Các big tech mạnh tay chi tiền mua công ty, lấy người tài

Ngay cả khi so sánh với những tiêu chuẩn vốn khác biệt của Thung lũng Silicon, những công ty công nghệ lớn tại đây cũng cho thấy mức chi khổng lồ ngoài sức tưởng tượng cho vấn đề nhân sự trong năm nay.

NHIỀU BIG TECH MẠNH TAY ĐẦU TƯ

Thương vụ gần nhất là sự kiện Meta rót hơn 14 tỷ USD vào Scale AI – một công ty khởi nghiệp chuyên gán nhãn dữ liệu với chỉ 900 nhân viên, theo thông tin từ Reuters.

CEO mới chỉ 28 tuổi của Scale – anh Alexandr Wang sẽ gia nhập phòng thí nghiệm mới của Meta chuyên nghiên cứu phát triển siêu trí tuệ. Meta cho biết trong một tuyên bố: "Chúng tôi sẽ cùng đào sâu công việc chung để tạo ra dữ liệu cho các mô hình AI và anh Alexandr Wang sẽ tham gia vào Meta để làm việc cho các nỗ lực siêu trí tuệ của chúng tôi".

Số tiền mặt và cổ phần mà chàng trai trẻ nhận được từ thương vụ này ước tính khoảng 5 tỷ USD, biến anh trở thành một trong những thương vụ “acqui-hire” (mua công ty để lấy người) đắt giá nhất lịch sử.

Không chỉ sẵn sàng tung tiền để công ty, Meta còn được cho là đang chào mời các khoản thưởng ký hợp đồng lên tới 100 triệu USD nhằm thu hút các nhà nghiên cứu từ những công ty AI khác về phòng nghiên cứu của mình.

Không chỉ có Meta dùng chiêu mua công ty để lấy người, OpenAI cũng tung ra lá bài tương tự khi công bố mua lại công ty khởi nghiệp về thiết bị AI có tên io với giá khoảng 6,4 tỷ USD, theo thông tin từ CNBC ngày 21/5/2025.

Là thương vụ lớn nhất của OpenAI từ trước đến nay, khoản đầu tư không chỉ đưa công ty io bước vững chắc vào thế giới phần cứng, mà còn đưa người đứng đầu – ông Jony Ive vào vị trí “đảm nhiệm trách nhiệm sáng tạo và thiết kế cho cả OpenAI và io”.

Điều quan trọng trong thương vụ này chính là ông Jony Ive – người từng làm giám đốc thiết kế của Apple nhiều năm trước khi quyết định rời đi vào năm 2019. Trước khi thành lập io, ông Jony Ive còn từng làm tư vấn cho Airbnb và Ferrari.

Tại Apple, người đàn ông này đã chịu trách nhiệm thiết kế các sản phẩm mang tính biểu tượng nhất của Apple, bao gồm iPod, iPhone, iPad và MacBook Air. Ông cũng giúp thiết kế trụ sở mới tại Cupertino của hãng, được gọi là Apple Park – một dự án bắt đầu vào năm 2004, với khuôn viên chính thức mở cửa vào năm 2019.

Theo tờ Financial Times, những cuộc đấu giá ngầm giữa các đối thủ để tuyển dụng các nhà nghiên cứu hàng đầu của OpenAI đã khiến công ty này phải trả đến 2 triệu USD tiền thưởng để giữ chân cho những nhân sự đang sở hữu gói lương hiện tại lên tới mức tám chữ số.

ĐIỀU GÌ PHÍA SAU CUỘC SĂN LÙNG NHÂN TÀI?

Vậy điều gì đứng sau cuộc săn lùng này? Có lẽ không phải vì thiếu nhân tài khi khu vực Vịnh San Francisco đang tràn ngập các kỹ sư phần mềm thất nghiệp – một hệ quả từ việc ngành công nghệ cắt giảm nhân sự sau đại dịch Covid-19 và chuyển sang sử dụng các công cụ lập trình AI.

Có lẽ cuộc tìm kiếm đắt đỏ mà các ông lớn công nghệ đang ráo riết thực hiện đến từ mục tiêu xây dựng hào lũy bất khả xâm phạm, một lợi thế cạnh tranh bền vững. Những con số hàng tỷ USD mỗi thương vụ đã cho thấy rõ sự khó khăn để đạt được mục tiêu ấy, tác giả Gideon Lichfield nhận định trên tờ Financial Times.

Các mô hình AI của những công ty công nghệ hàng đầu của Mỹ đang phải cạnh tranh ngôi vị dẫn đầu về hiệu suất với những đối thủ gọn nhẹ, giá rẻ như DeepSeek của Trung Quốc, đang bám sát.

Trung tâm dữ liệu và các con chip phía bên trong cũng chỉ là một dạng hàng hóa và lại cực kỳ đắt đỏ. Điều này khiến các công ty AI chỉ có thể dựa vào hai yếu tố để vượt lên: dữ liệu và nhân tài.

