Các quỹ đầu tư mạo hiểm Hoa Kỳ tìm cách "né" các startup Trung Quốc

DCM Ventures, một công ty đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon, bắt đầu đầu tư vào các công ty khởi nghiệp của Trung Quốc vào năm 1999. Động thái này đã mang lại lợi nhuận khủng đến mức vào năm 2021, DCM cho biết họ có kế hoạch “tăng gấp đôi” chiến lược đầu tư vào Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Tuy nhiên, khi DCM bắt đầu huy động vốn vào mùa thu năm ngoái cho một quỹ mới tập trung vào các công ty còn rất trẻ và quảng bá chuyên môn “xuyên Thái Bình Dương” của mình, công ty đã mô tả kế hoạch đầu tư vào Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc, nhưng không đề cập đến Trung Quốc.

Theo The New York Times, thông điệp của DCM là một ví dụ về sự thay đổi toàn ngành đang diễn ra giữa các nhà đầu tư ở Thung lũng Silicon và các công ty khởi nghiệp Trung Quốc. Các công ty đầu tư mạo hiểm của Hoa Kỳ từng coi Trung Quốc là biên giới tiếp theo cho sự đổi mới và lợi tức đầu tư, giờ đây đang lùi bước, một số tách hoạt động tại Trung Quốc khỏi hoạt động kinh doanh tại Mỹ và những công ty khác từ chối thực hiện đầu tư mới ở Trung Quốc.

Sự thay đổi này bắt nguồn từ mối quan hệ căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc khi họ tranh giành vị trí dẫn đầu về địa chính trị, kinh tế và công nghệ. Tomasz Tunguz, một nhà đầu tư tại Theory Ventures, nói về cách các công ty mạo hiểm của Mỹ đã đầu tư vào Trung Quốc: “Đó là một mối quan hệ hợp tác cực kỳ hiệu quả trong một thời gian dài”. Nhưng giờ đây hầu hết các nhà đầu tư đang “tìm nơi mới để đầu tư”.

Tại Washington, năm ngoái Tổng thống Biden đã ký một sắc lệnh hành pháp hạn chế các công ty Mỹ đầu tư vào các công ty khởi nghiệp Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và chất bán dẫn.

Căng thẳng địa chính trị đã thúc đẩy các công ty liên doanh của Mỹ thực hiện thay đổi. Năm ngoái, Sequoia Capital, một trong những công ty đầu tư nổi bật nhất ở Thung lũng Silicon, đã đầu tư vào Trung Quốc từ năm 2005, đã tách hoạt động tại Trung Quốc thành một thực thể có tên HongShan. Các công ty chia sẻ lợi nhuận và các hoạt động hành chính khác hiện hoạt động độc lập.

GGV Capital, một công ty đầu tư mạo hiểm khác có lịch sử đầu tư lâu dài vào Trung Quốc, cho biết vào tháng 9 rằng họ sẽ tách hoạt động tại Mỹ và châu Á. 

Theo PitchBook, chuyên theo dõi các công ty khởi nghiệp, các thỏa thuận dành cho các công ty khởi nghiệp Trung Quốc bao gồm các nhà đầu tư Hoa Kỳ đã giảm 88% trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2023, từ 47 tỷ USD xuống còn 5,6 tỷ USD.

Những động thái này là một bước thụt lùi đau đớn đối với ngành đầu tư mạo hiểm, vốn đã trải qua thập kỷ chuyển đổi từ một ngành công nghiệp nhỏ thành một thế lực toàn cầu. Trung Quốc là một phần quan trọng trong quá trình mở rộng đó, với các công ty bao gồm Lightspeed Venture Partners, Redpoint Ventures và Matrix Partners đang gia nhập thị trường này.

John Chambers, giám đốc điều hành của gã khổng lồ mạng Cisco và đã mở rộng hoạt động của công ty tại Trung Quốc, cho biết ông đã thấy chính phủ Trung Quốc can thiệp mạnh mẽ hơn vào các doanh nghiệp đa quốc gia vào thời điểm ông từ chức vào năm 2015. Hiện là một nhà đầu tư khởi nghiệp, ông đã chọn không đầu tư vào các công ty khởi nghiệp Trung Quốc và khuyến khích mạnh mẽ 20 công ty trong danh mục đầu tư của mình không kinh doanh ở đó.

Khó khăn khi đầu tư vào Trung Quốc càng gia tăng vào năm 2020 khi Tổng thống Donald J. Trump cố gắng cấm TikTok, ứng dụng thuộc sở hữu của tập đoàn Trung Quốc, ByteDance. Năm ngoái, ủy ban quốc hội đã bắt đầu điều tra các khoản đầu tư vào Trung Quốc của Sequoia, GGV và ba công ty đầu tư mạo hiểm khác của Hoa Kỳ: GSR Ventures, Qualcomm Ventures và Walden International. 

Đáp lại, Sequoia và GGV chỉ ra việc tách hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc và thoái vốn trong khu vực và cho biết họ đã tuân thủ luật pháp. Tuy vậy, bất kỳ sự tách biệt nào của một doanh nghiệp đầu tư mạo hiểm đều phức tạp. Các công ty đầu tư từ các quỹ kéo dài trong 10 năm. Một số công ty, bao gồm cả Sequoia, thậm chí còn nắm giữ khoản đầu tư lâu hơn. Việc bán cổ phần trong các công ty trẻ có thể khó khăn vì các công ty này thuộc sở hữu tư nhân.