỌNG TÂM

Ông Trần Sỹ Thanh cho biết tại hội thảo, các đại biểu sẽ tập trung trao đổi 5 chủ đề chính gồm quy hoạch, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); giải phóng mặt bằng, thu hồi đất; thu hút nguồn lực từ đất đai; tiêu chuẩn kỹ thuật - công nghệ cho đường sắt đô thị; và mô hình quản lý, tổ chức thực hiện dự án đường sắt đô thị.

Trong đó, trọng tâm là trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); mô hình TOD cùng với các công cụ thu hồi giá trị gia tăng từ đất (LVC).

“Đây là hai nội dung được kỳ vọng sẽ đem lại các giải pháp mới cho đầu tư xây dựng mạng lưới đường sắt đô thị của Hà Nội và TP.HCM trong thời gian tới”, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội nêu rõ.

Các ý tưởng sáng tạo, tâm huyết, các giải pháp khả thi của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý sẽ giúp TP. Hà Nội và TP.HCM trong quá trình thực hiện chủ trương phát triển đường sắt đô thị, góp phần xây dựng hai thành phố văn minh, hiện đại và phát triển bền vững.

Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết, Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đề ra mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. Hà Nội (có tính kết nối với vùng Thủ đô) và TP.HCM vào năm 2035. Theo đó, hai thành phố phải hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị trong 12 năm tới.

“Đây là thách thức vô cùng to lớn đối với các cấp ủy Đảng, chính quyền và toàn thể nhân dân ở hai thành phố. Nếu với cách tiến cận triển khai và cách làm tương tự như trong thời gian vừa qua thì chắc chắn không thể thực hiện được mục tiêu này”, ông Bùi Xuân Cường khẳng định.

Do đó, lãnh đạo UBND TP. Hà Nội và TP.HCM cho rằng cần tăng cường sự đồng hành, phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong triển khai chủ trương nêu trên của Bộ Chính trị đối với hai thành phố trong thời gian tới.

Để thực hiện được mục tiêu tại Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị đòi hỏi hai thành phố phải quyết tâm lãnh đạo để thực hiện quyết liệt, toàn diện, mạnh mẽ và đột phá trên các lĩnh vực, cần có sự phối hợp để triển khai hiệu quả trong công tác quy hoạch, phát triển đô thị, đặc biệt là gắn với mô hình TOD.

Theo một số chuyên gia, thực tế, mô hình TOD đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia nhưng vẫn là một mô hình mới mẻ tại nước ta. Do đó, để triển khai thực hiện có hiệu quả mô hình này, thời gian tới, cần tạo hành lang pháp lý, cơ chế chính sách phù hợp để ưu tiên gắn sử dụng đất với phát triển giao thông công cộng như hệ thống metro.