Scale AI thậm chí còn là một thương vụ thâu tóm cả về nhân tài lẫn dữ liệu. Hoạt động kinh doanh chính của công ty này là cung cấp dữ liệu chất lượng cao để huấn luyện các mô hình AI. Giờ đây khi các ông lớn AI đã gần như càn quét hết dữ liệu trên Internet, công việc của Scale có thể giúp họ cải thiện chất lượng mô hình.

Ông Mark Zuckerberg của Meta chắc hẳn đang rất sốt ruột muốn công ty mình tiếp tục là một thế lực đáng gờm trong lĩnh vực AI, sau khi phiên bản mô hình lớn mới nhất Llama 4 đã gây thất vọng, ông Gideon Lichfield nhận định.

Nhưng cuộc chiến nhân tài không chỉ vì kết quả mà còn vì hình ảnh. Khả năng thu hút nhà đầu tư của một công ty khởi nghiệp, hay năng lực duy trì giá cổ phiếu của một công ty đại chúng đều được hỗ trợ nhờ tiếng vang mà một vài bộ óc siêu sao tạo ra.

BA NGUỒN LỰC CHÍNH TẠO NÊN DÒNG TIỀN KHỔNG LỒ

Tính theo doanh thu dự phóng và quy mô nhân sự, thương vụ của Scale thuộc nhóm các vụ thâu tóm đắt đỏ nhất từ trước đến nay của ngành công nghệ. Nhưng đây không phải chuyện chưa từng có. Năm 2014, Facebook từng mua WhatsApp với giá 21,8 tỷ USD khi ứng dụng nhắn tin này mới có 55 nhân viên. Hai nhà sáng lập của WhatsApp cũng gia nhập Facebook sau thương vụ.

Dẫu vậy, mức tiền chi cho AI khoảng thời gian gần đây vẫn là điều hiếm thấy. Theo tờ Financial Times, có ba nguồn lực chính tạo nên dòng tiền khổng lồ này, trước hết là tham vọng lợi nhuận không ngơi nghỉ của các đại gia AI và các hãng chip, được tiếp sức bởi quyết tâm của Chính phủ Mỹ nhằm duy trì vị thế dẫn đầu của nước này trước Trung Quốc trong lĩnh vực AI.

Nguồn lực thứ hai là tốc độ phát triển chóng mặt của các công cụ AI, cùng làn sóng các ngành khác vội vã rắc “bụi AI” lên mọi thứ vì sợ bị bỏ lại phía sau. Dù nhiều khoản đầu tư trong số này chưa mang lại hiệu quả năng suất thực tế, nhưng nỗi sợ bị tụt lại là một lực kéo rất mạnh.

Yếu tố thứ ba là giới Big AI – những công ty công nghệ có giá trị khổng lồ - dù tốt hay xấu, đã tự nhốt mình vào cuộc đua chạm tới trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) – điểm giả định AI đạt đến và vượt qua năng lực con người.

Trên thực tế, một số chuyên gia AI lừng danh nhất thế giới, bao gồm cả ông Yann LeCun của Meta, cho rằng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) sẽ không đủ khả năng làm được điều đó và sẽ cần có những hướng tiếp cận nghiên cứu mới.

AGI có thể chỉ là ảo ảnh, định nghĩa về nó hiện rất mơ hồ và nhiều khả năng tương lai sẽ không phải là một AI giống con người, mà là nhiều loại AI chuyên biệt, siêu năng lực trong từng lĩnh vực riêng.

Chính vì thế, cuộc đua giành nhân tài này không thể chỉ lấy tiền làm thước đo, văn hóa và sứ mệnh cũng vô cùng quan trọng. Anthropic và Safe Superintelligence, hai công ty được thành lập bởi các cựu nhân viên OpenAI, đều nhấn mạnh việc phát triển AI an toàn. Anthropic được cho là trao nhiều quyền tự chủ hơn cho các nhà nghiên cứu, vì thế giữ chân nhân sự khá tốt.

Ngược lại, OpenAI những năm gần đây đã mất đi nhiều nhân sự giỏi sau các mâu thuẫn với lãnh đạo cấp cao. Còn tại Meta, một số nhà nghiên cứu từng cho biết họ rời đi vì công ty bỏ bê mảng nghiên cứu nền tảng. Năm nay, Meta đã mất bà Joelle Pineau, người đứng đầu Fair –  phòng thí nghiệm AI danh giá của thương hiệu này.

Cuộc chiến nhân tài này chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Các ông trùm AI đã đặt cược danh tiếng của mình vào việc trở thành người đầu tiên đạt tới AGI. Chừng nào lòng tham, nỗi sợ và giấc mơ về siêu trí tuệ còn tồn tại, thì các khoản thù lao khổng lồ dành cho nhân tài vẫn sẽ tiếp tục chảy.